Mayoz Bölünme Nedir? Evreleri Nelerdir?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Mayoz Bölünme Nedir? Evreleri Nelerdir?

Tüm bölünmeler canlının yaşamını devam ettirebilmesi için gereken biyolojik olaylardır. Bölünmelerin temel amacı hücre sayısını arttırarak canlının hücre yenilenmesini veya büyümesini sağlamaktır. Bir hücrenin bölünebilmesi için bazı evrelerini tamamlamış olması gerekir. Öncelikle canlının belli bir gelişmişlik düzeyine erişmesi gerekir yani hücre büyümelidir. Anormal durumlar söz konusu olmadığı taktirde genç hücreler bölünmez. Büyüyen hücrenin sitoplazma miktarı giderek artar ve çekirdek tüm hücreyi yönetemeyecek duruma gelir bu durumda çekirdeğin verdiği bölünme emriyle hücre bölünür. Hacim oranındaki artışın alan artışından fazla olması yine hücre bölünmesine yol açar.

Mayoz bölünme ”2n” kromozomlu yapılarda görülen bölünme şeklidir.Bölünme sonucunda kromozom sayısı yarıya iner ve ”n” kromozomlu 4 yeni hücre oluşur.Mayoz bölünme temelde eşeyli üremenin sağlanması için yapılır.Üreme hücreleri olan sperm ve yumurta ”2n” kromozomlu ana hücrelerinin mayoz bölünme geçirmesi sonucu oluşur.Tür devamlılığının sağlanması için mayoz bölünme ilk şarttır.Mayoz bölünme sırasında krossing over (parça değişimi) yapılması ve DNA eşlenmesinin sadece ilk safhada görülmesi oluşan yeni hücrelerin kalıtsal olarak birbirinden farklı olmasına yol açar.Bu durum mayoz bölünmenin evrim açısından oldukça önemli olduğunun bir göstergesidir.Bir hücre mitoz bölünmenin aksine yalnızca bir kez mayoz bölünme geçirebilir.

Mayoz Bölünme Nedir? Evreleri Nelerdir?

Mayoz bölünme mayoz-1 ve mayoz-2 olmak üzere iki evreden oluşur.Mayoz-1 , İnterfaz-1 evresiyle başlar.Bu evrede hücre bölünme için hazırlıklarını tamamlar ve DNA replikasyonunu(eşlenmesini) gerçekleştirir.Bölünme için gereken hazırlıklar tammalandıktan sonra Profaz-1 evresine geçilir.Bu evrede çekirdek zarı ve çekirdekçik erir,kromatin iplik halindeki yapılar kromozomlara dönüşmeye başlar,homolog kromozomlar ( kromozom çiftleri) bir araya gelerek tetrat ( bir tetrat = 2 kromozom = 4 kromatit ) oluştururlar.Homolog kromozomların bağlantı bölgeleri sinapsis olarak adlandırlır.Krossing over (parça değişimi) homolog kromozomların sinapsis bölgelerinde kardeş olmayan kromatitler üzerinde gerçekleşir.Krossing over olayı her mayoz bölünmede gerçekleşmek zorunda değildir ancak normal şartlar altında gerçekleşen birçok bölünmede gözlenir.Hücre profaz evresinden sonra Metafaz-1 evresiyle bölünmeye devam eder.Bu evrede homolog kromozomlar hücrenin merkezine dizilir ve iğ iplikler kromozomların bağlantı gölgelerine (sentromer) tutunur.Anafaz-1 evresinde iğ ipliklerin kısalıp kutuplara çekilmesi sırasında kromozomlar da kutuplara doğru çekilir.

Bu evreden sonra gerçekleşen Telofaz-1 evresinde ”n” kromozomlu iki hücre ana hücrenin içerisinde oluşmuş olur.Son aşama olan Sitokinez-1 evresiyle de sitoplazma bölünmesi tamamlanarak ”n” kromozomlu iki hücre elde edilir.Tüm bu aşamalar tamamlandıktan sonra hücre Mayoz-2 bölünmesine geçer.Bu bölünme aynı mitoz bölünme gibi gerçekleşir ancak DNA eşlenmesi gözlenmez.Son durumda oluşan ”n” kromozomlu hücrelerden mitoz bölünmeyle aynı kromozom sayısına sahip (n) toplam dört hücre meydana gelir.

Mayoz bölünme bitki ve hayvan hücrelerinde gerçekleşme şekli yönünden bazı durumlarda ayrılır.Kromozomları kutuplara çeken iğ iplik oluşumu hayvan hücrelerinde sentrozom adı verilen organel tarafından gerçekleşirken , bitkide sitoplazmada bulunan özel proteinler iğ iplik oluşumunda etkilidir.Sitokinez(sitoplazma bölünmesi) ise hayvan hücrelerinde boğumlanma ile bitki hücrelerinde ara lamel(orta plak) oluşumuyla gerçekleşir.Bu durumun sebebi bitki hücrelerinde bulunan hücre duvarının boğumlanmaya izin vermeyecek kadar sert bir yapıda olmasıdır.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ