DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ!
Deneme Türünün Özellikleri
Dil ve anlatım dersi ile ilgili ders notlarını ve konu özetlerini sizlerle paylaşıyoruz. eğitim öğretim sitesi, Türk edebiyatı dersi olduğu kadar dil ve anlatım dersi ile ilgili de ders notlarını sizler için hazırladı. Dil ve anlatım ders notları sayesinde derslerinize daha kolay çalışabilir, gireceğiniz sınavlarda yüksek puanlar alabilirsiniz.
Paragrafta Yapımızın içerisinde lise 1 dil ve anlatım ders konularından olan; iletişim, dilin işlevleri, sözcükte anlam, sözcükte yapı, Türkçenin tarihsel gelişimi ve dünya dilleri arasındaki yeri, cümlede anlam, cümle bilgisi, paragraf bilgisi gibi konular ve bu konulara ait ders notlarını bulabilirsiniz. 10. sınıf dil ve anlatım ders notları içerisinde tartışma çeşitleri, anlatım türleri, sözcük türleri gibi temel dil bilgisi konuları yer almaktadır. Özellikle sözcük türleri konusu dil bilgisinin en temel konularındandır. 11. sınıf dil ve anlatım ders notlarımızın içerisinde öğretici metin türleri ve bu metin türlerini tanıtan bilgiler bulunmaktadır. Paragrafta Yapında ise sanatsal metinler ve bu metin türlerini tanıtan bilgiler bulunmaktadır.konu ders notları
Ortaöğretim dil ve anlatım dersi ilkokul ve ortaokulda Türkçe dersinin bir devamıdır. Türkçeye ait temel bilgilerin anlatıldığı dil ve anlatım dersi, geleceğimizi belirleyen birçok sınavda temel ders olarak karşımıza çıkmaktadır. YGS, LYS, KPSS gibi önemli sınavlarda bu dersten sorular sorulmaktadır. KPSS Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı alan öğretmenliği (ÖABT) bölümlerinin sınavlarında da dil bilgisinden sorular sorulmaktadır. Paragrafta Yapı
Hayatımız ve geleceğimiz ile ilgili sınavlarda karşımıza çıkan Türkçe sorularını yapabilmek için lisede dil ve anlatım dersini iyi idrak etmek gerekir. Bu nedenle dil ve anlatım ders notlarını sizlerle paylaşmayı hedefledik. Türk edebiyatı, dil ve anlatım ve Türkçe derslerine kaynak site olma özelliği gösteren bu derslerle ilgili birçok dokümanı sizlere sunmaya devam edecektir.
Paragrafta Yapı
Her paragraf belli bir konu üzerinde kurulur ve bu konu gelişigüzel aktarılmaz. Paragraftaki konunun belli bir düzen içerisinde aktarılması ise paragraf yapısını oluşturur. Paragraftaki cümleler kendinden önceki ya da sonraki cümlelerle gerek konu gerekse dil bakımından ilişki içerisinde olmalıdır. Birbirinden dil ve konu bakımından kopuk cümlelerin olduğu paragrafta yapı bozulmuş demektir. Paragraf yapısını değerlendirirken paragraf yapısı üç bölümde incelenmelidir:
A.Paragrafta giriş (serim)
B.Paragrafta gelişme (düğüm)
C.Paragrafta sonuç (çözüm)
A)Paragrafta Giriş (Serim)
Paragrafın giriş cümlesi, paragrafın yazılış amacı ve konusu demektir. Giriş cümlelerinin bazı özellikleri olmak zorundadır. Bir cümle ancak bu özelliklere sahipse giriş cümlesi olabilir.
· Giriş cümleleri, genel yargı niteliği taşımalı; ardından kullanılacak cümlelerle bu genel yargı açılıp izah edilmelidir.
· Giriş cümleleri, kendinden önce başka şeylerden bahsedildiğini belirten bir anlam vermemelidir.
· Giriş cümlesi bir bağlaçla başlamamalıdır. Çünkü bağlaçlar kendinden önceki yargıyı kendinden sonraya bağlar, öncesi olmayan bir cümlenin de bağlaca ihtiyacı yoktur.
Misal:
İnsanın düşünme gücünün gelişmesinde rol oynayan etkenlerden biri de budur.
Yukarıdaki cümle “biri de” yargısıyla kendinden önce başka şeylerden bahsedildiğini belirten bir anlam taşıdığından bir paragrafın giriş cümlesi olamaz.
Misal:
Böylece hem kendimize hem de çevremize yarar sağlamış oluruz.
Cümlesi “böylece” sözcüğüyle kendinden önceki yargıyı açıklamaya başladığını belirttiğinden bu cümle bir paragrafın giriş cümlesi olamaz.
Misal:
İnsan hayatını meydana getiren çağlardan her birinin kendine özgü psikolojik özellikleri vardır.
Cümlesi ise genel yargı niteliği taşıdığından ve ardından açıklama getirebileceğinden giriş cümlesi olmaya uygundur.
· Paragrafın giriş cümlesi boş bırakılıp giriş cümlesinin hangisi olduğu sorulan sorularda, boş bırakılan yerden sonraki ilk cümle, gerek konu gerekse dil bakımından boş bırakılan yer ile ilişkili olacağından çok dikkatli okunmalıdır. Bu cümle yani boş bırakılan yerden sonraki cümle, boş bırakılan yeri bulmada bir anahtar olacaktır.
Misal:
…Bu sözcükler çekilebilir, türeyebilir olsalardı Türkçeleşmiş sayılabilirdi. Biz dilimize yabancı dillerden giren sözcüklerin kızlarına, oğlumuzu, oğullarına kızlarımızı vermişiz. Onları kendi çocuklarımızla evlendirmemişiz, bunlar nasıl Türkçeleştiler diyebiliriz.
Bu paragrafın giriş cümlesi “Kendilerinden yeni sözcükler türetilemeyen sözcüklere Türkçeleşmiş denilemez.”olmalıdır çünkü boş bırakılan yerden sonraki cümle “(eğer) Bu sözcükler çekilebilir, türeyebilir olsalardı Türkçeleşmiş sayılabilirdi.” Şeklinde bir devam cümlesidir. Bu paragrafta da görüldüğü gibi paragrafın girişini bulmada anahtar cümle paragrafta boş bırakılan yerden sonraki cümledir.
B)Paragragfta Gelişme (Düğüm)
Paragraf içindeki konunun geliştirildiği ve paragrafta anlatılanların okuyucuya açıklanmaya çalışıldığı bölümdür. Gelişme bölümüyle ilgili sorulardan en önemlisi, paragrafın gelişme bölümünde boş bırakılan yere getirebilecek cümlenin bulunmasıyla ilgilidir. Boş bırakılan yerden önce ve sonra kullanılan cümleler yine anahtar niteliği taşıyacaktır çünkü boş bırakılan yer gerek konu gerekse dil bakımından kendinden önce ve kendinden sonraki cümlelerle ilişkili olacaktır. boş bırakılan yere getirebilecek cümle öncesini ve sonrasını bağlayabilen, “köprü” bir cümle olmalıdır.
Misal:
Onun öykülerinde… evlerde lambalı radyolar, gramafonlar, taş plaklar çalınır. Mahalle arasında çocuklar oynarlar. Cambazhaneler kurulur, yazlık sinema bahçelerinde kovboy filmleri izlenir. Mahalle camisinin bahçesinde oğlak otlatılır…”
Diye devam eden bu paragrafın boş bırakılan yerine en uygun cümle: “1940’lı, 50’li yılların yaşamından görüntüler yakalarsınız.” Olmalıdır çünkü sadece 1940’lı, 50’li yıllarda evlerde lambalı radyolar, gramafonlar olacaktır ve sadece o dönemden kalan özellikler paragrafta sıralanmıştır.
Bu paragrafta boş bırakılan yere getirilebilecek cümleyi bulurken yine anahtar cümle yani boş bırakılan yerden sonraki cümle önemli olmuştur.
Gelişme bölümünü ilgilendiren değişik soru kalıpları ve bu soru kalıplarıyla istenen değişik yapısal özellikler şunlardır:
a)Paragrafa Cümle Ekleme (Paragrafı Tamamlama)
Paragraf içerisinde uygun bir yere paragraf dışından bir cümlenin eklenmesi istenmektedir. Bu şekildeki bir paragrafa eklenebilecek cümle, parçanın içindeki herhangi bir cümlenin devamı olabilecek nitelikte bir cümledir; bu nedenle gerek konu gerekse dil bakımından birbiriyle ilişkisi olabilecek cümleye eklenmesi gerekir. Bu tip sorularda unutulmaması gereken bir diğer nokta da cümlenin nereye getirileceğidir. Soru kökünde;
Numaralanmış yerlerin hangisine
Numaralanmış cümlelerin yerine
Numaralanmış cümleden sonra
kalıpları kullanılır. Her bir kalıp farklı bir sorudur ve eklenecek cümlenin yeri bu soru kalıplarının hangisi olduğuna göre değişecektir. Dikkatli olunmadığı takdirde eklenecek yer doğru olduğu halde, numara yanlış bulunduğundan cevap da yanlış olabilmektedir.
Bilgi Notu: Soru kökünde “numaralanmış yerlerin hangisine” ile “numaralanmış yerlerden hangisinden sonra” soru köküne dikkat edilmelidir. Öncül cümlenin geleceği yer bu iki soru köküne göre değişir.
b)Paragraftan Cümle Çıkarma
Paragrafta kullanılan cümlelerden birinin çıkarılmasının istendiği soru kalıbıdır. Paragraftan herhangi bir cümlenin atılması istenmektedir. Atılacak olan cümle öyle bir cümle olmalı ki atıldığında parçanın anlamında bir bozulma ya da daralma olmamalıdır. Bunun içinde parçada, atılacak cümlenin anlamını karşılayan bir başka cümle daha olmalıdır. Başka bir deyişle özdeş anlamlı iki cümleden biri parçadan atılmalıdır.
Bunun tespitinde en önemli ipucu, atılacak cümlelerden birinin numarasının genellikle seçeneklerde verilmemesidir.
Seçeneklerde verilmeyen numaralı cümleyle, numarası verilen cümle eş anlamlılık yönüyle tespit edilir ve seçeneklerde verilen numara atılırsa parçanın anlamı değişmez çünkü parçada aynı anlamı veren cümle kalmıştır.
c)Akışı Bozan Cümleyi Bulma
Paragraftaki konunun yani anlatılanın dışında kalan cümle akışı bozan cümledir. Paragraf geneline hakim olan konu bir noktada sapmaya uğruyorsa ki bu sapma bazen konuya farklı bir bakış açısıyla yaklaşmak bazen de dil noktasında olabilir, akış bozulmuş olabilir.
Akışı bozan cümle parçadan tamamen uzak bir cümle olmayacaktır. Bu nedenle parça okunurken bu özellik göz önünde tutulmalıdır. Akışın bozulması genellikle ele alınan düşüncenin farklı bir boyutunu ortaya koyma şeklinde olacaktır. Örneğin, beş cümleden oluşan bir paragrafın dört cümlesinde bir eserin konusundan bahsedilip bir cümlesinde aynı eserin dil özelliğine geçilmişse aynı eser anlatıldığı halde o tek cümle, akışı bozacaktır.
Misal:
(I)Otuz yaşıma kadar durmadan yazdım ama amatörlük dönemimim bu ürünleri yayımlanmadı. (II)Gerçek anlamda yazarlığa otuzumda başladım. (III)İlk kitabım da ancak kırk yaşımda piyasaya çıkabildi.(IV)Önceleri, salt ele alınan konunun önemli olduğunu düşünüyordum, sonra konu kadar işlenişin de önemli olduğunu anladım.(V) Onun yayımlanışından sonra da sanat görüşümde bir değişiklik olmadı.
Şeklinde devam eden bir paragrafta I. II. Ve III. Cümlelerde yazarın, yazarlık hayatı hakkında bilgiler vardır. V.cümle gerek anlam gerekse dil yönüyle III.cümlenin devamı niteliğindedir. Fakat IV. Cümle yazarın sanat anlayışı hakkında bilgiler içerdiğinden parçanın dışında bir konuyu içermektedir. Dolayısıyla IV. Cümle paragrafın konu bütünlüğünden kopuktur ve konunun akışını bozmaktadır.
d)Paragrafı İkiye Bölme
Paragraftaki konunun yani anlatılanların değiştiği yeri bulmaktır. Çünkü konunun değiştiği yer, yeni bir paragrafa geçiş olacaktır. akışı bozan cümleyi bulmak demek ikinci paragrafın başlangıç cümlesini bulmak demektir. Akışı bozan cümle sorusundan tek farkı, akışı bozan cümle parçada yalnız kalırken ikinci paragrafın başlangıcı olan cümle yalnız kalmamış, kendinden sonraki cümleler de artık kendini destekler nitelik taşımıştır. Başka bir deyişle paragraf görünüş itibarıyla tektir ama anlamı bakımından iki konuyu içerisinde barındırmaktadır.
Misal:
(I)Biz gazeteciler dışarıdan pek sevimli gözükmeyiz.(II)Sanırım bunun temelinde daha çok, işimizin eleştiri olması yatıyor. (III)Çünkü insanoğlu, doğası gereği eleştiriden pek hoşlanmaz, eleştiriyi de eleştireni de hoşgörüyle karşılamaz.)IV) Eleştirinin tarih içindeki önemini küçümsememeliyiz. (V)Eleştiri olmasaydı, herhalde uygarlık bugünkü düzeyine ulaşamazdı.
Bu şekilde devam eden bir paragrafta iki farklı düşünce ele alınmıştır. Paragrafın ilk üç cümlesinde, gazetecilerin sevilmemesinin nedeninin eleştiri olduğu anlatılmıştır. IV.cümleden itibaren ise eleştirinin öneminden bahsedilmiştir. Dolayısıyla IV.cümle yeni bir konunun girişini oluşturduğundan yeni bir paragrafın başlangıcını oluşturacaktır.
e)Paragrafta Cümlelerin Yer Değiştirmesi
Paragrafta numaralanmış cümlelerin belli bir dizime sahip olması gerekmektedir. Paragrafta anlatılanlar;
· Oluş sırasına göre verilmiş olmalıdır.
· Tarih dizimine(kronolojik sıraya)uygun verilmelidir.
· Mantık kuralları çerçevesinde sıralanmalıdır.
· Cümleler, gerek anlam gerekse üslup bakımından birbirinin devamı niteliğinde olmalıdır.
· Yukarıda sıralanan özelliklere uymayan bir paragrafta numaralanmış cümleleri, bu özelliklere uydurmak için, paragrafta yerlerini değiştirerek yeniden düzenlemek gerekir.
Misal:
Gecenin geç saatlerinde her şeyin sustuğu, havanın durulduğu anlarda bir köşeye çekilip şiir okurum. (I)İçime dolan mısralarda kalp atışlarımı duyarım.(II)bu duyuş beni benden alır götürür. (III)Odaya ilkbahar meltemiyle birlikte taze bir ışık dolar.(IV)Kapalı pencereler ansızın açılır, uyuklayan perdeler uçuşmaya başlar. (V)Bu esintiyle kendimi hafiflemiş bulurum.
Şeklinde sıralanmış olan cümlelerden oluşan paragrafta bir mantık dizimi hatası vardır; III.cümlede “odaya ilkbahar meltemiyle ışık dolmasından” bahsedilirken IV.cümlede “Kapalı pencereler ansızın açılır.”denmiştir ki önce ışığın dolması, sonra da pencerenin açılması mantık dizimine uygun değildir. Bu parçadaki olayların oluş sırasına göre dizilmesi için III.ve IV.cümlelerin yer değiştirmesi gerekmektedir.
C)Paragrafta Sonuç
Paragrafta anlatılanların bazen sonuçlandığını bazen de sürüp gittiğini bildiren cümlelerdir. Bir bakıma sonuç cümlesi parçanın özeti, anlatılmak istenenlerin özüdür. Paragraflarda iletilmek istenen mesajlar, genelde paragrafın sonunda verildiğinden paragrafın son cümlesi de paragrafın özeti niteliği taşır. Paragrafın son cümlesi başka bir deyişle boş bırakılan yerdeki cümle kendinden önceki cümlenin devamı niteliği taşıyacağından boş bırakılan yerden önceki cümle anlamıyla, diliyle ve sözcükleriyle çok dikkatli okunmalıdır çünkü bazen o cümlede geçen herhangi bir sözcük, bir bağlaç ipucu niteliği taşıyabilir.
Parçanın sonunu tamamlama soruları:
· Düşüncenin akışına göre bu parçanın sonuna hangisi getirilebilir/ getirilemez?
· Paragraf hangisiyle tamamlanabilir?
· Paragraf hangisiyle devam ettirilebilir?
· Paragraf hangisiyle sürdürülemez?
Misal:
Birçok sanatçının sanat dünyasından silinip gitmesinin nedeni…
Bu parça ancak, sanatçının, hatalarından dolayı sanat dünyasından silindiğini anlatan bir cümle ile devam ettirilebilir. Örneğin, “gelişme ve değişmelere uyum sağlayamamasıdır.” ya da “kendisini sanatına bütünüyle vermemiş olmasıdır.” Cümleleri devam niteliğindedir fakat “her geçen gün yeni sanatçıların ortaya çıkmasıdır.” Cümlesi gibi bir cümleyle devam ettirilemez.
Bilgi Notu:
ü Paragrafın giriş cümlesi bağlaçla ya da bağlantı öğeleriyle başlamamalı, kendinden önceki yargıyı merak ettirmemeli ve genel yargı niteliği taşımalıdır. Boş bırakılan yer dil ve anlam bakımından boş bırakılan yerle ilgili olduğundan anahtar cümledir ve dikkatle okunmalıdır.
ü Gelişme bölümünü ilgilendiren sorularda cümle ekleme soru köküne dikkat edilmelidir. (Hangisinden sonra, hangisinin yerine)cümle çıkarma sorularında seçeneklerde verilmeyen cümlenin özdeşi aranmalıdır. Akışı bozan cümle ile ikinci paragrafı oluşturan cümle aynıdır fakat akışı bozan cümle parçada yalnızdır; ikinci paragrafın başlangıcı cümlenin devamı, parçada vardır. Yer değiştirme sorusunda parçadaki cümleler dil ve anlam bakımından devamlılık sağlamalıdır.
ü Sonuç bölümünü ilgilendiren sorularda parçadaki konu bütünlüğüne uygun ve anahtar cümlenin devamı yargı aranmalıdır.
Tiyatro ve Türleri
Roman
Yukarıda yer alan cevaplarla kendi cevaplarınızı karşılaştırarak sorularla, çözümlerle ilgili fikir elde edebilirsiniz Siz değerli öğrenci arkadaşlarımıza derslerinde yardımcı olmak adına çalışma kitabı cevapları ve ders kitabı cevapların sunuyoruz. Sitemizde çalışma kitabı cevaplarının yanı sıra ders kitabı cevapları da bulunmaktadır. Ek olarak birden çok yayın evinin bu kitapları yayınlaması nedeniyle kitaplar sizin kullandıklarınız ile farklılık gösterebilir. Bu sebeple farklı bir yayının kitap cevaplarını sitemizden arayarak bulabilirsiniz. Bütün Yayınların cevapları sitemizde bulunmaktadır.
Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notlarında hata olduğunu düşünüyorsanız lütfen bildiriniz. Cevaplar yanlış ise yorum kısmında kendi cevabınızı bize iletebilirsiniz. Bazı sorular yorum gerektirdiği için herkesin yorumu farklı olabilir diye cevapları kısa tutmaya özen gösteriyoruz.
Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notları ödevini Kopyala-yapıştır yapmak kimseye bir fayda sağlamaz. Kendi cümleleriniz sizi en iyi ifade edendir; kısa ve sade cümlelerle derdinizi anlatın. Uzun ödev yüksek not alır diye bir şey artık yok, o eskidenmiş. Asıl marifet sadede kısa ve öz biçimde gelebilmek ve anlatmak istediğinizi doğru bir şekilde kâğıda yansıtabilmektir. Ödev kolay okunur biçimde düzenlenmeli. Kapak, içindekiler sayfası, son kısımda referanslar ve varsa ekler bölümü mutlaka belirtilmeli. Ödevinizi sıkı bir imlâ kontrolünden geçirmenin faydası olur, zararı olmaz.
Sitemizdeki ziyaret etmiş olduğunuz yer alan Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notları adlı yayında yukarıda yer alan sayfa numaralarından aradığınız sayfanın cevaplarını bulabilirsiniz. Unutmayınız ki verilen cevapların doğruluğunun kesin olmadığını cevaplarınızı kontrol etmeniz amacıyla eklendiğini belirtelim. Lise 9, 10, 11, 12. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Notları
Yapamadığını ve anlamadığınız soru ve cevaplara sitemizden size örnek teşkil etmesi amacıyla faydalanabilirsiniz. Şunu unutmayın; ki tüm cevapları buradan birebir yapmanız sizin faydanıza olmayacak bilakis sizi tembelleştirecektir. Bu da istediğimiz bir geri dönüt değildir. Bu nedenle uyarılarımızı dikkate alınız. Yardıma ihtiyacınız olursa web sitemizin iletişim bölümünden bize ulaşabilirsiniz. Size en kısa sürede dönülecektir. Derslerinizde başarılı olmanız dileğiyle.....
Ziyaretçi sayısı gün geçtikçe artan Sınıf Evrakları Com; kullanıcıların bilgisayar, tablet, veya telefon üzerinden ders ve ödevlerle ilgili yaşadıkları sorunlara kolayca çözüm bulmalarına yardımcı olmayı amaç etmiş ve bu sorunları en açıklayıcı ve anlaşılır bir dille takipçilerine sunan bir sitedir. Kullanıcılar sitemizdeki yararlı bilgilerden yararlandıkça tekrardan sitemizi ziyaret etmektedirler.