Orta Asya ve Yakın Doğu’da Kurulan Devletler

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Orta Asya ve Yakın Doğu’da Kurulan Devletler

Orta Asya ve Yakın Doğu’da hüküm sürmüş olan Memlüklüler, Moğol İmparatorluğu , Babür İmparatorluğu gibi devletler halinde kısa maddeler halinde bilgiler.

Fatimiler (910-1171)

Mısır’da Batınılık hareketi lideri Ubeydullah tarafından kurulmuştur.

► Fatimiler İslam dünyasında olumsuz bir rol oynadılar.

► Alamut kalesini üs edinerek Büyük Selçuklu Devletini çökerttiler.

Abbasilerle mücadele ettiler.

► Bu nedenlerle Türklerin Haçlı seferlerini kolayca durdurmaları zorlaştı.

► Mısırda Dar’ül Hikme (Yüksek İslam Okulu) Medreseler, kütüphaneler kurmuşlardır.

Eyyubi Devleti, Fatimilere son verdi.

Eyyubiler (1171-1250)

Mısır ve Suriye’de Selahaddin Eyyubi tarafından kurulmuştur.

► En önemli başarılan Haçlılara karşı elde edilen zaferleridir. Hittin Meydan savaşında Kudüs Hristiyanlardan alındı.

► Baharat yolunu denetimleri altına alarak ticaretin canlanmasında etkili oldular.

► Kafkasya ve Kıpçak bozkırlarından getirilen Türk çocukları (Kölemenler) ordunun esasını teşkil ediyordu.

► Bir komutan olan Aybey Eyyubi sülalesine son vererek Memluklar devİetini kurdu.

Memlukler (Kölemenler 1250-1517)

Aybey, Kutuz ve Baybars Eyyubi hizmetinde iken ün kazanmışlardı. 1250 yılında Mısır’a gelen Fransa kralı öncülüğündeki Haçlı ordusunu Mansure meydan savaşında yenmişlerdir.

► Abbasilerin yıkılışı ile sona eren Halifelik kurumunu devam ettirmişlerdir.

► Moğolların Suriye, Filistin yönünden Mısır’a doğru ilerlemeleri ile Ayn Calut savaşında hiç yenilmemiş Moğolları Sultan Kutuz komutasındaki ordu mağlup etti.

► Kutuz ile aralarındaki anlaşmazlık ile ayrılan Aybars yanındaki kuvvetlerle Anadolu’ya girdi. Elbistan meydan savaşında bir Moğol ordusunu imha etti.

► Türk karakteri taşıyan kültür ve medeniyet eserleri görülmüştür.

► Mısır seferi sonunda Yavuz Sultan Selim Memlukleri,. Osmanlılara kattı.

Harzemşahlar (1153-1231)

Aral gölüne dökülen Ceyhun ırmağının güneyine Harzem adı verilir. Atsız zamanında bağımsızlık ilan ettiler.

► İpek yolu üzerinde bulunmalarından dolayı zenginleştiler.

► Harzemşahlar göçebe kabileler şeklinde yaşıyorlardı başkanları sultana bağlıydı bu şekilyel islamiyet öncesi Türk devletlerine benziyorlardı.

► Moğolların baskıları nedeniyle Azar-beycan ve Doğu Anadoluya gelerek yerleşmişlerdir.

► Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat, Moğollann ilerlemesini durdurabilmek için tampon bölge oluşturmak amacıyla Harzemşahlarm bölgeye yerleşmesine izin vermiştir.

► Yassıçimen savaşında yenilen Harzemşahlarm bir yıl sonra yıkılmaları ile İran ve Orta Doğu Moğol egemenliğine girmiştir.

MOĞOL İMPARATORLUĞU (1207-1227)

Orta Asya’nın doğu kesiminde Cengiz tarafından kuruldu.

► Kısa sürede sınırlannı genişleterek im-

paratorluk düzeyine ulaştı.

► Cengiz’in ölümü ile Cengiz soyundan hükümdarlmann yönettiği dört devlet ortaya çıktı.

a) Altmordu Devleti; Doğu ve Güney Rusya’da

b) İlhanlı Devleti; İran, Irak ve Anadolu’ya hakim

c) Çağatay Devleti; Maveraünnehir ve Türkistan’a hakim

d) Kubilay Devleti; Orta Asya’nın doğusu ve Çin’e hakim

► Kubilay Hanlığı dışındakiler islamiyeti kabul ettiler ve zamanla Türkleştiler.

► Bilginleri desteklemişler, sanat ve ticarette ilerlemeler sağlamışlardır.

► İstila ettikleri yerlerde medeniyetleri yıktılar, şehirler ve kütüphaneler yakıİdı, cami, medrese, türbe ve saray gibi eserler tahrip edildi.

► Cengiz yasası denilen 33 defterden oluşan bir Anayasa hazırlanmıştır.

TİMUR İMPARATORLUĞU (1370-1507)

Belh şehrinde kendi adını verdiği devletini kurdu, kendisini Cengiz’in torunu sayıyordu.

► Dört yöne yaptığı başarılı seferler sonunda devleti imparatorluk düzeyine yükseltti.

► 1402 yılında Yıldınm Bayezıt’ı yenerek Osmanlıları dağılma tehlikesi ile karşı karşıya bırakmışlardır.

► Başkentleri Semerkant önemli bir bilim ve eğitim merkezleri oldu. Oğlu Uluğ bey, Ali Kuşçu, Sultan Hüseyin Baykara, Ali Şir Nevai ve daha birçok bilgin ve şair yetişti.

► Özbekler, Karakoyunlular ve Akko-yunlulann saldınları ile tarihe karıştılar.

BABÜR İMPARATORLUĞU (1504-1858)

Timur’un torunlarından Babürşah, Hind ordularını Panipat savaşında yendi. Delhi ve Agra’yı alarak imparatorluğunu kurdu.

► Bölgede müslümanlığın yayılması ve Türk-İslam uygarlığının gelişmesine hizmet etmişlerdir.

► Hindistan’da İngilizler ve Hollandalılara ticari imtiyazlar tanıdılar.

► Mimari eserleri birer şahaserdi. Tac-Mahal, Humayun Türbesi, Kabulşah cami ve daha birçok eser yapıldı.

► Orduda “Ahadi” diye anılan seçkinler kıt’ası bulunmaktaydı.

AKKOYUNLU DEVLETİ (1398-1502)

Diyarbakır başkent olarak 1340’tan itibaren bağımsız hareket ediyorlardı. Ancak devletin kurucusu Kara Yülük Osman’dır.

► Anadoluya egemen olma istekleri Fatih Sultan Mehmet ile Uzun Hasan’ı karşı karşıya getirdi. Yapılan Otlukbeli savaşını kaybeden Akkoyunlu Devleti sonradan Safevi hükümdarı Şah İsmail tarafından yıkıldı.

► Orduda “Hassa Nökerleri” denilen merkez kuvvetleri vardı.

► Akkoyunlu Devleti Karakoyunlu Devletini yıkarak merkezini tebrize taşımıştır.

KARAKOYUNLU DEVLETİ (13969-1469)

İlk tarihi bilgiler 1365 yıllarında başlarında bulunan Bayram Hoca ile başlar. Başkentleri Erciş idi. Kara Yusuf döneminde devletin sınırları genişledi.

► Azarbeycan’ın Türkleşmesinde etkili oldular.

► Koyun ve mezar taşı heykelleri kümbetler ve daha birçok eser ilgi çekicidir.

► Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan tarafından yıkılmışlardır.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ