Bakanlar Kurulu Nedir? Hakkında Bilgi

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Bakanlar Kurulu Nedir? Hakkında Bilgi

Bakanlar kurulu nedir, kimlerden oluşur? Bakanlar Kurulunun görevleri nelerdir, özellikleri ve Bakanlar Kurulu hakkında bilgi.

Bakanlar Kurulu

Bakanlar Kurulu; parlamenter sistemlerde iki kanatlı yürütme organının başbakan ve bakanlardan oluşan ikinci kanadıdır. Yürütmenin öteki kanadını devlet başkanlığı oluşturur. Başkanlık sisteminde yürütme organının yapısında bakanlar kurulu adıyla ikinci bir kanat yoktur. Meclis hükümeti sistemindeki yürütme organı (icra vekilleri) da, parlamentonun kararlarını uygulayan bir kurul olduğundan,* bakanlar kurulunun özellik ve işlevlerine sahip değildir.

Bakanlar Kurulu Nedir? Hakkında Bilgi

Bakanlar kurulu, ilk kez İngiltere’de temsili rejimin gelişmesi içinde ortaya çıkmıştır. Parlamentonun, kralın yetkilerini sınırlama mücadelesi sonunda oluşturulan bakanlar kurulu, o dönemde yürütme işlevinin yerine getirilmesinde kral ile parlamento arasında uyum sağlayan ve krala ait yürütme yetkisini parlamentonun denetiminde kullanan bir yürütme organı niteliğindeydi. Günümüz parlamenter sistemlerinde parlamentoya karşı siyasal sorumluluk sürmekle birlikte, bakanlar kurulu devlet başkanı ve parlamentodan bağımsız olarak hareket edebilen ayn bir siyasal organ niteliğini taşır.

Bakanlar kurulunun yapısı ülkelerin siyasal sistemlerindeki özelliklere göre değişir. Örneğin İngiltere’de yürütme organının ikinci kanadı iki ayn kuruldan oluşur. Bunlar, bakanlar kurulu ve kabinedir. Bakanlar kurulu, bazen yüze yakın bakanın yer aldığı daha geniş yürütme organıdır. İngiliz siyasal yapısının temel taşı kabul edilen kabine ise, bakanlar kurulundaki önemli bakanlardan oluşan bir kurul olarak görev yapar ve asıl yürütme erkini elinde tutar. Fransa’da da yürütme organı iki kurul halinde toplanarak yürütme işlerini yerine getirir. Bu kurullardan en geniş olanı ve en önemli kararlar alanı, cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan, başbakan ve bakanlardan oluşan bakanlar kuruludur. Bakanlar ile müsteşarların, başbakanın başkanlığında toplanmasından oluşan kabine kurulu, ön görüşmelerin yapıldığı bir organ niteliğindedir. 1958 Fransız Anayasası’nın uygulanmasında, müsteşarlara bakanlar kurulunda yer verilmesiyle, bu iki kurul arasındaki fark azalmıştır. Türkiye’de ise yürütme organı yalnızca bakanlar kurulundan oluşur.

Türkiye’de, bakanlar kurulunun kuruluşu, başbakanın hazırladığı bakanlar kurulu listesinin cumhurbaşkanınca onaylanmasıyla tamamlanmış olur. Bakanlar kurulu kural olarak başbakanın başkanlığında toplanır. Cumhurbaşkanı gerekli gördüğünde ve simgesel olarak kurula başkanlık eder. Kurulun gündemini ve toplantı tarihlerini başbakan belirler. Kurul toplantılarında gizlilik temel olup çok kez tutanak tutulmaz. Bakanlar kurulu, kurul halinde çalışır, kararlar oybirliği ile alınır ya da alınmış olarak kabul edilir. Kurul kararlarına karşı olan bakanlar görevden çekilmedikleri sürece kararnameyi imzalamaktan kaçamazlar. Bakanlar kurulu içinde başbakan, kurulun başkanı sıfatıyla kilit bir rol oynar. Parlamenter sistemlerde bakanlan atama ve görevden alma yetkisi hukuken devlet başkanında görünürse de bu yetki simgeseldir. Sonuçta, başbakan istediği kişinin bakanlığa atanmasını, istemediği kişinin bakanlıktan alınmasını sağlayabilir. Kurul içinde bakanlar arasındaki iş bölümünü, uyumlu çalışmayı ve kabine birliğini başbakan sağlar.

Bakanlar kurulunun görev ve yetkileri en geniş anlamda ülkenin yüksek düzeyde yönetimi biçiminde tanımlanabilir. Bakanlar kurulu, ülkenin iç ve dış politikalarını belirler ve yürütür. Bu politikaları uygulayabilmek için parlamentoya yasa önerileri verir ve parlamentonun çıkardığı yasaları uygular. Bütçe ve mali işlerin düzenlenmesinde ve denetlenmesinde etkili bir rol oynar. Silahlı kuvvetleri iç ve dış savunma için hazırlar ve gerektiğinde kullanır. Bakanlar kurulu, devlet tüzel kişiliğinin en üst yönetsel makamlarını dolduran bakanlan yapısında bulundurduğundan, yönetim mekanizmasının işleyişini de denetim altında tutar. Bu çerçevede yönetim kademelerindeki yüksek görevlileri atama yetkisini kullanır; yasaları uygulamak amacıyla yasa hükmünde kararname, yönetmelik ve tüzük gibi düzenleyici işlemler yapar.

Devlet başkanının yürütmeye ilişkin yetkilerini fiilen kullanan bakanlar kurulu parlamentoya karşı siyasal sorumluluk taşır. Başbakan ve bakanlar bu sorumluluğu birlikte paylaşır. Bakanlar kurulunun siyasal sorumluluğu üç mekanizmayla gerçekleşir. Bunlardan ilki, bakanlar kurulunun göreve başladığında programını sunarak parlamentodan güvenoyu istemesidir. İkincisi, bakanlar kurulu görevde iken, başbakanın isteği üzerine parlamentoda güven oylaması yapılmasıdır. Bu mekanizma bakanlar kurulunun çıkarmak istediği yasaları ya da uygulamak istediği politikaları parlamentoya kabul ettirmesinde bir araç olarak da kullanılır.

Bakanlar kurulunun siyasal sorumluluğuna yol açan üçüncü mekanizma ise gensoru mekanizmasıdır. Gensoru ve onun sonucu olarak verilen güvensizlik önergesinin amacı, parlamentonun bakanlar kurulunu denetlemesinde en etkili araçtır. Bu üç mekanizma dışında parlamento bakanlar kurulunu soru, genel görüşme ve meclis araştırması gibi yollarla da denetler. Ama bu yollarla denetim bakanlar kurulunun siyasal sorumluluğuna yol açmaz. Bu denetimlerin asıl amacı, parlamentonun herhangi bir konuda bakan ya da başbakandan bilgi edinmesi ya da herhangi bir konunun parlamentoda değerlendirilmesi ya da parlamento komisyonlarınca araştırılmasıdır.

Parlamenter sistemlerde bakanlar kurulunun görevinin sona ermesi, başbakanın ölümü dışında, genellikle istifa ve bu istifayı devlet başkanının kabul etmesi biçiminde gerçekleşir. Bakanlar kurulunun istifası, kurulun kendi kararıyla ya da parlamentodan güvensizlik oyu alma sonucu ortaya çıkabilir. Yalnızca başbakanın parlamentodan güvensizlik oyu alması durumunda da bakanlar kurulu düşmüş sayılır.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ