DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ!
Deneme Türünün Özellikleri
Dil ve anlatım dersi ile ilgili ders notlarını ve konu özetlerini sizlerle paylaşıyoruz. eğitim öğretim sitesi, Türk edebiyatı dersi olduğu kadar dil ve anlatım dersi ile ilgili de ders notlarını sizler için hazırladı. Dil ve anlatım ders notları sayesinde derslerinize daha kolay çalışabilir, gireceğiniz sınavlarda yüksek puanlar alabilirsiniz.
Sözcükler Arası Anlam İlişkilerimızın içerisinde lise 1 dil ve anlatım ders konularından olan; iletişim, dilin işlevleri, sözcükte anlam, sözcükte yapı, Türkçenin tarihsel gelişimi ve dünya dilleri arasındaki yeri, cümlede anlam, cümle bilgisi, paragraf bilgisi gibi konular ve bu konulara ait ders notlarını bulabilirsiniz. 10. sınıf dil ve anlatım ders notları içerisinde tartışma çeşitleri, anlatım türleri, sözcük türleri gibi temel dil bilgisi konuları yer almaktadır. Özellikle sözcük türleri konusu dil bilgisinin en temel konularındandır. 11. sınıf dil ve anlatım ders notlarımızın içerisinde öğretici metin türleri ve bu metin türlerini tanıtan bilgiler bulunmaktadır. Sözcükler Arası Anlam İlişkilerinda ise sanatsal metinler ve bu metin türlerini tanıtan bilgiler bulunmaktadır.konu ders notları
Ortaöğretim dil ve anlatım dersi ilkokul ve ortaokulda Türkçe dersinin bir devamıdır. Türkçeye ait temel bilgilerin anlatıldığı dil ve anlatım dersi, geleceğimizi belirleyen birçok sınavda temel ders olarak karşımıza çıkmaktadır. YGS, LYS, KPSS gibi önemli sınavlarda bu dersten sorular sorulmaktadır. KPSS Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı alan öğretmenliği (ÖABT) bölümlerinin sınavlarında da dil bilgisinden sorular sorulmaktadır. Sözcükler Arası Anlam İlişkileri
Hayatımız ve geleceğimiz ile ilgili sınavlarda karşımıza çıkan Türkçe sorularını yapabilmek için lisede dil ve anlatım dersini iyi idrak etmek gerekir. Bu nedenle dil ve anlatım ders notlarını sizlerle paylaşmayı hedefledik. Türk edebiyatı, dil ve anlatım ve Türkçe derslerine kaynak site olma özelliği gösteren bu derslerle ilgili birçok dokümanı sizlere sunmaya devam edecektir.
Sözcükler Arası Anlam İlişkileri
Sözcükler arasında gerek anlam gerekse ses bakımından bir ilişki vardır. Cümle içerisinde iki veya daha fazla sözcük birbiriyle ilişki içerisinde bulunabilir.
I)Sesteş (Eşsesli) Sözcükler
Okunuşları aynı olan fakat aralarında hiçbir anlam ilişkisi olmayan sözcüklerdir.
Misal:
Kır saçlı adam elindeki bardağı kırdı.
Bu cümlede altı çizili sözcüklerden birincisi “siyah-beyaz karışık renk”, ikincisi “kır” eylemidir. Aralarında hiçbir anlam ilişkisi yoktur; bu nedenle de birbirinin sesteşidir.
Misal:
Elindeki kocaman taşı bana doğru fırlattı.
Ocaktaki suyu unutunca su taştı.
Birinci cümledeki “taş” kaya parçası, ikinci cümledeki “taş” eylemdir. Anlamca ilişki içinde olmayan bu iki sözcük birbirinin sesteşidir.
Bilgi Notu:
Sesteşlikle çok anlamlılık aynı şey değildir. Çok anlamlılıkta sözcüklerin cümle içindeki kullanımlarında anlam bakımından bir ilişki mutlaka vardır. Sesteşlikte ise hiçbir anlam ilişkisi olmaz.
Misal:
“Yüzünde derin bir yara izi var.”
“Dosyanın ön yüzünde adı var.”
“Onda hiç yüz yok ki utansın.”
Cümlelerinde “yüz” sözcüğü birincide gerçek anlamında yani “surat” olarak, ikincide “ön cephe, dış kısım”, üçüncüde “utanma” anlamlarında kullanılmıştır.
İkinci ve üçüncü cümlelerdekiler yan ve mecaz anlamlı kullanımlardır. Bu nedenle birbirinin sesteşi değildir. Fakat bu cümlelere ilave olarak “Bu kitaba hiç yüz lira verilir mi?” cümlesi kullanılırsa buradaki “yüz” sözcüğünün anlamıyla diğer cümlelerdeki “yüz” sözcüğünün anlamları arasında hiçbir ilgi yoktur. Bu nedenle diğerlerine göre sesteşlik ilişkisi söz konusudur.
Sesteş sözcüklerde mecazlama yoktur.
II)Dolaylama
Bir sözcükle karşılanabilecek bir anlamı, anlatıma farklılık ve canlılık katmak amacıyla birden fazla sözcükle anlatmaya denir.
Yavru vatan- Kıbrıs
Büyük önder- Atatürk
İnce hastalık- verem
Derya kuzusu- balık
Aslan sütü- rakı
Altın boynuz- Haliç
Bilgi Notu:
Dolaylamanın oluşması için; dolaylama en az iki sözcükle yapılması gerekir.
Misal:
Baba, konserinde büyük ilgi gördü.
Bu cümlede “baba” dolaylı ad değil, lakaptır.
Ayrıca dolaylaması yapılan varlığın adı dolaylamada geçmemelidir.
Misal:
Akrep Nalan son kasetini çok geç çıkardı.
Bu cümlede “Akrep” Nalan isminin unvanıdır, dolaylama olmaz. Dolaylamanın herkes tarafından bilinmesi, kalıplaşmış olması da şarttır.
III)Kaynaşma İlişkisi
İki ya da daha fazla sözcükle kurulan ayrılmaz, değiştirilemez şekilde kalıplaşmaya dayalı bir ilişkidir. Buna göre kaynaşma ilişkisini şu başlıklar altında toplamak mümkündür.
Deyimler
Bir eylem, durum ya da kavramı daha etkili anlatmak için kurulan söz öbekleridir.
Bir sözcük grubunun deyim olabilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekir.
ü Kalıplaşmış sözlerdir. Deyimi oluşturan sözcüklerden herhangi biri eş anlamlısıyla dahi değiştirilemez. Deyimi oluşturan sözcüklerden herhangi birini değiştirmek anlatım bozukluğuna neden olur.
ü Deyimi oluşturan sözcüklerden an az biri genellikle mecaz anlamlıdır.
ü Cümle biçiminde de kurulabilir.
ü Sözcüklerin gerçek anlamlarıyla da deyim kurulabilir.
ü Ayakkabısı dama atılmak deyiminin orijinalinde “ayakkabı” değil, “pabuç” kelimesi vardır. Sözcüğü değiştirmek, deyim kalıbını bozduğundan anlatım bozukluğu oluşturur.
ü “Beni başından atmaya çalışıyor. “cümlesinde “başından atmak” deyiminde sözcükler gerçek anlamından uzaklaşarak mecazlaşmıştır.
ü “Ele verir talkını, kendi yutar salkımı.”cümlesi tamamen deyimden oluşmuştur. Buna göre deyimler cümle halinde de olabilir.
ü “Yükte hafif,pahada ağır.”deyimini oluşturan sözcüklerin hepsi gerçek anlamıyla kullanılmıştır.
Misal:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “istemeden birinin işine yarayacak biçimde davranmak” anlamında bir deyim kullanılmıştır?
A) Boş bir odada içim sıkılarak saatlerdir bekliyordum.
B) Memurluk hayatı boyunca her oturduğu koltuğu doldurmuş.
C) Ne yaparsanız yapın, yeter ki akıllıca olsun demiş, işin içinden çıkmış!
D) Büyük bir döviz kaynağımız olan turizmimizi baltalamak kimin ekmeğine yağ sürer?
Atasözleri
Deneyimler sonucu ortaya çıkan, öğüt verici sözlerdir. Atasözleri; deyimler gibi özel durumları değil, genel durumları ifade eden, genel geçerliliği olan söz gruplarıdır. Atasözlerinin bazı özellikleri şunlardır:
ü Kalıplaşmış söz gruplarıdır, bu yüzden bunlar da deyimler gibi değiştirilemez.
ü Sosyal olaylar ve tabiat olaylarının nasıl meydana geldiğini anlatır.
ü Töre, gelenek ve halk inanışları, insanın yaratılış özelliklerini bildirir.
ü Sözcüklerin gerçek anlamlarıyla olduğu gibi mecaz anlamlarıyla da kurulabilir.
ü Tüm atasözleri öğüt vermeyebilir. “Atın ölümü arpadan olsun.”gibi.
ü “Ayağını yorganına göre uzat.” bu atasözünde “yorgan” sözcüğü yerine “battaniye” sözcüğü getirilemez, kalıplaşmış söz grubu olduğundan sözcükleri değiştirilemez.
ü “Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.” Atasözünde tabiat olayları ile ilgili özellik verilmiştir.
ü “Kızını dövmeyen, dizini döver.” Atasözünde olduğu gibi töre ve gelenek bildirebilir.
ü “Dost ile ye iç; alışveriş etme.” Atasözünde olduğu gibi sözcükler gerçek anlamlarıyla da “Körle yatan şaşı kalkar.” atasözünde olduğu gibi sözcükler mecaz anlamlarıyla da kullanılabilir.
İkilemeler
İki sözcüğün bir araya gelerek çeşitli anlam özelliklerini verecek şekilde kullanılmasıdır. İkilemeler cümlede genellikle pekiştirme göreviyle kullanılır. İkilemeler arasında hiçbir noktalama işareti kullanılmaz ve ikilemeler daima ayrı yazılır.
ü Aynı sözcüğün tekrarıyla: konuları yavaş yavaş anlamaya başladım./ Bu konuyu başka bir gün uzun uzun konuşalım.
ü Yakın anlamlı sözcüklerle: Ses seda çıkarma da beni dinle./ Yalan yanlış konuşmalarıyla herkesi üzdü.
ü Zıt anlamlı sözcüklerle: Aşağı yukarı on yaşında bir çocuktu./ Gece gündüz ders çalışıyor zavallı.
ü Biri anlamlı biri anlamsız sözcüklerle: Ufak tefek bir adamdı./ Eğri büğrü bir çizgi çizdi tahtaya.
ü İkisi de anlamsız sözcüklerle: Abur cuburla mideni doldurma./ Çatı katındaki ıvır zıvırları topluyorum.
ü Yansıma sözcüklerle: Şırıl şırıl akan bir derenin kenarında mola verdik./ Sobadaki odunlar, kuru olduğu için çıtır çıtır yanıyordu.
Misal:
Aşağıdaki tekrar gruplarından hangisi kuruluşu yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A) Aşağı yukarı üç adım ileriye doğru yürüdü.
B) Bu çocuk, doğru dürüst bir şey yemez oldu.
C) Ticarette kâr zarar kardeştir.
D) Bu konu hakkında az çok bilgim var. Cevap: B
Eş Anlamlılık
Yazılışları farklı olmasına rağmen aynı anlamı karşılayabilen sözcükler arasındaki anlam ilişkisidir.
Bunu ona münasip bir dille anlattım.
Bunu ona uygun bir dille anlattım.
Çok mahcup bir delikanlıydı.
Çok utangaç bir delikanlıydı.
Bilgi Notu: Bazı sözcükler tam olarak eş anlamlı kabul edilmese de cümle içinde aynı anlamı karşılayacak şekilde kullanılabilir. Böyle sözcükler arasındaki anlam ilişkisine de yakın anlamlılık denir.
Karşıt( Zıt )Anlamlılık
Aynı anlam çerçevesinde yer alan anlamca birbirlerinden en uzakta bulunan sözcükler arasındaki ilişkiye karşıt anlamlılık, bu anlam özelliğini taşıyan sözcüklere de karşıt anlamlı sözcükler denir.
Bir sözcüğün zıt anlamlısını belirlemenin en kolay yolu, o sözcüğün cümledeki anlamını düşünmektir.
Misal:
Bu çocuk tatlı birine benziyor.
Cümlesindeki “tatlı” sözcüğünün zıt anlamlısı acı değil, sevimsizdir.
Yansıma Sözcükler
Varlıkların çıkardığı seslerin söze ve yazıya dönüştürülmüş haline yansıma denir.
Misal: Şırıl şırıl akan derenin kenarında mışıl mışıl uyuyan çocuğu, çıkardığı gürültüyleuyandırdı.
Cümlesindeki altı çizili sözler varlıkların çıkardığı seslerdir, dolayısıyla da yansımadır.
Söz Öbeğinde Anlam
Kimi zaman bir cümlede birden fazla sözcükle oluşan sözcük öbeğiyle değişik anlamlar vurgulanmış olabilir. Bu tip sorularda sözcük öbeğinin anlamı, bulunduğu cümledeki anlamıyla düşünülmektedir.
Misal: Bıkmadan, yorulmadan, yılgınlığa düşmeden, sürekli okumalıyız. Okurken bir yandan, daha önce okuduklarımızdan belleğimizde kalan izin üzerini örten tozu, kiri temizlemeli bir yandan da bu izi derinleştirmeye çalışmalıyız.
Parçada geçen “belleğimizde kalan izin üzerini örten tozu, kiri temizlemek” sözüyle gerçek anlamdaki “bir tozun, kirin temizlenmesi” anlatılmak istenmiştir. En azından gerçek anlamdaki “tozun, kirin bellekte olmasının” mümkün olmayacağı bellidir. Burada, “daha önceden akılda olup da zamanla unutulan bilgilerin üzerindekileri temizleyerek o bilgilerin tekrar anımsanması” anlatılmaktadır.
Bilgi Notu: Sözcük öbeğinin cümleye kattığı anlam genellikle mecazdır. Sözcükler gerçek anlamlarının dışındadır fakat gerçek anlamını koruyarak kullanıldığı da olur.
“O, yazın dünyasının çizgi dışı sanatçılarından biridir.”
Bu cümlede altı çizili söz öbeği mecaz anlamıyla kullanılmıştır.
“Benimki her şeyin su gibi berrak olduğu bir arkadaşlıktır.”
Bu cümlede altı çizili söz öbeği ise gerçek anlamıyla kullanılmıştır.
Tiyatro ve Türleri
Roman
Yukarıda yer alan cevaplarla kendi cevaplarınızı karşılaştırarak sorularla, çözümlerle ilgili fikir elde edebilirsiniz Siz değerli öğrenci arkadaşlarımıza derslerinde yardımcı olmak adına çalışma kitabı cevapları ve ders kitabı cevapların sunuyoruz. Sitemizde çalışma kitabı cevaplarının yanı sıra ders kitabı cevapları da bulunmaktadır. Ek olarak birden çok yayın evinin bu kitapları yayınlaması nedeniyle kitaplar sizin kullandıklarınız ile farklılık gösterebilir. Bu sebeple farklı bir yayının kitap cevaplarını sitemizden arayarak bulabilirsiniz. Bütün Yayınların cevapları sitemizde bulunmaktadır.
Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notlarında hata olduğunu düşünüyorsanız lütfen bildiriniz. Cevaplar yanlış ise yorum kısmında kendi cevabınızı bize iletebilirsiniz. Bazı sorular yorum gerektirdiği için herkesin yorumu farklı olabilir diye cevapları kısa tutmaya özen gösteriyoruz.
Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notları ödevini Kopyala-yapıştır yapmak kimseye bir fayda sağlamaz. Kendi cümleleriniz sizi en iyi ifade edendir; kısa ve sade cümlelerle derdinizi anlatın. Uzun ödev yüksek not alır diye bir şey artık yok, o eskidenmiş. Asıl marifet sadede kısa ve öz biçimde gelebilmek ve anlatmak istediğinizi doğru bir şekilde kâğıda yansıtabilmektir. Ödev kolay okunur biçimde düzenlenmeli. Kapak, içindekiler sayfası, son kısımda referanslar ve varsa ekler bölümü mutlaka belirtilmeli. Ödevinizi sıkı bir imlâ kontrolünden geçirmenin faydası olur, zararı olmaz.
Sitemizdeki ziyaret etmiş olduğunuz yer alan Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notları adlı yayında yukarıda yer alan sayfa numaralarından aradığınız sayfanın cevaplarını bulabilirsiniz. Unutmayınız ki verilen cevapların doğruluğunun kesin olmadığını cevaplarınızı kontrol etmeniz amacıyla eklendiğini belirtelim. Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notları
Yapamadığını ve anlamadığınız soru ve cevaplara sitemizden size örnek teşkil etmesi amacıyla faydalanabilirsiniz. Şunu unutmayın; ki tüm cevapları buradan birebir yapmanız sizin faydanıza olmayacak bilakis sizi tembelleştirecektir. Bu da istediğimiz bir geri dönüt değildir. Bu nedenle uyarılarımızı dikkate alınız. Yardıma ihtiyacınız olursa web sitemizin iletişim bölümünden bize ulaşabilirsiniz. Size en kısa sürede dönülecektir. Derslerinizde başarılı olmanız dileğiyle.....
Ziyaretçi sayısı gün geçtikçe artan Sınıf Evrakları Com; kullanıcıların bilgisayar, tablet, veya telefon üzerinden ders ve ödevlerle ilgili yaşadıkları sorunlara kolayca çözüm bulmalarına yardımcı olmayı amaç etmiş ve bu sorunları en açıklayıcı ve anlaşılır bir dille takipçilerine sunan bir sitedir. Kullanıcılar sitemizdeki yararlı bilgilerden yararlandıkça tekrardan sitemizi ziyaret etmektedirler.