Hürriyet ve İtilaf Fırkası Amacı

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Hürriyet ve İtilaf Fırkası Amacı 

Hürriyet ve İtilaf Fırkası nedir, ne amaçla ve ne zaman kurulmuştur? Hürriyet ve İtilaf Fırkası üyeleri, hakkında bilgi.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası

Hürriyet ve İtilaf Fırkası, İttihat ve Terakki iktidarından hoşnut olmayan çeşitli muhalefet unsurlarının koalisyonu biçiminde, 21 Kasım 1911’de kurulan siyasal partidir. Trablusgarp Savaşı (1911-12) nedeniyle Osmanlı Devleti’nin dış saygınlığının daha da azalması ve ülke içindeki ekonomik, toplumsal sorunların ağırlaşması, buna karşılık İttihat ve Terakki denetimindeki siyasal iktidarın baskıcı uygulamalarının yoğunlaşması, bu örgüte duyulan hoşnutsuzluğun siyasal yaşamda somutlaşmasına yol açtı. 

Hürriyet ve İtilaf Fırkası Amacı 

Mutedil Hürriyetperveran Fırkası ve Ahali Fırkası, Heyet-i Mebusan’daki Rum, Ermeni, Bulgar, Arnavut ve Arap mebusların önemli bir bölümünü de yanlarına alarak 21 Kasım 1911’de Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nı oluşturdular. Buna Kanun-ı Esasi görüşmeleri sırasında Hizb-i Müstakil grubu, İttihat ve Terakki’den ayrılan bazı mebuslar, eski Osmanlı Ahrar Fırkası, Osmanlı Demokrat Fırkası, Osmanlı Sosyalist Fırkası’nın bazı üyeleri ve şeriat yanlısı bazı İslamcı gruplar da katıldı. Böylece İttihat ve Terakki’nin karşısında bir muhalefet cephesi oluştu. Fırkanın kurucuları arasında İsmail Hakkı Paşa, Dagavaryan, Mustafa Sabri Efendi, Rıza Nur, Müşir Fuad Paşa, Damat Ferid Paşa, emekli miralay Sadık Bey gibi ünlü İttihat ve Terakki muhalifleri vardı. Prens Sabaheddin’in, görüşlerine büyük ölçüde yer verilmesine karşın dışarıdan desteklemeyi yeğ tuttuğu fırkanın programında Osmanlıcılık, ademi merkeziyetçilik, meşrutiyetçilik, teşebbüs-i şahsî ve liberal iktisat gibi görüşler yer alıyordu. Başkanlığa getirilen Damat Ferid Paşa, bazı kurucuların, özellikle de Rıza Nur’un yoğun eleştirileri nedeniyle bir süre sonra yerini Müşir Fuad Paşa’ya bıraktı.

Fırkanın ilk hedefi, İttihat ve Terakki’nin etkisine son vermekti. 11 Aralık 1911’de İstanbul’da yapılan Heyet-i Mebusan ara seçimini bir oy farkla da olsa fırkanın adayı Tahir Hayred’din Bey’in kazanması, İttihatçılar arasında büyük bir tedirginliğe yol açtı. Bunun üzerine ittihat ve Terakki, 1912’de yapılan genel seçimleri kazanmak için her türlü yönteme başvurdu. “Sopalı Seçim” olarak anılan bu seçim sonunda oluşan 286 kişilik Heyet-i Mebusan’da muhalefetin sandalye sayısı 15’te kaldı. Daha sert bir çizgi benimseyen muhalefet, Teşkilat, Takdirat, İslahat ve İfham gibi gazeteler aracılığıyla İttihat ve Terakki’ye yoğun eleştiriler yöneltmeye başladı. 2 Haziran 1912’de toplanan kongrede fırkaya egemen olan Miralay Sadık Bey’in yönetimi şiddet yoluyla ele geçirme yollarını araması gerginliği daha da tırmandırdı. 23 Ocak 1913’te girişilen Bâbı-âli Baskını sonrasında İttihat ve Terakki’ nin denetimi sağlamasıyla Hürriyet ve İtilaf Fırkası dağılmaya yüz tuttu. Bazı fırka üyeleri, Mahmud Şevket Paşa’nın öldürülmesinden (11 Haziran 1913) sonra yurtdışına kaçarak Milli Muhalefet Fırkası adıyla yeni bir parti kurdular. Resmen kapatılmamakla birlikte siyasal yaşamdan çekilen Hürriyet ve İtilaf Fırkası 1914 genel seçimine katılmadı.

I. Dünya Savaşı (1914-18) sonrasında İttihat ve Terakki’nin iktidardan düşmesi üzerine, 22 Ocak 1919’da bir bildiri yayımlayarak yeniden harekete geçen Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Mütareke döneminin en gözde siyasal partisi durumuna geldi. İngilizlerin desteğini alarak, İttihatçıların bir girişimi olduğunu savunduğu Kuva-yı Milliye hareketini bastırmak amacıyla iç ayaklanmaları kışkırttı. Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918) sonrasında kurulan beş Damat Ferid Paşa Hükümeti’ne katıldığından bir anlamda iktidar partisi niteliği kazandı ve Kurtuluş Savaşı’na karşı tutumuyla da Ankara Hükümeti’nin boy hedefi oldu. Ülkenin tümüyle parçalanması anlamına gelen Sèvres Antlaşmasının (1920) imzalanmasından sorumlu tutularak yoğun eleştiriler aldı. Bu gelişmeler Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın çözülmesine yol açtı. Rıza Nur, Ahmed Ferid (Tek) gibi eski İtilafçılar Anadolu’ya geçerek Ankara Hükümeti’nin yanında yer aldılar. Kurtuluş Savaşı sonrasında, Hürriyet ve İtilaf yöneticilerinin önemli bir bölümü ülkede harmanlayacaklarını görerek yurtdışına kaçtılar. Fırka tümüyle ortadan kalkarken, 150’likler listesine alman bazı yöneticilerinin ülkeye dönmeleri yasaklandı.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ