DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ!
Anlatım türünde yazarın, biçimlendirdiği konuyu daha inandırıcı, daha etkili, daha canlı kılmak için başvurduğu yöntemlerdir.
Düşünceyi geliştirme yolları, anlatım türleri gibi paragrafın şekliyle ilgili bir yöntem değil; konuyu işlemekte ve etkili kılmakta kullanılan yan unsurdur. Kısacası düşünceyi geliştirme yolları paragrafta bir araçtır. Düşünceyi geliştirme yolları şu başlıklar altında incelenebilir:
Tanımlama
Bilinmeyeni, belirleyici ve ayırıcı özellikleriyle anlatmak için kullanılan yöntemdir. Nesnel bir nitelik taşıdığından genellikle açıklama paragraflarında kullanılır.
“Nedir?, Neye denir?” sorularına cevap veren cümlelerden oluşur.
Yüklemlerinde –dır, -dir eki bulunur.
Misal:
Özgür düşünce, bütün kalıpları, altından da olsa, bütün kafesleri, bütün yasakları yıkan düşüncedir.
“Özgür düşünce nedir?”
Bütün kalıpları, altından da olsa bütün kafesleri, bütün yasakları yıkan düşüncedir.
Bilgi Notu:
En çok açıklama paragrafında kullanılır.
Karşılaştırma
Savunulan düşüncenin kabul görmesi için parçada varlıkların ya da kavramların benzer ya da karşıt yönleri kıyaslamaktır.
Karşılaştırma paragraflarında genellikle “ise” bağlacı kullanılır fakat her karşılaştırma cümlesinin arasında “ise” bağlacı olmak zorunda değildir.
Bu tür paragraflarda “en, daha, kadar” sözcükleri kullanılabilir.
Misal:
Bir öyküyü okuyanla, onun oyunlaştırılmış biçimini sahnede izleyen kişi arasındaki fark nedir? İzleyen, gördüklerini dolaysız olarak yaşamaktadır. Başka deyişle sahnede, ortaya konulan hazır bir dünya vardır; izleyici tüm duygularını harekete geçirerek bu dünyayı algılar. Okuyan ise okuduklarını kendi düşünce ve düş süzgecinden geçirerek kafasında canlandırır.
Bu paragrafta “izleyici ve okuyan arasındaki farklar” kıyaslama yoluyla ortaya konduğundan –ise bağlacıyla da bu netleşmiştir-bu parçada karşılaştırma ağır basmaktadır.
Bilgi Notu: En çok açıklama ve tartışma paragrafında kullanılır.
Örnekleme
Paragrafta anlatılanları somutlamak için başvurulan yöntemdir. Daha çok açıklama paragrafında kullanılır. Düşünceyi inandırıcı kılmak amacıyla kullanılır.
Bilgi Notu: Örnekleme ile tanık gösterme karıştırılabilir. Örneklemede yazardan ya da eserden bahsedebilir, tanık göstermede ise yazardan ve eserden alıntılar yapabilir.
Misal:
Bütün dönemlerde ve bütün insanlarda ortak, değişmez, gülünç yanları; aşağılık davranışları eyleme ve söze dönüştüren yapıtlardır karakter güldürüleri. Bencillikler, inatçılıklar, saplantılar, bağnazlıklar en belirgin biçimde gözlemin ürünü olarak verilir. Moliere’nin “Cimri”si karakter güldürüsünün tüm niteliklerini içeren yetkin bir örnektir.
Parçada karakter güldürüleriyle ilgili bilgi verilmektedir. Bu anlatılanların daha iyi anlaşılabilmesi için Moliere’nin “Cimri” adlı eseri örnek olarak kullanılmıştır.
Bilgi Notu: En çok açıklama ve tartışma paragrafında kullanılır; betimleme paragrafında yer almaz.
Benzetme
Aralarında ilgi bulunan iki şeyden zayıf olana kuvvetli olanın özelliklerini yüklemektir. Bu düşünceyi geliştirme yolu genellikle betimleme ve öyküleme paragraflarında kullanılır. Benzetme genellikle deyim aktarmasındaki şekliyle kullanılır. Başka bir deyişle, insana ait özelliklerin doğaya, doğaya ait özelliklerin insana aktarılması yoluyla yapılır.
Misal:
Ankara’nın mimarisiyle ünlü ilçesi Ayaş’ta bir sokak… Sokaktaki tarihi evlerden biri… Badanası solmuş, sıvaları yer yer dökülmüş. Pencere pervazları da doğaya direniyor, bir bakıma evin sahibi yaşlı kadını andırıyor. Ev de yorgun, sahibi de. Ne var ki yaşam sürüyor.
Paragrafta “pencere pervazları doğaya direniyor.” Yargısıyla pencere pervazları insana benzetilmiştir. Ayrıca “ev de yorgun” yargısında da insan özelliği yüklenilmiş bir varlık vardır. Bu nedenle parçada benzetmelere yer verilmiştir.
Bilgi Notu: En çok betimleme paragrafında kullanılır.
Tanık Gösterme (Alıntı Yapma)
Yazar, paragrafta savunduğu görüşü daha inandırıcı kılmak için o konuyla ilgili uzman bir kişinin görüşünü kullanır. O kişinin kendisiyle aynı düşüncede olduğunu ortaya koyar. Genellikle açıklama paragraflarında kullanılır. Bu yöntemde gösterilen tanık, alanında uzman bir kişi olmalıdır. Alıntı yapmada ise tanığın bir sözünden veya eserlerinden bir bölüm alma vardır. Alıntı yapılırken mutlaka alıntı yapılan kişinin adı geçer.
Misal:
İnsanlar, yaşanılan ama farkında olunmayan mutluluktan çok, yaşayacakları anların hayaliyle mutlu olurlar. Pek çok yazar anılarında: “… o zaman, içinde bulunduğum mutluluğun farkında değilmişim.” Şeklinde serzenişlere yer vermektedir. Ahmet Rasim: “Mutluluğu, mutluluk çağı geçtikten sonra yakalamaya çalışır insanoğlu.”der.
Paragrafta, yaşanılan anlardaki mutluluğun fark edilmediğinden yakınılmıştır. Bu yakınmayı ispatlamak için Ahmet Rasim tanık olarak gösterilmiş ve onun sözü alıntı halinde verilmiştir.
Bilgi Notu: En çok açıklama ve tartışma paragrafında kullanılır.
Sayısal Verilerden Yararlanma
Yazar, paragrafta anlatılanları kanıtlamak amacıyla rakamlar kullanarak anlattıklarını somutlamaya çalışırsa bu, sayısal verilerden yararlanmadır. Kısacası paragrafta rakamlar kullanmaktır. Bu düşünceyi geliştirme yolunun kullanılması, paragrafta anlatılanların kesinliğini arttırır.
Öznel Verilerden Yararlanma(Kanıları Ön Plana Çıkarma)
Paragraftaki yargının inandırıcılığını arttırmak amacıyla değil, yazarla okur arasındaki samimi bağın oluşması için yazarın, düşüncelerini sıraladığı, ön yargı ve duygu cümleleri kullandığı anlatım tekniğidir. Genellikle tartışma ve betimleme paragrafında kullanılır.
Duyulardan Yararlanma
Paragrafta anlatılanların duyularla ifade edilmesidir. Paragrafta beş duyudan herhangi birinin ya da birkaçının kullanılmasıdır. (görme, işitme, dokunma, tatma, koklama) Genellikle betimleme ve öyküleme paragraflarında kullanılır.
Bilgi Notu:
Anlatım biçimleri sorularında, düşünceyi geliştirme yolları, cümle yorumu, sözcük anlamı ve dil bilgisi konularının karma olarak sorulduğu sorularla da karşılaşılabilir. En çok betimleme paragrafında kullanılır.
Ziyaretçi sayısı gün geçtikçe artan Sınıf Evrakları Com; kullanıcıların bilgisayar, tablet, veya telefon üzerinden ders ve ödevlerle ilgili yaşadıkları sorunlara kolayca çözüm bulmalarına yardımcı olmayı amaç etmiş ve bu sorunları en açıklayıcı ve anlaşılır bir dille takipçilerine sunan bir sitedir. Kullanıcılar sitemizdeki yararlı bilgilerden yararlandıkça tekrardan sitemizi ziyaret etmektedirler.