İhtiyaçlar Hiyerarşisi Nedir?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

İhtiyaçlar Hiyerarşisi Nedir?

İhtiyaçlar hiyerarşisi nedir? KPSS Rehberlik Kendini gerçekleştirme ve Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi konu anlatımı.

Kendini Gerçekleştirme Kavramı ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Hümanist yaklaşım denilince akla Maslow ve onun ortaya koyduğu ihtiyaçlar hiyerarşisi (piramidi) gelir. İhtiyaçlar hiyerarşisinin en üst basamağında ise “kendini gerçekleştirme” ihtiyacı yer alır. İhtiyaçlar hiyerarşisindeki ihtiyaçlar en alt düzeyden başlayarak sırasıyla fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, sevgi (ait olma) ihtiyacı, saygı (statü) ihtiyacı, bilme-anlama ihtiyacı, estetik ihtiyacı ve en üst düzeydeki ihtiyaç olan kendini gerçekleştirme ihtiyacıdır.

İhtiyaçlar Hiyerarşisi Nedir?

Bu hiyerarşiye göre alt düzeydeki ihtiyaçlar (en azından bir miktar) karşılanmadan üst düzeydeki ihtiyaçlar hissedilmez. Örneğin; sevgi ihtiyacını karşılayamayan bireyde saygı ihtiyacı ortaya çıkmaz.

İhtiyaçlar hiyerarşisindeki ihtiyaçlar kendi içerisinde “temel ihtiyaçlar/eksiklik ihtiyaçları” ve “üst düzey ihtiyaçlar/gelişim ihtiyaçları” olarak gruplandırılabilir: Eksiklik ihtiyaçları ile insan, psikolojik ve fiziksel dengesini korumakta, gelişim ihtiyaçları ile var olan potansiyellerini en son noktasına kadar kullanarak yapmış olduklarının en iyisini yapmaya çalışmaktadır. Her iki ihtiyaç grubu da kişinin tüm gizil güçlerini kullanabilmesi için gerekli ihtiyaçlarını ifade etmektedir.

I. Temel ihtiyaçlar: İhtiyaçlar hiyerarşisinde yer alan bu ihtiyaçlar bireyin yaşamının her döneminde geçerli olan ve sürekli doyurulması gereken ihtiyaçlardır. Örneğin; çocukluğunda ebeveynlerinden çok sevgi görmüş bir birey, yetişkin olduğunda ‘Çocukluğumda sevgiye doydum; artık kimsenin beni sevmesine ihtiyacım yok’ diye düşünmez.

1. Fizyolojik ihtiyaçlar: Su, hava, yemek, uyku, oksijen, ısınma gibi bedenin canlılığını sürdürebilmek için gerekli olan ve doyurulmadığında, organizmanın varlığını tehdit eden ihtiyaçlardır.

2. Güvenlik ihtiyacı: Bu ihtiyaçlar kişiyi fiziksel ya da psikolojik zararlardan koruyan ihtiyaçlarla ilgilidir. Hayatta kalmak ve sağlıklı yaşamak için gerekli olan barınma, kendini tehlikelerden ve tehditlerden koruma, kaygıdan uzak bir yaşam ortamı oluşturarak kendini güvende hissetme ihtiyacıdır. Güvenlik ihtiyacı, bedensel güvenliğin yanında, sosyal ve ekonomik güvenlik ihtiyacını da içerir. İnsanın kendisini tehlikede hissetmesi yaşamın amacının güvenlik arayışı haline gelmesine yol açabilir.

3. Ait olma/sevme – sevilme ihtiyacı: Bir gruba aidiyet hissetme ve sosyal kimlik kazanma, insanlar tarafından koşulsuz olarak kabul edilme, benimsenme, sevilme, beğenilme gibi sosyal ihtiyaçlardır. Kişinin insanlarla İlişkide bulunma (sosyal katılım, sevgi, kabul, grup üyeliği, arkadaş ilişkileri kurma, bir ailenin, bir milletin, ülkenin ferdi olma) ihtiyacıdır. Bu ihtiyaçların karşılanmaması kişide yabancılaşma, ilgisizlik, yalnızlık, umutsuzluk ve bunalım gibi duyguların ortaya çıkmasına yol açmaktadır.

4. Saygı/saygınlık ihtiyacı: Statü ve başarı kazanma, takdir edilme ve saygı görme, tanınma (ün) gibi ihtiyaçlardır. (Örneğin; bir sporcunun başkalarının dikkatini çekmek amacıyla rekor kırmaya çaba göstermesi ya da bir akademisyenin bilim çevrelerinde alanına önemli katkılar yapmış biri olarak hatırlanmak istemesi). Saygı ihtiyacının karşılanması, kişinin kendisini değerli ve yeterli hissetmesini, kendisine güvenmesini sağlamakta; karşılanmaması ise değersizlik, aşağılık, zayıflık ve çaresizlik duygularını ortaya çıkarmaktadır.

II. Üst düzey ihtiyaçlar: Yaşamın farklı dönemlerinde ve koşullarında ortaya çıkan ihtiyaçlardır. Bu üst düzey ihtiyaçlar;

5. Bilme ve anlama ihtiyacı: Evrende, doğada, kendi içinde ve yaşadığı toplumda olup bitenleri daha iyi bilme ve anlama ihtiyaçlarıdır. Merak, keşfetme ve bilgiye ulaşma ihtiyacıdır.

6. Estetik ihtiyacı: Sanat ve sanatsal olayları anlama, zevk alma ve yaratıcılığını kullanabilme ihtiyacıdır.

7. Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin nihai (sonal/ son) amacı olan ‘kendini gerçekleştirme’; bireyin doğuştan getirdiği potansiyellerini (gizil güçlerini) tam kapasite kullanabilmesi ve geliştirebilmesidir. Yani, bir kimsenin potansiyel olarak ne olmaya elverişli ise giderek daha çok o olmasıdır. Bireyin, kendi yeteneklerini sonuna kadar kullanarak istediği yere gelebilme ve hedeflerine ulaşabilme isteği ve çabasıdır. Yani, doğuştan getirmiş olduğu potansiyelleri, davranışa dönüştürme ve ortaya koyma ihtiyacıdır. (Örneğin; rekortmen bir sporcunun kendi rekorunu geliştirmek için çaba göstermesi ya da bir akademisyenin alanında şu an olduğundan daha yetkin biri olmak için çaba göstermesi).

Her birey doğuştan kendini gerçekleştirme eğilimine sahiptir. Maslovv’a göre uygun şartlar sağlanarak bireyin gereksinimleri karşılandığında, her birey kendini gerçekleştirebilir. ‘Kendini gerçekleştirme’ kavramını hümanist yaklaşımın diğer temsilcisi Rogers, ‘tam verimlilik’ olarak nitelendirmektedir. Kendini gerçekleştirme için alt düzeylerde yer alan temel ihtiyaçların (fizyolojik, güvenlik, ait olma ve saygınlık sağlama) yeterince karşılanmış olması gerekmektedir. Temel ihtiyaçları giderilmeyen birey, kendi gizil güçlerinin farkında olmaz ve bu potansiyellerini gösteremez. Temel ihtiyaçlarını karşılayan birey, kendini giderek daha özgür ve iyi hisseder ve sonuçta, kendisinde var olan tüm potansiyelleri açığa çıkarabilir. Yani gerçek anlamda “kendisi” olur, kendisini gerçekleştirir.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ