Mesnevi nedir? Özellikleri neler? Kısaca - Ders Kitabı Cevapları

Yeni Yayınlar

Mart 29, 2017

Mesnevi nedir? Özellikleri neler? Kısaca

Edit
 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 
Mesnevi nedir? Özellikleri neler? Kısaca
Divan edebiyatının manzum hikayelerinin anlatıldığı mesnevi ilk ne zaman yazılmıştır?.. Ünlü mesnevi örnekleri neler?.. İlk olarak 10. yüzyılda İran edebiyatında ortaya çıkan mesnevi 11. yüzyılda Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig adlı yapıtıyla Türk edebiyatına girmiştir.

Özellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan bir Divan edebiyatı şiir biçimi olan mesnevinin sözcük anlamı ikişer ikişer veya ikilidir. Her beytin dizeleri kendi aralarında uyaklı olan mesneviler öğüt verici bir olayı anlatan uzun şiirlerdir. Bu şiirlerde savaş, aşk, tarihi olaylar din ve tasavvuf konularıyla birlikte çeşitli toplumsal konular da işlenir. Her beytinin kendi arasında kafiyelenmesi yazma kolaylığı sağlayan mesnevi, uzun metinlerin bu şekle uygun olarak kaleme alınmasına imkan tanır. Bu nedenle uzun aşk öykülerinde, destanlarda mesnevi kullanılmıştır.

Mesnevilerde konuya doğrudan girilmez. Mesnevinin kendine özgü bir düzeni vardır. Klasik düzende bir mesnevi; mensur veya manzum dibace (önsöz), tevhid, münacat, na’t, miraciye, dört halife için yazılan övgünün yer aldığı, din büyükleri hakkında methiyelerin olduğu Medh-i Çihar-yar-ı Güzin, eserin sunulacağı büyüğe övgü, mesnevinin niçin yazıldığını açıklayan sebeb-i nazm ve hikayenin anlatımı (ağaz-ı destan) bölümlerinden oluşur. Bu başlıklar genellikle Farsça’dır. Eserin sona erdiğini bildiren bölüm son söz anlamındaki hatimedir. Mesnevinin bitiş tarihi, adı ve son söz söylenir.

Mesnevilerde olaylar bir masal havasında geçer. Akla ve mantığa sığmayan geçtiği yer ve zaman belli olmayan pek çok olay anlatılır. Çoğu zaman hikayenin bölümlerinin birbirine eklenmiş değersiz parçalar gibi göründüğü mesnevide konuda birliği yoktur. Hikayenin kahramanları olağanüstü özelliklere sahiptir.

Mesneviler aşk mesnevileri (Fuzuli-Leyla ile Mecnun), destansı nitelikteki mesneviler (Firdevsi-Şehname), dini-tasavvufi mesneviler (Süleyman Çelebi-Mevlit), öğretici nitelikteki mesneviler (Nabi-Hayriye), ahlaksal ve öğretici mesneviler (Şeyhi-Harname), savaş ve kahramanlık konusunu işleyen gazavatnameler, bir kentin güzelliklerini anlatan şehrengizler ve mizahi mesneviler diye ayrılabilir.

Aynı şair tarafından yazılmış beş mesneviye “hamse” adı verilir. Hamse sahibi olmak bir itibar kaynağıdır. Tanınmış hamse sahibi Divan şairleri: Ali Şir Nevai, Taşlıcalı Yahya, Nev’i-zade Atai’dir

Konusu aşk olan mesnevilerin içinde gazeller yer alabilir. Bunlar mesnevinin ölçüsünde yazılabileceği gibi başka kalıpta da yazılabilir. Genellikle bu şiirler, mesnevi kahramanının ağzından söylenir. Fuzuli’nin Leyla ve Mecnun mesnevisinde Mecnun diliyle söylenmiş gazeller mevcuttur.


Mesnevi her ne kadar klasik doğu şiirinin bir türü ise de, “Mesnevi” denildiği zaman akla “Mevlana’nın Mesnevi”si gelmektedir. Mevlana, Hüsameddin Çelebi’nin isteği üzerine yazdığı Mesnevi’nin beyitlerini katibine Meram’da gezerken, otururken, yürürken, hatta sema ederken söylermiş. Çelebi Hüsameddin de yazarmış. Halen Mevlana Müzesi’nde teşhirde bulunan 1278 tarihli, elde bulunulan en eski Mesnevi nüshasının beyit sayısı 25618′dir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder