Bulantı Neden Olur, Bulantının Geçmesi İçin Neler Yapılmalıdır? - Ders Kitabı Cevapları

Yeni Yayınlar

Mart 21, 2018

Bulantı Neden Olur, Bulantının Geçmesi İçin Neler Yapılmalıdır?

Edit
 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Bulantı Neden Olur, Bulantının Geçmesi İçin Neler Yapılmalıdır?


Bulantı, insanı rahatsız eden, hoş olmayan bir durumdur. Bulantı genellikle kusma ile birliktedir.Beyinde bulantı ve kusma merkezi bulunur. Bu merkezin çeşitli nedenlerle uyarılması sonucu bulantı ve kusma görülür. Çok çeşitli nedenleri vardır. Hoş olmayan kokular, deniz tutması, kulak hastalıkları, hamilelik, mide bağırsak hastalıkları, migren, apandisit, ülser, gebelik, şeker hastalığı, üremi, beyin tümörleri, iltihaplar, kandaki mineral dengesinin bozulması, böbrek yetmezliği, mide kanaması, kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar (kemoterapi), ışın tedavisi, kalp krizi, depresyon gibi birçok hastalık bulantı ve kusmaya sebep olmaktadır.


Döngüsel (sildik) bulantı ve kusma da hiçbir nedeni olmadan belli aralıklarla bulantı-kusma ataklarının gelmesidir. Her atak diğerlerine benzemekte, bulantı-kusma süresi, tipi ve şiddeti benzer olmaktadır. Okul çağı çocuklarında %2 oranında görülmekte ve erişkinlerde görülme sıklığı artmaktadır. Döngüsel bulantı ve kusma migrende de görülebilir.

Bulantı Neden Olur, Bulantının Geçmesi İçin Neler Yapılmalıdır?
Bulantı Neden Olur, Bulantının Geçmesi İçin Neler Yapılmalıdır?

Bulgu, Belirti Ve Yakınmalar
Kişide mide bulantısı sonrası bir kusma isteği oluşur. Kusma, bulantı sonrası refleks olarak mide içeriğinin ağız yolu ile atılmasıdır. Bulantı ile birlikte tükürük salgısında artış, terleme, çarpıntı şikayetleri. olur. Tansiyon düşebilir. Öğürme ile birlikte kusma olduğunda tansiyon, adalelerin gerilmesi nedeniyle yüksek ölçülür.

Öğürme ve kusmaya bağlı olarak yemek borusunda tahrişler oluşur, minik kanamalar olabilir. Uzun süreli ve şiddetli kusmalarda yemek borusu yırtılabilir. Kusmuk içeriğinin akciğere kaçması ile nefes darlığı, hatta solunum durması olabilir. Sürekli kusma nedeniyle vücut susuz kalabilir, kan mineral dengesi bozulur.Bulgu ve belirtiler, bulantı ve kusmaya sebep olan hastalığa özgüdür. Bulantı ve kusmanın nedenini tespit etmek için tansiyon ölçümü, tam kan sayımı, kanda mineral bakılması, idrar tahlili gibi tahliller yapılır.Yeni başlayan bulantı ve kusmalarda kalp krizi tanısını atlamamak için mutlaka kalp şeridi dediğimiz EKG çekilir.

Tıbbi Tedavi
Sıvı kaybı varsa, damar yolundan serumla sıvı desteği yapılır. Kan minerallerindeki dengesizlik düzeltilir. Bulantı giderici ilaçlar (granisetron, palonosetron, tropisetron, ondansetron, metoklopramid gibi) verilir. Bulantı ve kusmaya neden olan hastalık tespit edilerek tedavi düzenlenir.Cisplatin veya yüksek doz kemoterapi alan hastalarda aprepitant isimli ilaç fayda sağlamaktadır.Bazı kişilerde kemoterapi öncesi başlayan psikolojik kökenli bulantılar olabilir, rahatlatıcı ilaçların verilmesi (lorazepam gibi) yararlıdır.Döngüsel bulantı ve kusmada ayırıcı tanı yapılarak tipi tayin edilebilir. Migren ile beraber ise migren tedavisi yapılır. Bulantı ve kusma önleyici ilaçlar kullanılır. Yaşam tarzı değişiklikleri yakınmaları azaltabilir.

Diyet Değişiklikleri
Yeme ve içme olayı hızlı geçiştirilmemelidir. Yavaş ve iyice çignenerek yemek yenmelidir.Kemoterapiye girenler tedaviden önce ve sonra 1-2 saat bir şey yememeli, kemoterapi sonrasında ilk gün sıvı ve yumuşak gıdalar tercih edilmelidir.Öğünleri az ve sık yenmeye çalışılmalı, günde 3 ana öğün yerine 6 küçük öğün alınmalıdır. Böylece mide tıka basa doldurulmaz ve hazımsızlık çekilmez.Bulantı olduğu zamanlarda su ve sıvı gıdaları yemeklerinizle beraber değil, yemeklerden en az bir saat önce veya bir saat sonra içmelisiniz.Yağlı, çok tatlı veya kızartılmış gıdalardan kaçınmalısınız.Yenecek gıdaların ılık/soğuk veya oda ısısında bekletilmiş olmasına dikkat ediniz.Kokusuz yiyecekleri tercih etmelisiniz.Mümkünse bulantı dönemlerinizde yemeği kendiniz hazırlamayın.Bulantı sırasında kızılcık, elma gibi asitsiz meyve suları, kafein içermeyen sodalı içecekler faydalı olabilir.Sabah bulantıları varsa kahvaltı olarak kızarmış ekşi mayalı tam buğday ekmeği gibi kuru gıdaları tercih edin.Yemekten sonra en az 2 saat yatmayın.Bulantı ve kusmanın şiddetli olduğu dönemlerde kendinizi yemek için zorlamayın; su gibi içecekler tüketmeyin. Kusmadan sonra yemeğe, en az 3-4 saat sonra sıvı gıdalarla başlayın. Kusma geçer geçmez hemen katı gıdalara başlanmamalıdır. Midenin hala hassas olması nedeni ile önce sıvı gıdalara başlanır. Sonra kusma ve bulantı yakınmaları takip edilerek yavaş yavaş katı gıdalar eklenir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Sigara, parfüm ve yemek kokusundan uzak durup bulunduğunuz yeri sık sık havalandırın.Taşıt tutması oluyorsa kemoterapiden hemen sonra yola çıkmayın.Stres, özellikle döngüsel bulantı ve kusmada tetikleyici bir faktördür. Strese karşı mücadele edilmeli, yardımcı olacak gevşeme teknikleri öğrenilmelidir. Döngüsel bulantı-kusmaları olan kişiler ataklar esnasında karanlık ve sessiz bir ortamda, yatakta istirahat etmelidir. Yeterli uyku, yakınmaları azaltır.

Önerilen Besin Takviyeleri
• B6 vitamini: Günde 10-25 mg B6 vitamini takviyesinin bulantıyı azaltabileceği bildirilmiştir.
• K ve C vitamini: Birlikte alındığında rahatlama sağlayacağı bildirilmiştir. Yapılan bir araştırmada, 5 mg K vitamini ve 25 mg C vitamini birlikte verilen kadınların %91’inde 3 gün içinde şiddetli bulantı hissi tamamen kaybolmuştur.

• L-karnitin: Vücuttaki yağın enerjiye çevrilmesine yardımcıdır. Yağın enerjiye çevrilmesinde sorun yaratan mitokondriyal fonksiyon bozukluğunun migren ve döngüsel bulantı-kusma ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. KoenzimQ10 ve L-karnitin mitokondriyal bozukluğun giderilmesinde yardımcıdır. Lakarnitin günlük 500-2.000 mg dozlarında kullanılmaktadır.

• Koenzim Q10: Mitokondriyal fonksiyon bozukluklarında yardımcıdır. Migrende günlük 150-300 mg dozunda ağız yoluyla 3 ay kullanılmaktadır. Kas hastalıklarında yüksek dozları kullanılsa da genel olarak günlük dozu 30-400 mg arasındadır. Statin kullanan kolesterol yüksekliği hastalarında ilaç kullanımına bağlı koenzimQ10 düzeyi azalmaktadır. Bu da kas güçsüzlüğü dahil bazı sorunlara neden olabilir. Statin kullanımı olanlarda doktor önerisine göre günde 30-60 mg destek olarak alınabilir.
• Döngüsel bulantı ve kusması olan çocukların da bulunduğu 42 hastanın retrospektif değerlendirildiği vaka serisinde, günlük doz olarak çocuklarda 10 mg/kg veya erişkinlerde 200 mg koenzimQ10, çocuklarda 100 mg/kg veya erişkinlerde 2 gram L-karnitin ve tristik antidepresan amitriptilin (yaş grubuna göre doz ayarlı ve EKG, ritim düzensizliği açısından birkaç hafta arayla 2 defa değerlendirimiştir) üçlü tedavisinin, yakınmaları kontrol altına almada büyük başarı sağladığı bildirilmiştir.

 Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler
• Zencefil: 1 çay kaşığı toz zencefil kökü 1 çay fincanı kaynamış su içine eklenir, ağzı kapalı olarak 5 dakika demlenip süzülür. Taşıt tutmalarında ve diğer bulantı hallerinde ayrıca dispepsi ve iştahsızlıkta etkilidir. Hamileliğe bağlı bulantı ve kusmaların önlenmesinde zencefil güvenli ve yan etkisi az bulunmuştur. Hamilelerde zencefil tozu içeren kapsüller 1.000-1.950 mg/gün, zencefilli bisküvi 2.500 mg/gün, zencefil şurubu veya ekstraktı 1.000 mg/gün dozlarında kullanılmıştır. Uyarı: Safra taşı olanlar hekim tavsiyesi ve kontrolünde almalıdır. Gebelikte kullanımı ile ilgili bir araştırmada, gebeliğin ilk 20 ayında sürekli kusma ve bulantı yaşayan ve hastane şartlarında bakıma ihtiyacı olan hiperemezis gravidarum tanısı konulan hastalarda günde 4 kez 250 mg olmak üzere toplam 1 gram zencefil tozunun 4 gün boyunca verilmesi ile hiçbir yan etki gözlenmediği bildirilmiştir.

• Gilaburu (Viburnum prunifolium): Gövde ve dal kabuklarından yararlanılır. 1 gram drog 1 bardak kaynamış su içine eklenir ve 10 dakika ağzı kapalı demlenip süzülür. Günde 2-3 çay fincanı içilir. Sabah bulantılarında ve adet gecikmelerinde oluşan sancılara karşı kullanılır.

• Tarçın, lavanta, papatya, biberiye, nane ve kekik ile hazırlanacak çaylardan da bulantı hallerinde yararlanılır.

• Nane: 1 tatlı kaşığı nane yaprağı, 1 çay fincanı kaynamış su içine eklenir ve ağzı kapalı olarak 5 dakika demlenir. Günde 3 kez aç karnına 1 çay fincanı içilir. Ayrıca kağıt mendile damlatılan 1 damla nane uçucu yağının derin nefes alarak içe çekilmesi de önerilir.

Aromaterapi Uygulamalari
• Fesleğen, nane, lavanta, rezene, gül ve papatya uçucu yağlarından masaj, inhalasyon, kompres veya aromatik banyo olarak yararlanılır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder