Huang Irmağı (Sarı Irmak) Nerededir? Hakkında Bilgi - Ders Kitabı Cevapları

Yeni Yayınlar

Mayıs 23, 2018

Huang Irmağı (Sarı Irmak) Nerededir? Hakkında Bilgi

Edit
 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Huang Irmağı (Sarı Irmak) Nerededir? Hakkında Bilgi 

Huang Nehri (Sarı Irmak) nerededir? Huang Irmağı (Sarı rmak) özellikleri, uzunluğu, nerede dökülür, nerelerden geçer, hakkında bilgi.


Huang Irmağı (Sarı Irmak)

Huang Irmağı (Sarı Irmak) Nerededir? Hakkında Bilgi
Huang Irmağı (Sarı Irmak) Nerededir? Hakkında Bilgi 

Huang Irmağı (Sarı Irmak); Çince Huang He, Wade-Giles yazımında Huang Ho, Sarı Irmak olarak da bilinir, Çin’in ikinci büyük akarsuyudur. Tibet Özerk Bölgesi’ndeki platolardan doğar. Dönemeçli bir çığır izleyerek doğu yönünde akar ve Bo Hai Körfezinde Sarı Denize dökülür. Uzunluğu 4.845 m’dir.

Huang Irmağı sırasıyla Qinghai ve Ganşu yönetim bölgelerinden, Ningxia Hui ve İç Moğolistan özerk bölgelerinden, Shanxi, Shaanxi, Henan ve Shandong yönetim bölgelerinden geçer. Sık sık taşan ve Kuzey Çin Ovasını su altında bırakan düzensiz, çalkantılı ve çamurlu bir akarsudur. Irmak kıyısında yer alan başlıca kentler Lanzhou, Baotou, Xi’an, Taiyuan, Luoyang, Zheng-zhou, Kaifeng ve Jinan’dır. Irmağın su toplama alanı 745.000 km2’yi bulur.

Irmağın Bayan Har Dağlarında doğduğu nokta deniz düzeyinden 4.572 m yüksektedir. Yukarı çığırında genellikle doğu yönünde akan ırmak, 104 km2’lik bir alanı kaplayan Gyaring ve Ngoring göllerinden (hu) geçer. Bir süre Anyemaqen Dağlarının güney yamaçlarında derin boğazlar açarak ilerledikten sonra Tibet Platosunu terk eder ve kuzeye yönelir.

Irmağın Tibet Platosuyla Kuzey Çin Ovası arasında uzanan orta kesimi, geniş bir yay çizerek doğu yönünde Ordos Çölünü geçtikten sonra, güneye dönerek Shanxi ile Shaanxi yönetim bölgeleri arasındaki sının oluşturan uzun bir hendeği izler. Orta havzanın büyük bölümü, deniz düzeyinden yüksekliği 915-2.100 m arasında değişen Lös Platosu içinde kalır. Irmak önce çıplak lös tepeleri arasında kuzeydoğu yönünde, daha sonra alüvyon ovalarında doğu yönünde akar; ardından güneye doğru keskin bir dirsek yaparak yüksekliği 100 m’yi aşan dik yamaçlı dar boğazlardan geçer. Bu kesimde 46-61 m arasında değişen yatağı giderek genişler. Gene keskin bir dönüşle doğuya yöneldikten sonra Qinling Dağlarının doğu doruklarındaki aşılması zor geçitler boyunca ilerler. Huang’ın en büyük kolları olan Wei ve Fen ırmağa orta çığırında katılır; Shaanxi yönetim bölgesinde doğan Wei Irmağının uzunluğu 864 km, Shanxi yönetim bölgesinde doğan Fen Irmağınınki ise 691 km’dir.

Irmak aşağı çığırında (700 km) Kuzey Çin Ovası boyunca akar. Shandong Tepelerinin dışında engebenin bulunmadığı ovada ırmak yelpaze biçiminde yayılır. Irmak yatağının çevredeki alanlardan daha yüksek olması ovada sık sık büyük sellere yol açar. Huang Irmağının 2.470 km2’yi kaplayan deltası ağızdan 256 km yukarıda başlar. Dünyadaki en etkin deltalardan biri olan Huang Deltası 1870-1970 arasında denize doğru ortalama 19 km ilerlemiştir.

Huang Irmağının yatağı son 4 bin yıldır büyük değişikliklere uğramıştır. Farklı zamanlarda birbirinden 800 km uzakta bulunan noktalardan sularını denize boşaltan ırmak, İÖ 2278-602 arasında en kuzeydeki yatağı izliyor ve Tianjin’den geçtikten sonra Bo Hai Körfezine dökülüyordu. Bu tarihten sonra yatağını birkaç kez değiştirdi ve 1194’te en güneydeki yatağı içinde akmaya başladı. Böylece ırmağın ağzı deltanın güney ucuna kaydı. 1289-1324 arasında Ge ve Huai ırmaklarının yataklarını basan ırmak, 1854’te Shandong Yarımadasının kuzeyinde bulunan bugünkü yatağına yerleşti. Huang Irmağı bir yılda denize ortalama 48,2 km3 su boşaltır; bu miktar yıllık ve mevsimlik değişiklikler gösterir. Irmak toplam yağışın yansını temmuz-ekim aylan arasında alır. Bütün havzada ortalama yıllık yağış miktarı 470 mm olmakla birlikte, dağılım son derece dengesizdir. Irmağın yılda ortalama 1.500 m3/sn olan debisi taşkınlar sırasında 20.000 m3’e ulaşır. Dünyanın en çamurlu akarsuyu olan Huang bir yılda denize 1.520.000 ton mil taşır.

Huang Irmağı üzerindeki sulama sisteminin geçmişi 4 bin yıl öncesine iner. Sistem yakın dönemde yapılan kanallarla birlikte 26.000 km2’lik bir alanı sular. Büyük Kanal kuzey-güney doğrultusunda Pekin’den Hangzhou’ya kadar 1.760 km boyunca uzanır. Pekin-Hankou demiryolu hattına koşut olarak uzanan Halkın Zaferi Kanalı Wei Irmağının su düzeyini yükselterek Xinxiang ve Tianjin arasında ulaşımı olanaklı kılar. Henan-Shanxi sınırındaki Sanmenxia’da (Üç Kapılı Boğaz) 1 milyon kW gücünde bir santral ve baraj vardır. Irmak üzerinde yeni barajların yapılmasını, 30 milyon kW olarak tahmin edilen hidroelektrik potansiyelin harekete geçirilmesini ve suyolu ulaşımına uygun kesimlerin genişletilmesini öngören bazı projeler üzerinde de durulmaktadır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder