Kuvvetin Ölçülmesi ve Dinamometrelerin Çalışma Prensibi

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Kuvvetin Ölçülmesi ve Dinamometrelerin Çalışma Prensibi

Kuvveti ölçmek için kullanılan araçlara dinamometre (kuvvetölçer) denir. Dinamometreler cisimlerin esneklik özelliğinden faydalanılarak yapılmıştır. Günlük hayatta kullanılan yaylı el kantarı da bir çeşit dinamometredir ve kuvvet veya ağırlık ölçmek için kullanılır.

Bir cisme kuvvet uygulandığında cisim şekil değiştiriyorsa, kuvvetin etkisi ortadan kalkınca cisim tekrar eski haline geri dönebiliyorsa böyle cisimlere esnek cisim, bu olaya da esneklik denir. Lastik, çelik şerit, yay, lastik top, sünger esnek cisimlere örnektir. 

Dinamometreler, kuvvetin esnek cisimler üzerindeki şekil değiştirme etkisi kullanılarak yapılmıştır. Bir cisme etki eden kuvvet dinamometre ile ölçülürken dinamometrenin yayı uzar. Bunun nedeni, cisme etki eden kuvvetin dinamometrenin yayına da etki etmesidir. Dinamometredeki esnek cisim (yay), uygulanan kuvvet sayesinde ne kadar fazla şekil değiştiriyorsa cisme uygulanan kuvvette o kadar büyük olur. Dinamometrenin yayının uzaması sonucunda okunan değer kuvvetin büyüklüğünü verir. Yaya daha büyük kuvvet uygulandığında yay daha fazla uzar ve gösterdiği değer artar.

a) Uygun Dinamometrenin Seçilmesi :

 Dinamometrelerin ölçebileceği kuvvetlerin büyüklükleri farklı olabilir. Bazı dinamometreler daha büyük kuvvetleri bazıları ise daha küçük kuvvetleri ölçmek için yapılır.

Her dinamometre ancak belirli büyüklükteki kuvvetleri ölçebilir. Bunun nedeni dinamometrelerin yapımında kullanılan esnek cismin yani yayın uzunluğunun, kalınlığının ve cinsinin farklı olmasıdır. Bu nedenle her dinamometrenin duyarlılığı yani ölçebileceği en küçük kuvvet değeri farklıdır.

Dinamometrelerin üzerindeki bölmeler, dinamometrenin duyarlılığına göre numaralandırılır. Farklı büyüklükteki kuvvetleri ölçen dinamometrelerin üzerindeki bölmeler aynı uzunlukta olmasına rağmen her bölmenin gösterdiği değer farklıdır.

Dinamometreler ile dinamometrelerin ölçebileceğinden daha büyük kuvvet ölçülürse dinamometredeki yayın esnekliği kaybolur, yay eski haline geri dönemez ve dinamometre bozulur. Her dinamometrenin üzerinde ölçebileceği en büyük kuvvetin değeri gösterilir.

b) Dinamometrenin Gösterdiği Değerlerin Okunması :

Farklı büyüklükteki kuvvetleri ölçen dinamometrelerin üzerindeki bölmeler aynı uzunlukta olmasına rağmen her bölmenin gösterdiği değer farklıdır.

Dinamometrenin ölçebileceği en büyük kuvvet değeri, dinamometredeki bölme sayısına bölünerek her bir bölmeye karşılık gelen kuvvet değeri bulunur.

▪ 10 N`luk dinamometrede 10 bölme varsa her bölme 1 N`a karşılık gelir.

▪ 10 N`luk dinamometrede 5 bölme varsa her bölme 2 N`a karşılık gelir.

▪ 5 N`luk dinamometrede 10 bölme varsa her bölme 0,5 N`a karşılık gelir.

▪ 5 N`luk dinamometrede 5 bölme varsa her bölme 1 N`a karşılık gelir.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ