DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ!

Tarih 1 – 1. Ünite Tarih bilimine Giriş ders Notları

ÜNİTE-1 TARİHE GİRİŞ

ATATÜRK’ÜN TARİH HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ:

Tarih yazmak,tarih yapmak kadar önemlidir.Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanlığı şaşırtacak bir nitelik alır.

Tarih bir milletin,kanını,varlığını hiç bir zaman inkar edemez.

Tarihi yapan,akıl,mantık,muhakeme değil,belki bunlardan çok duygulardır.

Eğer bir millet büyükse,kendisini tanımakla daha büyük olur.

Büyük devletler kuran atalarımız,büyük ve kapsamlı medeniyetlere de sahip olmuştur.Bunu aramak, incelemek,Türklüğe ve Dünya’ya bildirmek bizler için bir borçtur.

Kendi tarihini öğrenmek,örnek almak ve sahip çıkmak milli bir görevdir.Traihini unutan milletler, tarih sahnesinden silinirler,milliyetini unutur ve ihanet edebilirler.Milli hasletleri ayakta tutan, tarih şuurudur.

Türk kabiliyet ve kudretinin tarihteki başarıları meydana çıktıkça,bütün Türk çocukları kendileri için lazım olan atılım kaynağını o tarihte bulabileceklerdir.Türk çocukları bu tarihten bağımsızlık fikrini kazanacaklar,o büyük başarıları düşünecekler,harikalar yaratan adamları öğrenecekler,kendilerinin aynı kandan olduklarını düşünecekler ve bu kabiliyetle kimseye boyun eğmeyeceklerdir.

TARİH DERSİNİN AMACI:

Devlet ve millet olarak nereden geldik nereye gidiyoruz?Sorusunun cevabını vermek

Gelecekte güçlü bir devlet ve millet olmanın sırlarını öğrenmek

Geçmiş ile gelecek arasında köprü kurmak

Geçmişten ders alarak geleceğe güvenle bakabilmek

Toplumun kültür seviyesini yükseltmek

Manevi değerlerle maddi değerleri geliştirmek

Aileden topluma uzanan sevginin,birlik ve beraberliğin,bağlılığın gelişmesini sağlamak

TARİHİN FAYDALARI:

İnsanların düşünme yeteneğini geliştirir.

İnsanların kültür seviyelerini yükseltir.

Manevi değerlerin gelişmesini sağlar.

İnsanda aile,ülke,millet sevgisini güçlendirir.

Devletler arası ilişkileri düzenler

TARİH:İnsan ve insan topluluklarının geçmişten günümüze kadar yaptıkları faaliyetleri,kültür ve medeniyetleri,siyasi olayları,bu olayların birbirleriyle olan etkileşimlerini,yer ve zaman göstererek ve belgelere dayanarak,sebep-sonuç ilişkisi içerisinde objektif (tarafsız) olarak inceleyen ve anlatan sosyal bir bilimdir.

Tarihin tanımında önemli olan özellikler şöyledir;

Olayın geçmişte ve önemli olması,

Yer ve zaman bildirmesi

Sebep ve sonuç ilişkisini anlatması,

Belgelere dayanması

Objektif olması

Tekrar edilmemesi “Deney ve Gözleme “yer verilmemesi

Sonuçlarıyla geniş coğrafyalar ve insan toplulukları üzerinde etkili olur

Bilimler içerdikleri konular ve araştırma metodları bakımından "Beşeri Bilimler" ve "Tabii Bilimler" olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.Bu ayrıma göre tarih bilimi,tanımından da anlaşılacağı gibi beşeri bilimler içerisinde yer almaktadır.

TARİH BİLİMİNİN KONUSU:İnsandır.İnsan topluluklarının savaş,barış ve antlaşmaları,hukuk,din, sanat,dil,eğitim, ordu gibi alanlardaki gelişmeler. Yani insanoğlu ve geçmiş tarihin inceledği en önemli konudur.

TARİHİ OLAY:İnsanı ilgilendiren maddi ve manevi herşey.Ekonomik,siyasi ve sosyal sebeplerden meydana gelen kısa süreli gelişmelerdir.Örneğin,< Malazgirt Savaşı,Talas Savaşı > “tarihi olay”dır.

TARİHİ OLGU:Olayın sonucudur.Zaman içerisinde birikimler sonucu meydana gelen yeni durumlardır. Malazgirt Savaşı sonrasnda < Anadolu'nun kapılarının Türklere açılması,İslamiyetin yayılması > ise "tarihi olgu"dur.

TARİHÇİ:Tarihin konusu olan olayları sebep sonuç ilişkisi içerisinde,belgeler dayanarak,objektif olarak araştıran ve yazan kişidir.

TARİHÇİNİN ÖZELLİKLERİ:

Objektif olmak,
Kaynakları esas almak,
Olayları günün koşullarına göre incelemek,
Madden ve manen özgür olmak,
Meraklı ve araştırmacı olmak,
Kültürlü (en az bir yabancı dil bilmek) olmak

YÖNTEM:Herhangi bir olayın ortaya çıkarılmasında veya ispat edilmesinde izlenen yoldur.

TARİH BİLİMİNİN YÖNTEMLERİ:Pozitif bilimler gibi kurallı bir bilim olmayan tarih biliminin kanunları yoktur.Tarih bilimi,bilgilerini toplarken aşağıdaki yöntemleri kullanır.

Kaynak Arama (Belge Bulma): Araştırılan konuyla ilgili belgelerin tespit edilmesi.

Kaynakların Tasnifi: Tespit edilen kaynakların sınıflara ayrılması.

Verileri Tasnif,Tahlil ve Tenkit Etme: Bulunan kaynaklar önemlerine göre sıralanır.Kaynaklar analiz edilerek eleştirilir. (Dış ve İç tenkit yapılır.Kaynağın sahte olup olmadığı yada içerisindeki bilgilerin tutarlı olup olmadığı gibi konulara bakılır)

Terkip (Sentez) Yapma:Doğruluğuna karar verilen kaynaklardaki ortak bilgilerin bir araya getirilmesidir. Sentez yapılırken bir tarihçide olması ve yapması gereken özelliklere dikkat edilmelidir.Özellikle yorumlar da olayın meydana geldiği dönemin şartlarına göre değerlendirilmesi ve objektif davranılmasıdır.

TARİH BİLİMİNİN KAYNAKLARI:Tarihi aydınlatan malzemelere Kaynak denir.Tarihe ait belli noktaların aydınlatılmasını sağlayan malzemelere ise belge denir.

Yazısız (Sözlü) Belgeler:Tarih öncesi yani yazının icadından önceki dönemlerin aydınlatılmasında etkili olan belgelerdir. Üzerinde yazı bulunmayan silahlar,evler,kaleler,heykeller,fosiller gibi geçmişten günümüze ulaşan kalıntılar ayrıca destan, öykü,söylence,menkibe, atasözü gibi

Yazılı-Sesli-Görsel Belgeler:Yazının icadından sonraki döneme ait yazılı belgelerdir.Kitabeler,yıllıklar, mahkeme kayıtları, kitaplar,paralar vb. bu gruba girer.(Arşiv malzemeleri;ferman,berat,kanunname,resim vs., Kütüphane malzemeleri; Takvimler, yıllıklar,biyografiler vs.,Müzelik malzemeler;Kitabler,abideler,vs.)

v Yazılı belgeler,yazısız belgelerden daha net bilgiler içerir.Bu nedenle günümüzden geriye doğru gidildikçe,geçmişe ait yazılı belgeler azalmaktadır. Bu da geçmişin aydınlatılmasını güçleştirmektedir. Özellikle yazısız belgelere dayalı olarak aydınlatılmaya çalışılan tarih öncesi döneme ait birçok bilgi, varsayımlar üzerine oturtulmaktadır.

TARİHİN SINIFLANDIRILMASI:Tarihin kapsadığı zaman ve konulardan dolayı ilgi alanı oldukça geniştir. Bu nedenle geçmişin incelenmesini kolaylaştırmak amacıyla sınıflandırmaya gidilmiştir.Bu ayrım yapılırken de zaman,mekan ve konu esas alınmıştır.

A-Zamana Göre Sınıflandırma:Bundaki amaç tarihin incelenmesini ve öğretilmesini kolaylaştırmaktır.

Tarih Devirleri;Tarih Öncesi ve Tarih Devirleri olmak üzere ikiye ayrılır.Ayrıca Yüzyıl olarakta Milattan Önce (M.Ö) ve Milattan Sonra (M.S) olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.

1.Tarih Öncesi:Yazının bulunmasından önceki dönemdir. İnsanoğlunun yeryüzünde görülmesiyle başlayıp, yazının icadına kadar olan dönemdir.Bu dönemin incelenmesinde özellikle bu döneme ait araç-gereçler den yararlanılmıştır.Bu dönemi incelerken en çok arkeoloji biliminden yardım alınmaktadır. Tarih Öncesi dönemler Taş Devri ve Maden Devri olarak ikiye ayrılır.

A-TAŞ DEVRİ :

a) Kabataş Çağı (Paleolitik) m.ö 600-10.000:İnsanlık tarihinin en uzun ve en ilkel dönemidir.Bu dönemde insanlar henüz alet yapmasını bilmiyorlardı.İnsanlar sürekli göçebe ve tüketici konumdadırlar.Antalya Karain,Beldibi, Belbaşı mağaraları bu dönemden kalıntıların olduğu yerlerdir.

b) Yontma Taş Çağı (Mezolitik) m.ö 10.000-8.000: İnsanlar tüketicidir.Taştan ve kemikten silahlar yapıp, avcılık ve toplayıcılıkla geçinirlerdi. Havaların sıcak olduğu dönemlerde nehir,göl kıyılarında yaşarlardı. Havalar soğuyunca mağaralara sığınırlardı. Totemizm denilen ilkel dinler bu dönemde oluşmuştur. Klan denilen göçebe birlikler oluşturdular.Mağara duvarlarına basit çizimler yaptılar,kaba heykeller yaptılar. Göçebe bir yaşam sürdüler.(hayvanların göçleri,meyvelerin olgunlaşmasına göre),Devrin sonlarına doğru ateş bulundu. Antalya Belbaşı ve Beldibi mağaraları, Samsun Tekkeköy de bu dönem kalıntılara rastlanmıştır.

c) Cilalı Taş Çağı (Neolitik) m.ö 8.000-5500: İnsanlar tarımsal faaliyetler sonucu tüketicilikten üreticiliğe geçtiler. Göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçtiler.Topraktan kaplar yaparak,seramik sanatının temelini attılar. Hayvanları evcilleştirdiler.İlk köyler kuruldu.Özel mülkiyet kavramı doğdu.İlk sınır çatışmaları yapıldı.Menhir,Dolmen,tümülüs gibi ilk anıt mezarlara rastlanmıştır.Diyarbakır Çayönü,Gaziantep Sakçagöz, Konya Çatalhöyük önemli kalıntıların bulunduğu yerdir.

* Yüzyıl Kavramı:Yüzyıl = 100 tam yıl Yarı yüzyıl= 100/2= 50 yıl Çeyrek yüzyıl = 100/4 = 25 yıl

M.S için M.S İçin

Yüzyıl: Yüzyıl:

I. yüzyıl = 0 – 99 I.yüzyıl = 99 – 0

II.yüzyıl = 100-199 II. yüzyıl = 199-100

III. yüzyıl = 200 – 299'dur. III. yüzyıl = 299 – 200

Yarı Yüzyıl: Yarı Yüzyıl:

I.yarı yüzyıl = 0 – 49 I. Yarı yüzyıl =99 – 50

II. Yan yy = 49 – 0 II. yarı yüzyıl =50 – 99'dur.

Çeyrek yüzyıl: Çeyrek yüzyıl:

I. çeyrek = 0-24 I.çeyrek yüzyıl = 99 – 75

II. çeyrek = 25-49 II. çeyrek yüzyıl = 74 –50

III. çeyrek = 50-74 III. çeyrek yüzyıl = 49 – 25

IV. çeyrek = 75 – 99'dur. IV. çeyrek yüzyıl = 24 – 0

Verilen bir tarihin yüzyılını bulmak (M.Ö veya M.S tarihlerinin her ikisi içinde aynı işlemler yapılır).

Verilen tarih tek veya çift rakamlı olursa hiçbir işlem yapılmaz,doğrudan I.yy kapsamında değerlendirilir.

Verilen tarih,üç rakamlı olursa;Yüzler basamağına 1 eklenerek yüzyıl bulunur.622 + 1 = 7. yüzyıl

Verilen tarih dört rakamlı olursa; yüzler ve binler basamağındaki sayıya 1 eklenerek yüzyıl bulunur.

1453 + 1 = 15.yüzyıl

M.S tarihleri için yarım ve çeyrek kavramları M.Ö.tarihleri için yarım ve çeyrek kavramları

0…………………………….50…………………………………99 ……………..5 0………………. …………99
0-49 yıl yıl		50-99 99
I. yarıyıl riyil		II. yarıyıl riyil
0-24	25-49	50- 74	75-99

99……………………….50………………………………0 5 0……………… ……………0
99-50 yıl 50 yil		49-0 yıl 0
I. yarıyıl riyil		II. yarıyıl riyil
99-75	74-50	49-25	24-0

I.çeyrek 2.çeyrek 3.çeyrek 4.çeyrek I.çeyrek 2.çeyrek 3.çeyrek 4.çeyrek

(İlk) (Son) (İlk) (Son)

İsa’nın doğumu sıfır (0) kabul edilip,bu tarihten önceki dönemlere m.ö veya i.ö denir.Bu dönemlerde tarih büyükten küçüğe doğrudur.Büyük tarih eskiyi belirtirken küöçük tarih ise günümüze yakın olan olayı belirtir.Sıfırdan günümüze doğru ise tarihler küçükten büyüğe doğrudur.Küçük tarih eski olayı ifade eder. Genelde sıfırdan sonraki dönemlere m.s. veya i.s adı verilir.

B- MADEN DEVRİ:

Kalkolitik Çağ (m.ö.5500-2500):Ateşin bulunması oldukça etkili oldu.Bakır,Tunç (bronz),Demirolmak üzere 3 dönemde incelenir. İnsanların ilk kullandığı maden bakırdır.Doğada kolay bulunduğu ve işlenişi kolay olduğu için kullanılmıştır. İnsanlar daha sonraları bakırla,kalayı karıştırıp tunç (bronz) madenini ortaya çıkarmışlardır.Bu dönemde ilk şehir devletleri oluşmuştur.En son demir kullanılmıştır.Bu devirde ticarette takas yerini değerli madenlere bırakmıştır.Bu dönemde "Site" adı verilen şehir devletleri kurulmuştur. Çanakkale Truva, Denizli Beyce Sultan,Burdur Hacılar,Yozgat Alişar,Çorum Alacahöyük,Van Tilkitepe gibi yerleşim alanları bu dönemleri aydınlatmaktadır.

2. Tarih Devirleri:Yazının bulunmasıyla başlayıp günümüze kadar uzanan dönemleri kapsar.Dönemler oluşurken Dünya toplumlarını siyasi,ekonomik,kültürel açıdan etkileyen ve evrensel nitelikli sonuçlar doğuran olaylardır.

İlkçağ: M.Ö 4000-3000 Arası yazının bulunuşu ile başlar / 395 Kavimler Göçü veya 476-Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışı ile son bulur.Site şehir devletleri yaygın.İlk merkezi imparatorluklar kurulmaya başlanmıştır.Sınıf ayrılıkları olup, çok tanrılı dinler yaygın,dönemin sonunda hristiyanlık ve musevilikortaya çıkmış.Koloni faaliyetlerinin ilk örnekleri görülür. İlkel demokrasi uygulamları,bir çok bilimin temelleri bu dönemde başlamıştır.

Ortaçağ: 395 Kavimler Göçü veya 476-Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışı ile başlar / 1453 İstanbul’un Fethi veya 1492 Amerika’nın keşfi ile son bulur.Feodalite ve Skolastik düşünce dönemin belirgin özelliği. Tarımla uğraşılırken,sınıf ayrılıkları devam etmekte.Doğu medeniyetleri çok ileri gitmişlerdir.Tek tanrılı dinler yaygınlaşmış,savaşlarda din ağırlıklı olmaya başlamıştır.Haçlı Seferleri önemli yer tutar.

Yeniçağ: 1453 İstanbul’un Fethi veya 1492 Amerika’nın keşfi ile başlar / 1789 Fransız İhtilali ile son bulur. Feodalite yıkıldı merkezi krallıklar kuruldu.Coğrafi keşifler,rönesans,reform Avrupa daki önemli gelişmeler olup Aydınlanma çağını başlatacak.Ticaret yolları yön değiştirecek,sömürge imparatorlukları ortaya çıkacak.

Yakınçağ:1789-Fransız İhtilali ile başlar / Günümüze kadar devam eder.Bu süreçte,uzay,atom,nükleer, iletişim, bilgi vb çağlara ayrılmıştır.Milliyetçilik önem kazanacak.Ulusal devletler ortaya çıkacak.İnsan hakları ve özgürlükleri önem kazandı ve yasalarla korunma altına alındı.Sanayi inkılabı görülmüş.I. ve II.Dünya savaşları daönemli olaylardır.

B-Mekana Göre Sınıflandırma:Tarihi olayların meydana gelmesinde coğrafi çevrenin etkisi önemlidir.Bu ayrım yapılırken yer (mekan) göz önüne alınmıştır."Asya,Avrupa,Anadolu ve Mezopotamya Tarihi" bu sınıflandırmaya girer.

C-Konuya Göre Sınıflandırma:İncelenen konuya göre yapılan sınıflandırmadır."Kültür Tarihi,Hukuk Tarihi, Tıp Tarihi, Ekonomi Tarihi" gibi.

YAZILIŞ ŞEKİLLERİNE GÖRE TARİH ÇEŞİTLERİ:

Hikayeci Tarih (Rivayetci):İlk tarih yazım şeklidir.Bu tarih yazım şekli Herodot'la başlamıştır.Bu tarih yazım şeklinde olaylar destanımsı,hikayeci bir şekilde anlatılmıştır.Yer ve zaman gösterse de,sebep-sonuç ilişkisi gözardı edilmiştir. Güvenilirliği az olan bir tarih yazım şeklidir.

Öğretici (Pragmatik-Faydacı)Tarih:Tarihe mal olmuş olay ve kahramanlar esas alınarak yazılmış olan tarihtir. Amaç, toplumun zor günlerinde kendisine olan güven duygusunu artırmak,ahlaki değerlerini yükseltmektir.Bu yönüyle,bu tarih yazım şekli duygusal bir yaklaşım içerisine girmektedir.

Sosyal Tarih: Öğretici yazım şeklinin duygusallıktan arındırılmış halidir.Bu tür tarih yazım şeklinde de olayların sebep ve sonuçları maddi esaslara dayandırılmaya çalışılır.Bu da,tarihi olayların bir bütün olarak ele alınmasını güçleştirmektedir.

Kronik Tarih:Bu yazım şeklinde,olayların isimleri ve gerçekleşme zamanı dikkate alınmıştır.Olaylarla ilgili detaylı bilgi edinmek,bu tür yazım şeklinde mümkün değildir.

Araştırmacı (Neden-Nasıl,Bilimsel,Modern)Tarih:Günümüzdeki tarih yazım şeklidir.Olayları belgelere dayalı,sebep-sonuç ilişkisi içerisinde,objektif olarak inceler.Güvenilirliği en fazla olan tarih yazım şeklidir. Bilimsellik ön planda tutulmuştur.

TARİHE YARDIMCI BİLİMLER:Bütün sosyal bilimler gibi tarih de,insan etkinliklerini inceler.Dolayısıyla insan etkinliklerini inceleyen bilimlerin verilerinden de yararlanır.Bu da tarihi bilgilerin doğruluğunu ve geçerliliğini artırmaktadır.

Coğrafya:Yeryüzünü beşeri ve fiziki yönden inceleyen bilimdir.Tarihi olayların yerinin tesbitinde ve tarihi olaylar üzerindeki coğrafi çevrenin etkisini açıklamada tarihe yardımcı olur.Yer Bilimi.

Kronoloji:Zaman veya takvim bilimidir.Tarihi olaylann gerçekleşme zamanının doğru bir şekilde tesbitini yapar.Tarihi bir olayın aydınlatılmasında öncelikle olayın yeri ve zamanı önemlidir.

Arkeoloji:Kazı bilimidir.Yeraltı ve su altında kalmış eserlerin gün ışığına çıkarılmasını sağlar.Arkeoloji bilimi öncelikli olarak,yazısız belgelerin olduğu tarih öncesi dönemin aydınlatılmasında tarih bilimine yardımcı olmaktadır.Tarihe en çok yardımcı olan bilimdir.

Paleografya:Eski yazı bilimidir.Eski yazıları ve günümüze ulaşan yazı şekillerinin geçirmiş olduğu evreleri inceler. Paleografya, özellikle günümüze ulaşmamış ve eskiden kullanılan yazı türlerinin çözümünü yaparak tarihe yardımcı olmaktadır.

Epigrafya:Kitabeler bilimidir.Eski mezar ve anıtlar üzerindeki kitabeleri inceler.

Filoloji:Dil bilimidir.Dil,insanlar arasındaki anlaşma aracıdır.Her milletin kendine özgü bir dili vardır. Filoloji,eski dillere göre yazılmış olan eserlerin incelenmesi sırasında tarihe yardımcı olmaktadır.

Etimoloji:Dillerin köklerini inceler.

Diplomatik:Siyaset bilimidir.Devletler arası antlaşmaları ve resmi belgeleri inceler.Belgeler ilmi.

Nümizmatik (Meskukat):Para bilimidir.Para,ticari manada bir değişim aracıdır.Tarihte para,bağımsızlık alameti olarak görülür.Bir devlete ait madeni para,o devletin ekonomisi,siyasi yapısı,sanatı ve yaşadığı dönem ile ilgili bilgiler verebilir.

Antropoloji :Toplumların kültürlerini ve kültürlerin meydana gelişinde sosyal yapının tesirlerini inceler. Irk bilimidir.İki bölüme ayrılır.

Fiziki Antropoloji:İnsanların ırkı özelliklerini araştırır.

Sosyal Antropoloji:İnsanların sosyal ve kültürel etkinliklerini inceler.

Etnografya:Toplumların kültürel yapılarını,geleneklerini inceler.

Sosyoloji:Toplum bilimidir.Toplumsal olayları ve toplum içerisindeki sınıfları inceler.

Psikoloji:İnsan bilimi.İnsanların duygu ve düşüncelerini inceler.

Heraldik (Sigilografi):Arma bilimidir.Mühürleri inceler.

Toponomi:Yer adları bilimi.

Antroponomi:Şahıs isimleri bilimi.

Demografi:Nufüs bilimi.

Şecere:Soy kütüğü bilimi.

Astronomi:Gök bilimi.

Ekoloji:Çevre bilimi.

Tekekominikasyon:Haberleşme ve iletişim.

Kimya (Karbon 14 metodu):Yazılı ve yazısız belgelerin tahlilinde kullanılır.

Teoloji:Din bilimidir.Dinlerin özelliklerini araştırır.Tarihte bir çok olayın meydana gelmesinde,dini sebepler etkili olmuştur.Bu nedenle teoloji,dinlerin insan toplulukları üzerindeki etkilerini araştırarak, tarihe yardımcı olmaktaıdır.

Kimya (Karbon 14 metodu): İnsan,bitki ve hayvan fosillerinin yaşlarını tesbit etmekte kullanılan bir metotdur.

TAKVİM BİLGİSİ:Takvim,zaman çizelgesidir.Zamanı gün,hafta,ay,yıl gibi bölümlere ayırır.

İnsanoğlunun takvime ihtiyaç duyması,ekonomik ve sosyal sebeplerden kaynaklanmıştır.

Takvimler iki esas üzerine hazırlanmıştır. Bunlar;

1.Güneş Yılı:Dünyanın güneş etrafındaki bir tam dönüşüdür.Süre olarak 365 gün 6 saattır.6 saatlik fark Miladi Takvim'de dört yılda bir,bir gün kabul edilir ve Şubat ayına eklenir.Şubat ayı o yıl 29 çeker, bu yıla daartık yıl denmektedir.

2. Ay Yılı:Ay'ın Dünya etrafındaki 12 kez dönme süresidir.Süre olarak da 354 gündür.Güneş Yılı ile arasında 11 gün 6 saatlik bir fark vardır.Bu fark,33 yılda bir yaklaşık 1 yıl etmektedir.Bu nedenle Güneş Yılı esaslı Miladi Takvim 33. seneyi doldurduğunda Ay Yılı esaslı Hicri Takvim 34. seneyi doldurur.

TÜRKLERİN KULLANMIŞ OLDUĞU TAKVİMLER:

A-12 Hayvanlı Türk Takvimi:İslamiyet öncesi Türk devletlerinde kullanılmıştır.Bu takvim Güneş yılı esasına göre,12 yıllık dönemler halinde düzenlenmiştir.Her yıla bir hayvan adı verilirken,aylar rakamlarla ifade edilmiştir.

B-Hicri Takvim:Türkler'in İslamiyeti kabul ettikten sonra kullandıkları takvimdir.Ay Yılı esasına göre düzenlenmiştir.Hicri Takvim'in başlangıcı,Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göç ettiği 622 yani, Hicret olayıdır.Bu takvim Hz. Ömer döneminde Hicretin 17. yılı olan 639'da uygulamaya konmuştur. Hicri Takvim'de ayların,mevsimlere göre yeri sabit değildir.Ramazan ayının sürekli olarak 11 gün önce gelmesi bunu örneklendirir.

C-Celali Takvim:Büyük Selçuklu hükümdarı Celaleddin Melikşah döneminde düzenlenmiştir.Güneş Yılı esaslıdır.Başlangıç tarihi 1079'dur.

D-Rumi Takvim:Şems-i Rumi Takvim olarak da geçen bu takvim önce 1676'da düzenlenmiş,en son şekli de 1839'da verilmiştir.Güneş Yılı esasına dayanmaktadır.Başlangıç tarihi 622 yani Hicrettir. Miladi yıl ile Rumi yıl arasında 584 yıllık sabit bir fark vardır.Bu nedenle Rumi yıl verilip Miladi yıl istenirse, bu fark eklenir.Miladi yıl verilip, Rumi yıl istenirse bu fark çıkarılır.

Miladi Takvimi Rumi Takvime Çevirme: Miladi Takvim – 584 = Sonuç ( 2004-584=1420 / 1877 – 584 = 1293 Rumi Yıl )

Rumi Takvimi Miladi Takvime Çevirme: Rumi Takvim + 584 = Sonuç ( 1420+584 =2004 / 1293 + 584 = 1877 Miladi Yıl)

Türk Devletlerinin İslamiyeti kabul ettikten sonra Güneş yılı esaslı takvimler düzenlemelerindeki temel neden,mali işlerin düzenli bir şekilde yapılmasını sağlamaktır.

E-Miladi Takvim:Romalılar,Mısır'dan aldıkları Güneş takvimini Jülius Sezar döneminde "Jülyen Takvimi" olarak düzenlemişlerdir.XVI. yy da Papa XIII. Gregor tarafından hataları düzeltilerek en son şekli verilmiştir.Güneş Yılı esaslı bu takvimin başlangıcı Hz.İsa'nın doğumu kabul edilmiştir.Türkler,bu takvimi Türkiye Cumhuriyeti döneminde batıyla olan ticari ve ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla 26 Aralık 1925 yılında kabul edip,1 Ocak 1926'da uygulamaya koymuşlardır.

Hicri Takvimi Miladi Takvime Çevirme: Hicri Yıl+622–(Hicri Yıl/33)=Miladi Yıl

{ 1425+622-(1425/33)=2047-43=2004 }

Miladi Takvimi Hicri Yıla Çevirme: Miladi Yıl-622+(Hicri Yıl/33)=Hicri Yıl

{ 2004-622 ( Hicri Yıl /33 )=1382+42=1424}

I.ÜNİTE :

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

KLASİK SORULAR:

ü Tarih,Tarihçi,Olay (Hadise),Olgu (Vaka),Belge (Vesika,Doküman),Arşiv,Veri,Yıllık (Anal),Kaynak, Kronoloji,Zaman, Çağ (Devir),Takvim,Milat,Hicret,Çözümleme (Tahlil),Eleştiri (Tenkit,Kritik),Sentez (Terkip) kavramlarını açıklayınız.

ü Tarihin konusu nedir?

ü Tarih öğrenmenin yararları nelerdir?

ü Niçin Türk Tarihini öğrenmeliyiz?

ü Atatürk’ün Tarihe vermiş olduğu önemi sözleri ile açıklayınız.

ü Atatürk’ün Türk Tarihinin aydınlatılması için kurdurduğu kurum hangisidir?

ü Tarih Biliminin özellikleri nelerdir?

ü Tarihçinin özellikleri nasıl olmalıdır?

ü Bir konu hakkında tarih bilimi nasıl bir yöntem izler?

ü Kaynaklar kaç türlü sınıflandırılabilir?

ü Yazılı kaynaklar nelerdir?

ü Yazısız kaynaklar nelerdir?

ü Tarih kaç türlü sınıflandırılabilir? Örneklendiriniz.

ü Hikayeci tarihin öncüsü kimdir?

ü Hikayeci tarihin özelliği nedir?

ü Günümüzde uygulanan tarih anlayışı hangi tür tarihe girer,neden?

ü Tarih zamana göre kaç türlü sınıflandırılmıştır?

ü Tarih öncesi dönemler kaça ayrılır

ü Yontma taş devrinin özellikleri nelerdir?

ü Cilalı Taş devrinin özellikleri nelerdir?

ü Demir devrinin özellikleri nelerdir?

ü Tarih öncesi dönemler sınıflandırılırken ne göz önüne alınmıştır?

ü İlkçağın belirgin özellikleri nelerdir?

ü Ortaçağın belirgin özellikleri nelerdir?

ü Yeniçağın belirgin özellikleri nelerdir?

ü Yakınçağın belirgin özellikleri nelerdir?

ü Yüzyıl,Milattan Önce ve Milattan Sonra kavramlarını açıklayınız.

ü 751,1176,1699,1923,2005 tarihlerini yüzyıla çeviriniz.

ü 21.,15.,11.,8.,1. yüzyılları tarihe çeviriniz.

ü Tarih devirleri sınıflandırılırken ne esas alınmıştır?

ü Coğrafya,Arkeoloji,Kronoloji,Etnografya,Paleografya,Epigrafya,Nümizmatik,Sosyoloji,Filoloji,

Antropoloji,Kimya,Diplomatik,Etimoloji,Psikoloji,Toponomi,Antroponomi,Demografi,Şecere,Astronomi, Ekoloji,Heraldik,Telekominikasyon,Kimya bilim dallarının uğraştıkları alanları ve tarihe nasıl yardımcı olduklarını açıklayınız.

ü Tarihe en çok yardımcı olan bilim dalı hangisidir?

ü Tarih yazıcılığını ilk başlatan devlet hangisidir?

ü Takvim ne demektir?

ü İlk güneş ve ay yılına dayalı takvimleri kimler kullanmışlardır?

ü Güneş yılı ne demektir?

ü Ay Yılı ne demektir?

ü Türklerin bugüne kadar kullandıkları takvimler hangileridir?

ü 2005 Miladi yılı Rumi yıla çeviriniz.

ü 2005 Miladi yılı Hicri yıla çeviriniz.

ü 1293 Rumi Yılı Miladi yıla çeviriniz.

ü 1420 Hicri yılı Miladi yıla çeviriniz.

ü 1420 Hicri yılı Rumi yıla çeviriniz.

I.ÜNİTE :

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

ÖRNEK ÖSS SORULARI:

1.Aşağıdakilerden hangisinin oluş zamanı diğerlerine göre daha belirgindir?

A) Türkiye, Şubat ayının 28'inde NATO'ya girmiştir.

B) Atatürk, XIX. ve XX. yüzyıllarda yaşamıştır.

C) Kars Antlaşması, Ekim ayının birinci yarısında imzalanmıştır.

D) Yazı, günümüzden yaklaşık beş bin yıl önce bulunmuştur.

E) Türkiye, 1932 yılında Milletler Cemiyeti'ne üye olmuştur.

(1990 – ÖSS)

2. Cilalı Taş Devri'nde yiyecek olarak kullanılmak üzere çeşitli bitkiler yetiştirilmeye başlanmış,su kıyılarında birbirine bitişik bahçeli evler yapılmış,taşlardan yapılan alet ve silahlar daha kesici hale getirilmiş,bitki liflerinden giysiler, yiyecekleri saklamak için topraktan çanak çömlek yapılmıştır.

Bu açıklamada,Cilalı Taş Devri'nde aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmiş olduğunu gösteren bir kanıt yoktur?

A) Yerleşik hayata geçilmesi

B) Topraktan eşya yapılması

C) Kullanılan silahların geliştirilmesi

D) Tarım üretimine geçilmesi

E) Yazının bulunması

(1991 – ÖSS)

3.Tarihe yardımcı bilimlerden kronolojinin ilgi alanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsan topluluklarının dilleri

B) Eski paralar ve bunun üzerindeki anlamları

C) Eski yazilar

D) Toplumların gelenek ve görenekleri

E) Olayların gerçekleşme zamanı

(1991 – ÖYS)

4.Tarih öncesinde yaşayan insanlar eşya ve alet yapımında aşağıdaki maddelerden hangi sırayla yararlanmaya başlamışlardır?

A) Toprak – Taş – Maden

B) Toprak – Maden – Taş

C) Taş – Maden – Toprak

D) Maden – Taş – Toprak

E) Taş – Toprak – Maden

(1992 – ÖYS)

5. İnsan topluluklarında ve toplumlar arasında geçmişte meydana gelen olayları yer göstererek inceleyen ve bu olaylar arasındaki neden sonuç ilişkilerini kaynaklara dayanarak araştıran bilim dalına "Tarih" denir.

Bu tanımda tarih biliminin hangi özelliği yoktur?

A) Eski devirleri aydınlatması

B) Kronolojiye yer vermesi

C) Olayların analizini yapması

D) Belgelerden yararlanması

E) Olayların geçtiği yeri belirtmesi

(1992-ÖYS)

6. Tarihi çağlara ayırmanın amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tarihe yardımcı bilimlerden yararlanmak

B) Toplumları birbirinden ayırt etmek

C) Tarihi olayları önemine göre sıralamak

D) Takvimin başlangıcını belirlemek

E) Tarihi olayların incelenmesini kolaylaştırmak

(1993 – ÖYS)

7. Kalkolitik Çağ'da,Anadolu'da avcılık önemini kaybetmiş,tarım öncelik kazanmıştır.

Bu bilgiye dayanarak kalkolitik Çağ ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir?

A) Verimli topraklara göç edilmiştir.

B) Yerleşik hayata geçilmemiştir.

C) İnsanların yaşantısı değişmiştir.

D) Hayvancılık yapılmamıştır.

E) Tüketim üretimden çok olmuştur.

(1996 – ÖSS)

8. Tanım:Tarih,insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını,uğraşlarını,birbirleriyle olan ilişkilerini, yer ve zaman göstererek neden-sonuç ilişkileri içerisinde inceleyen bir bilimdir.

Durum:İslamiyet'in hızlı yayılmasında diğer din ve inançlara karşı gösterilen hoşgörünün payı büyüktür.Avrupa'da ve Asya'da ezilmiş ve horlanmış insanlar Müslümanları kurtarıcı olarak karşıladılar.

Yukarıda verilen durumda tarihin tanımında yer alan öğelerden hangisine değinilmemiştir?

A) İnsan ilişkileri

B) Neden-sonuç ilişkileri

C) Yer

D) İnsan topluluklarının yaşayışları

E) Zaman

(1996 – ÖSS)

9. M.Ö. tarihleri Milat takviminin başlangıcından geriye doğru gittikçe,M.S. tarihleri ise Milat takviminin başlangıcından günümüze doğru geldikçe sayısal değer olarak artar.

Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir?

A) M.Ö. iki tarihten sayısal değeri büyük olan küçük olandan daha eski bir tarihi gösterir.

B) M.Ö. iki tarihin arasındaki süreyi bulmak için bu iki tarihi toplamak gerekir.

C) M.Ö. bir tarih ile M.S. bir tarih arasındaki süre, bunlardan sayısal değeri küçük olanın sayısal değeri büyük olandan çıkarılmasıyla bulunur.

D) M.S. iki tarihin arasındaki süreyi bulmak için bu iki tarihi toplamak gerekir.

E) M.S. iki tarihten sayısal değeri küçük olan büyük olandan daha yakın bir tarihi gösterir.

(1997 – ÖSS)

10. Maden devri insanları, önce bakır,sonra tunç,daha sonra da demir devrini yaşamışlardır.

Devirlerin bu sıraya göre yaşanması aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?

A) İklim koşullarının değiştiğinin

B) Giderek daha dayanıklı araçların yapıldığının

C) İnsanların daha dağınık halde yaşadığının

D) Madenlerin aynı zamanda bulunduğunun

E) Yazının geç bulunduğunun

(1997-ÖYS )

11.Herodotos'tan önce tarihi olayların oluşuna ilişkin birtakım listeler, kronoloji cetvelleri ve yıllıklar düzenlenmiş olduğu halde, tarih biliminin öncüsü olarak Herodotos gösterilmektedir.

Herodotos'un tarih biliminin öncüsü olarak kabul edilmesinde,aşağıdakilerden en çok hangisinin etkili olduğu savunulabilir?

A) Araştırarak ve yansız olmaya çalışarak yazması

B) Pek çok tarihi olayı bizzat yaşamış olması

C) Tarihi olayların kimler arasında ve ne zaman olduğunu belirtmesi

D) Tarihi olayları kronolojik sıraya göre vermesi

E) Olayların geçtiği yerleri gezip görmesi

(2000 – ÖSS)

12. Kazılarda ortaya çıkarılan eski yerleşim yerlerinin pek çoğunda yiyecek pişirme ve saklama kapları,giysiler, silahlar gibi eşyalara rastlanmaktadır.

Bu durum,aşağıdakilerden hangisine bir kanıt olabilir?

A) Araç ve gereçlerin paylaşılmasına önem verildiğine

B) Topluluklar arasında ticaret yapıldığına

C) İnsan gereksinimlerinin birbirine benzediğine

D) Uygarlık düzeyinin toplumdan topluma değiştiğine

E) İnsanlar arasında barışın egemen olduğuna (2001 – ÖSS)

13. Alacahöyük'te bulunan ve M.Ö 2500 yıllarına ait olan kılıç,dünyanın en eski kılıcı olarak bilinmekteyken 1996 yılında Malatya yakınlarındaki Aslantepe kazı bölgesinde bir prens veya yönetici mezarının içinde, M.Ö 3300-3000 yıllarına ait,üzerleri işlemeli kılıçlar bulunmuştur,

Bu bilgiye dayanarak;

I. Yeni belgeler ortaya çıktıkça tarih yeniden değerlendirilmelidir.

II. Yapılan her yeni kazı,eski bilgilerin yanlış olduğunu ortaya çıkarmıştır.

III. Alacahöyük, Aslantepe'den daha eski bir yerleşim bölgesidir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) I ve II

E) I, II ve III

(2004 – ÖSS)

14.Eski bir yerleşim yerinde yapılan kazıda M.Ö. 3000'li yıllara ait kültürel kalıntı katlarıyla M.Ö. 2000'li yıllara ait kültürel kalıntı katları arasında yoğun kültürel kalıntılar bulunmuş,ayrıca aynı yerleşim yerinde M.Ö. 2000'li yılların başlarına ait, topraktan yapılmış yeni bazı buluntular çıkarılmıştır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisine bir kanıt olabilir?

A) Bölgenin uzun süren saldırılar nedeniyle terk edildiğine

B) Günümüzden dört-beş bin yıl önce bölgede yerleşim olduğuna

C) Bölgede köklü iklim değişiklikleri olduğuna

D) Bölgede yaşayanların metali tanımadığına

E) Kültürel kalıntıların aynı topluluğa ait olduğuna

(2005 – ÖSS)

9. sınıf Tarih dersleri Tüm ders notları özeti

Tarih 1 – 1. Ünite Tarih bilimine Giriş ders Notları

2. Ünite Uygarlığın Doğuşu ve İlk uygarlıklar

3. ünite ilk türk devletleri ders notu

5.ünite ilk müslüman türk devletleri