Fosfor Nedir? Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Fosfor Nedir? Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Fosfor Nedir? Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Fosfor bir insanın vücut ağırlığının 1%’ini oluşturur, temel minerallerden biridir. Kalsiyumdan sonra vücutta en bol bulunan ikinci mineraldir.

Kemik ve dişlerin yapısında bolca bulunur.

Vücudun ürettiği enerjiyi kullanabilmesini ve depolayabilmesini sağlar.

Hücre ve dokuların onarılmasında ve büyümesinde rol oynar.

Egzersiz sonrasında kas ağrılarını azaltır, sinirdeki sinyal iletiminde işlevi vardır.

Normal Fosfor Değerleri Nedir?

Kan testlerinde ölçülen fosforun normal değer aralığı desilitrede 2,4 – 4,3 miligramdır.

Not: Farklı laboratuvarlarda fosfor değer aralıkları değişebilir.

Fosfor Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Fosfor yüksekliği böbrek fonksiyonlarında bir sorun yaşandığı anlamına gelebilir. Kireçlenmeye yol açarak organlara hasar verebilir. Böbrek hasarından başka fosfor yüksekliğine yol açabilecek birçok farklı etken vardır.

1) Fosfor Yüksekliği Neden Olur?

– Diyabetik Ketoasidoz

Yüksek keton seviyesi yüzünden kanın asidik hâle gelmesi durumudur. Vücutta insülin kalmadığı için vücudun yağ asidi yakmaya başlaması ile ortaya çıkar. Tip 1 şeker hastalarında görülür. Ölümcül olabilir.

– Bazı Mineral Dengesizlikleri

Vücut sıvılarında yer alan elektrolit sorunları veya vücut elemanlarının dengesizlikleri fosfor yüksekliğine neden olabilir. Aşağıda örneklerini sıralıyoruz:

Kalsiyum yetersizliği

D vitamini fazlalığı

Magnezyum eksikliği

– Bazı Hastalıklar

Aşağıdaki hastalıklar fosfor yüksekliğine neden olabilir:

Hipoparatiroidizm: Paratiroit bezlerinin normalden az çalışması

Böbrek yetmezliği

Pseudohipoparatiroidizm (yalancı hipoparatiroidizm)

Karaciğer hastalıkları

Tümör lizis sendromu: Tümör hücrelerinin hızlı yıkımı sonucunda içeriklerinin kan dolaşımına toksin etkisi yapması durumu

Rabdomiyoliz: Kas dokularının ani yıkımı

Şiddetli iltihaplı hastalıklar

– Diğer Nedenler

Çoğunluğu vücuda aşırı fosfor veya fosfat girişi ile ilgili olan aşağıdaki etkenler de fosfor yüksekliğine neden olabilir:

Beslenme yolu ile çok fazla fosfor (veya fosforun da dahil olduğu fosfat bileşiği) alınması

Bazı tür laksatifler de dahil olmak üzere fosfor içeren ilaçların kullanımı

Lavman yaptırmak

Kemoterapi ilaçlarının kullanımı

2) Fosfor Yüksekliği Tedavisi

Süt, çerez, fasulye ve karaciğer gibi yüksek fosfor içerikli gıdaların tüketimini azaltın.

Neden teşhis edilerek gerekli önlem alınmalıdır. Örneğin tümör lizis sendromunda idrar artışını sağlayacak tuz solüsyonları verilmesi gerekir.

Furosemit veya bumatenid gibi loop diüretik (idrar söktürücü) ilaçların kullanılması gerekebilir.

Kalsiyum karbonat tabletleri veya alüminyum hidroksit içerikli ilaçlar önerilebilir.

Fosfor Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Fosfor düşüklüğünde böbreklerin süzerek vücuttan attığı fosfor miktarının, besin yolu ile vücuda alınan fosfordan daha az olduğu anlaşılır. Aşağıdakilere yol açabilir:

Kaslarda ağrı

Başka tür ilaçlarla geçmeyen mide bulantısı

Kusma, ishal veya şiddetli kabızlık gibi sindirim sitemi sorunları

1) Fosfor Düşüklüğü Neden Olur?

– Bazı Mineral Dengesizlikleri

Çözüldüğü zaman elektrik iletebilecek bir sıvı meydana getiren maddelere elektrolit denir. Kanda da bulunan sodyum, potasyum, kalsiyum gibi elektrolitler vücutta hayati görevler üstlenir. Aşağıdaki elektrolit ve diğer vücut elemanları dengesizlikleri fosfor düşüklüğüne yol açabilir:

Kalsiyum fazlalığı

D vitamini eksikliği sonucunda çocuklarda ortaya çıkan raşitizm ve yetişkinlerde ortaya çıkan kemik yumuşaması (osteomalazi)

Magnezyum dengesizlikleri

– Bazı Hastalıklar

Aşağıdaki hastalık ve sorunlar fosfor düşüklüğüne yol açabilir:

Hiperparatiroidizm: Paratiroit bezlerinin fazla hormon salgılaması

Uzun süreli ishal

Şiddetli yanıklar

Fanconi sendromu

Dent hastalığı

Ağır metal zehirlenmesi

– Bazı İlaçlar

Aşağıdaki ilaçların kullanımı fosfor düşüklüğüne yol açabilir:

Mide ekşimesini gideren antiasitlerin süreğen kullanımı

İdrar söktürücüler

Aminoglikozitler, cisplatin ve tenofovir gibi idrara fosfor sızmasına neden olabilen ilaçlar

– Diğer Nedenler

Aşağıdaki nedenler de farklı etkileri ile fosfor düşüklüğüne yol açabilir:

Beslenme yolu ile yeterince fosfor alınmaması

Gıdasız kalmak, uzun süreli açlık

Mide ameliyatı geçirmiş olmak

Aşırı alkol tüketimi

2) Fosfor Düşüklüğü Tedavisi

Ani gelişmeyen, süreğen fosfor düşüklüğünün en sağlıklı tedavi yöntemi yeterli miktarda fosforlu gıda tüketmektir. Bu amaçla süt, kuruyemiş, karaciğer gibi gıdalar bolca alınmalıdır.

Fosfor tabletleri kullanılabilir.

Ani gelişen vakalarda damar yolu ile elektrolit sıvı takviyesi gerekebilir.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ