Abdal ne demektir?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Abdal ne demektir?

Abdal ne demektir? Farklı kültürlerde kendine yer bulan abdallık geleneği Anadolu’ya nasıl gelmiştir?

Abdal, Türk tasavvufunda en üst manevi mertebeye verilen isimdir. Birçok Türkmen dinsel topluluğunda abdal geleneğine rastlanır. Bunlara derviş veya baba da denilmektedir.

Abdallık mertebesine ulaşan kişi Allah’tan başka dünyadaki maddi ve manevi her şeyden vazgeçmiş olur. Ermiş ve hakikate ulaşmıştır. Toplumsal olarak abdal, zayıf ve ezilmiş kimselere yardım elini uzatır, toplum içindeki ahlaksızlıklara karşı mücadele verir ve baskı altında olanlara yardım eder. Göçebe Türkmenler arasında yaygın olan abdallık geleneği, Selçuklu veya Osmanlı’da da varlıklarını sürdürmüşlerdir. Yerleşik devlet otoritesine karşı halkın hoşnut olmadığı durumları dile getirmişler ve birtakım isyan hareketlerini başlatmışlardır.

Abdal ne demektir?

Abdallar Türkiye’de çoğunlukla İç Anadolu Bölgesi’nde bulunurlar. Kırşehir, Keskin ve Bala yörelerinde ağırlıklı olarak yaşarlar. Abdallar hayatlarını müziğe adamışlardır ve müzik kulakları oldukça gelişmiştir. Bala ve Keskin halaylar çekilirken, Kırşehir’de ise daha çok farklı oyun havaları meşhurdur. Keskin ve Bala’lı abdallar Hacı Taşan’ı, Kırşehirli abdallar ise Neşet Ertaş’ı toplumun örnek alınması gereken kişisi olarak kabul ederler.

Bu iki yörenin çalgıları da farklılık göstermektedir. Abdalların geçim kaynağı, kendilerine has çalgıları çalıp söyleyerek para kazanmaktır. Nota bilmeyen abdallar, içlerinden geldiği gibi müzik yaparlar.

Abdallık geleneğinin son büyük temsilcisi Neşet Ertaş’ın sesinden “Neredesin Sen” türküsü…

Abdallar nasıl ortaya çıktı?

Abdallar, İslam dini ile Türklerin islam öncesi inandıkları şamanizmi harmanlamışlardır. Gök Tanrı ile manevi bağlantı kurabilen kam karakteri, İslam dini ile birlikte yerini abdallara bırakmıştır.

Malazgirt Savaşı’yla birlikte Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış oldu. 11. yüzyıldan itibaren Anadolu’ya başlayan bu Türkmen göçü, abdalları ve babaları da buraya getirdi.

Söğüt-Bilecik bölgesinde ortaya çıkan Osmanlı Beyliği’nde abdallar, Osman Gazi ve Orhan Gazi gibi Osmanlı Beylerine yakın duran kişilerdi. Osmanlı Devleti’nin erken dönemlerinde abdallar, Batı Anadolu ve Balkanlardaki Hristiyan nüfusun İslamlaşmasında etkili rol oynamışlardır. Başlangıçta devletin üst kademeleriyle iyi ilişkiler içinde olan abdallar, 15. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin merkezileşmesiyle birlikte imparatorluğun dışında kalmışlardır. Sünni İslam’ın İstanbul’un fethi ile birlikte iyice yerleşmesiyle, düzene karşı duran kişiler olarak anılmaya başlanmışlardır. Bu sıralarda İran’da Safevi Devleti’nin kurulması ve Kızılbaş etkinliğinin Anadolu’da yayılmasıyla birlikte Kızılbaş hareketiyle özdeşleşmişlerdir. (Resim: Neşet Ertaş)

Halk sufiliğinde, abdalların çeşitli yetenekleri olduğuna inanılır. İstedikleri zaman istedikleri yerde olabileceklerine, yani zaman ve mekan sınırlarını aşabilme yeteneğine sahip oldukları düşünülür. Abdalların Allah’tan ne dilerse olacağı da halk inanışı arasındadır.

Abdallar hakkında inanışlar

Türk halk inanışlarında, eğer 9 aylık bebek anne rahminde ölürse, o bebeği abdalın götürdüğüne inanılır. Ak sakallı abdal, dağlarda yaşar ve halkı korur. Avcılar abdal adına dua ederlerse avları uğurlu ve bereketli olur. Abdalların gizli bir dili olduğuna inanılır.

Abdal, insanların dileklerini ve yalvarışlarını dinler. Abdal halka acır ve onlara nasihatler verir. Bazı inanışlarda abdalın ölmüş dağ keçisini dirilttiği yer almaktadır. Geçmişte erkek şamanlara lakap olarak “abıdal” denildiği biliniyor. Bu sözcüğün “abdal” kelimesine benzemesi dikkat çekicidir. Abdal kelimesinin İran’da 11. ve 14. yüzyıllarda kaleme alınan “derviş”, 15. yüzyıla ait metinlerde ise “divane” olarak geçtiği bazı kaynaklarda geçmektedir.

Alevilikte de abdallık kültürü vardır. Hazar Denizi’nin güney kıyılarında insanlar çocuklarına Abdal ismini verebilmektedir. Köroğlu masallarını söylemekte meşhur olan abdallar, Kerbela şehitlerine de yas tutarlar. Bu yönleriyle Alevilik kültüründe kendine yer edinmiştir. (Resim: Hacı Taşan)

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ