Kaside Nedir? Özellikleri - Ders Kitabı Cevapları

Yeni Yayınlar

Mayıs 01, 2018

Kaside Nedir? Özellikleri

Edit
 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Kaside Nedir? Özellikleri 

Kaside ne anlama gelir? Edebiyatta kasidenin yeri ve özellikleri nelerdir? Kasidenin bölümleri, hakkında bilgi.


KASİDE
Arapça bir sözcük olan kaside “belli bir amaçla yazılmış şiir” demektir. Bir nazım biçimi olarak “kaside”, Arap edebiyatından İran edebiyatına, buradan da XIII. yüzyıldan sonra Türk edebiyatına geçmiştir.

Kasidenin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

1. Aruz ölçüsüyle yazılır.

2. Birim değeri beyittir. Birim sayısı 31-99 arasında değişir.

3. Uyak düzeni gazelinkiyle aynıdır: aa ba ca da ea….

4. Kasidenin ilk beytine “matla”, son beytine “makta” denir. Şair takma adını (mahlasını) genellikle kasidenin sonlarına doğru söyler. Şairin mahlasının geçtiği beyte “tâc-beyit” denir.

5. Kasidenin en güzel beytine “beytü’l-kasid” denir.

6. Kaside çoğunlukla din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılmıştır.

7. Noksansız bir kaside altı bölümden oluşur:

a. Nesîb ya da Teşbîb: Kasidenin ilk bölümü olan bu kısımda 15-20 beyit bulunur. Şairler bu bölümde çeşitli betimlemeler yaparak şiirsel yeteneklerini ortaya koymaya çalışırlar. Kasideler genellikle nesîb (teşbîb) bölümünde ele aldıkları temalara göre adlandırılır. Bunların önemlilerini ve ele aldıkları temaları şöyle gösterebiliriz:

Kaside-i Bahariye: Baharın güzellikleri, çiçekler.

Kaside-i Şitâiye: Kış mevsimi, kar.

Kaside-i Temmûziye: Yaz mevsimi, sıcaklar.

Kaside-i Ramazaniye: Ramazan ayı, oruç.

Kaside-i İydiye: Bir devlet büyüğünün bayramını kutlama.

Kaside-i Nevrûziye: Nevrûz heyecanı ve etkinlikleri.

✓ Kasideler rediflerine göre de adlandırılmışlardır. Fuzûlî’nin “Su Kasidesi”, bu adlandırmaya örnektir.

✓ Bir kasidenin bütün beyitleri ortak bir tema etrafında toplanabilir. Bu tür kasidelerde genellikle dinî ve tasavvufî temalar işlenir. Bu anlamda kasideler, nazım türü bakımından birer münacât, tevhid ya da naat olabilir.

b. Girizgâh ya da Giriz: Nesîbden şiirin asıl yazılış amacını ortaya koyan “mehdiye” bölümüne geçişte kullanılan, genellikle tek beyitten oluşan, mehdiye bölümünün başlayacağını belirten bölümdür.

c. Medhiye: Kasidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bu bölümün beyit sayısı kasideyi yazan kişiye bırakılmıştır. Medhiye bölümünde, övülen kişinin büyüklüğünün gösterilmesi için sanatlı, özellikle de mübalağalı bir anlatım tercih edilir, tarihin ve mitolojinin ünlü kahramanlarına telmihte bulunularak bu kahramanlarla kasidenin sunulduğu kişi arasında benzerlikler kurulur.

d. Tegazzül: Kasidenin farklı yerlerinde de bulunabilen, bazı kasidelerde ise hiç bulunmayan tegazzül bölümü, bir anlamda kasidenin içine yerleştirilen bir gazeldir. 5-12 beyit arasında değişen bu bölümde şair; aşk, şarap gibi temaları işler.

e. Fahriye: Şairin kendisini, şiir söyleme yeteneğini övdüğü bölümdür. Beyit sayısı değişen bu bölümde şairler, kendilerini çoklukla İran edebiyatının büyük şairleriyle kıyaslamayı yeğlemişlerdir.

f. Dua: Birkaç beyitten oluşan bu bölümde şair, mehdiye bölümünde övdüğü kişinin başarılı, uzun ömürlü olması ve talihinin iyi olması için iyi dileklerde bulunur, bunların gerçekleşmesi için dua eder.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder