Etik Ahlak Felsefesi

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Etik Ahlak Felsefesi 

Ahlak felsefesi kişilerin davranış örüntülerinden yola çıkarak toplum tarafından kabul edilen ahlak kurallarının ele alındığı felsefenin alt dalıdır. Ahlak felsefesinde en önemli nokta hangi davranışın ahlaklı olup olmadığı değil, ahlaki eylemlerin amacının ne olduğu, evrensel ahlak yasasının var olup olmadığı gibi evrensel konulardır.Eğer var olan kurallar tüm insanlar için ele alınıyorsa buna etik, belli bir toplum için geçerli ise ahlak kuralı denilmektedir.Örneğin yemeğe büyüklerin önce başlaması ahlak kuralı iken, iyilik etiğin alanına girer.

Ahlak Felsefesinin Temel Kavramları

İyi: Ahlak felsefesinin en temel kavramlarından biridir. İyi toplum tarafından kabul edilen ve hoş karşılanan, kişinin yapması gereken davranışların niteliğidir.

Örneğin, Platon’a göre iyi, en mükemmel ideadır.

Kötü: Ahlak felsefesinde iyi davranışların karşıtıdır. Kötü davranışlar toplum tarafından hoş karşılanmayan, yapılmaması gereken davranışlardır.

Erdem: Erdem genel olarak tüm toplumların iyi olarak nitelendirdiği kavramlardır. Dürüstlük, cömertlik, nezaket… gibi kavramlar erdemdir.

Sorumluluk: Bir kişinin yapıp ettiklerinin (davranışlarının) sonucunu önceden bilmesi ve kabul etmesidir. Örneğin bir öğretmenin ders anlatması onun sorumluluğu, öğrencinin ise dersi dinlemesi, soru çözmesi onun sorumluluğudur. Toplum bulunduğumuz statüye göre bizden belli davranışları yerine getirmemizi ister.

Özgürlük: Kişinin iyi ya da kötü olan davranışlardan hangisini seçeceğine karar verme durumudur. Burada önemli olan kişinin kendi iradesiyle seçim yapmasıdır.

Vicdan: Kişinin iç muhakemesidir. Yaptığı davranışların doğru ya da yanlış olduğunun bilincine varmasıdır. Örneğin yapılan davranışın iyi ya da kötü olduğunun iç yetiyle belirlenmesidir.

Ahlak Yasası: Toplumsal kabullere dayanarak uyulması gerekli görülen ahlak kurallarıdır.

Ödev: Sorumlulukla çok benzer. Ödev kişiden beklenenin yanı sıra uyulması gereken kuralları da kapsar.

Ahlaki Eylemin Amacı Nedir?

Mutluluktur: Platon ve Aristoteles

Hazdır: Epiküros ve Aristippos

Ödevdir: Kant

Faydacılıktır: J.S. Mill, J. Bentham

Birey Ahlaki Eylemde Bulunurken Özgür Müdür?

Filozoflarca çokça tartışılan bu konuya 3 farklı yaklaşım geliştirilmiştir.

Determinizm: Bireyi ahlaki eylemlerde bulunurken özgür olmadığını aile, toplum, okul gibi çevresel faktörlerin etkili olduğunu savunmuştur.

İndeterminizm: Bireyin ahlaki kararlarda tamamen özgür olduğunu, eylemi yapıp yapmamak kendi tercihi olduğunu savunmuşlardır.

Otodeterminizm: Kişi kendini ne kadar geliştirebilirse o kadar özgür ve ahlaklı olur. Kişinin ahlaklı olması ile özgürlüğü paralel olarak ilerler.

KİŞİ VİCDANI KARŞISINDA EVRENSEL AHLAK YASASI VAR MIDIR? 1. Evrensel Ahlak Yasasını Kabul Edenler

1.Utulitarizm (Faydacılık):

J.S.Mill ve J.Bentham’a göre kişiye fayda sağlayan her şey bireyin amacıdır. Birey eğer kendi çıkarını sağlıyorsa pragmatizm, toplumsal bir çıkarı söz konusu ise utulitarizm yani toplumsal fayda söz konusudur. Fayda sağlayan her şeyin de mutluluk verdiğini savunan utulitaristlere göre evrensel ahlak yasası vardır.

1. Entuisyonizm (Sezgicilik):

Ahlaki eylmler iyi ya da kötü olarak ele alınır. İyi ve kötü ise ancak sezgiler yoluyla anlaşılır. Bu nedenle H.Bergson’a göre karar verme durumunda kişi vicdanının ve sezgilerin etkili olduğunu savunur.

Akılcılığın da temsilcisi olan de Sokrates ise evrense ahlak yasası ile en iyi olanın bilgi sahibi olmak olduğunu savunan Sokrates’e göre ise bilgi de ahlak da evrenseldir.

İdelar: Platon en iyi olanın iyi ideası olduğunu ve iyi olan her şeyin de ahlakla temellendirilesi görüşünü benimser. Ahlki yaşam iyi ideasına uygun yaşamaktır.

2. Evrensel Ahlak Yasasını Reddedenler:

Faydacılık(Pragmatizm)

Pragmatiklere göre kişinin amacı fayda sağlamaktır. Fakat her birey kendi çıkarını düşünecesinden herkes için genel geçer olan evrensel ahlak yasası yoktur.

Egoizm (ben sevgisi): Kişileri yönlendiren aslında onların ben sevgisidir. Bencilik olarak adlandırılan egoizme göre kişi ancak kendini sever ve evrensel değil, bireysel ahlak söz konusudur.

Anarşizm: Ahlak kuralları bireye baskı uygulayan ve otorite uygulayan bir durumdur. Bu nedenle evrensel ahlak yasalarını reddeder.

İmmoralizm: Nietzche’ye göre geleneksel ahlak yasalarının günümüzde geçerlilği yoktur. Birey bu kurallara uymak istemez ve uymak zorunda kalır. Bu da bireyi iki yüzlü yapar. Ahlk yasaları aslında bireyi yozlaştıran ve köle haline getiren kurallardır. 

Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk):

Kişinin özgürlüğünün belli sınırları vardır. Kişinin sorumluluğu ve vicanı devreye girer. Evrensel değil, kişisel ahlaki değerler söz konusudur. En önemli temsilcisi ise J.P.Sartre’dir.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ