Mikroskop Nedir? Nasıl Kullanılır?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Mikroskop Nedir? Nasıl Kullanılır?

Küçük cisimleri büyütmek için kullanılan mikroskop ne zaman bulunmuştur? Mikroskop çeşitleri nelerdir? Mikroorganizmalar gözle görülemeyecek kadar küçük varlıklardır. İnsan gözü ancak 200-250 mikrometreden yukarı olan büyüklükteki objeleri görebilir. Bu limitlerin altındakileri göremez. Mikroorganizmaların boyutları ise çok daha küçüktür.

Mikroskop, çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük cisimlerin birkaç çeşit mercek yardımıyla büyütülerek görüntüsünün incelenmesini sağlayan bir alettir.

Mikroskop Nedir? Nasıl Kullanılır?

Mikroskobu, Hollandalı Zacharias Janssen’in 16. yüzyılın sonlarında bir teleskoptan esinlenerek oluşturduğu kabul edilir. Aynı zamanlarda, Alman, İngiliz ve İtalyan bilim insanları da teleskobun mercek sistemini tersine çevirerek, cisimleri büyütmek için kullanılabileceğini keşfetmişlerdir.

Bugün kullanılan mikroskobun temelleri, 17. yüzyılda Hollandalı Anton van Leeuwenhoek ve İngiliz Robert Hooke tarafından atılmıştır.

Mikroskobun iki ana bölümü vardır: Mekanik ve optik kısım

Mekanik Kısım:

Mekanik kısım ayak, gövde, tabla ve tüpten oluşur.

Mikroskop ayağı: Ağır ve iyi denge sağlayacak nal şeklindedir. Mikroskobun bütün ağırlığını taşıyan kısmıdır.

Mikroskop gövdesi: Mikroskobun diğer parçalarının tespit edildiği oynaklı madeni kısımdır. Gövdede bulunan ince ve kalın ayar düğmeleri ile istenilen görüntü elde edilebilir.

Mikroskop tablası: Daire veya kare şeklinde olabilen sabit ve bazen hareket edebilecek şekilde, ortasında aynadan yansıyan ışığın geçmesine yarayan bir deliği bulunan kısımdır. Tabla, preparatı koymaya yarar. Tablada, kendisini hareket ettiren ayar düğmeleri ve preparatı sabitlemede kullanılan maşalar (klipsler) bulunur.

Mikroskop tüpü: Tüp, iç içe geçmiş iki madeni borudur. Dıştaki tüp, gövdeye sabitlenmiştir. Bu kısım ince ve kalın ayar düğmeleriyle aşağı ve yukarı hareket edebilir. Bu sayede göze göre nesnenin net görülmesi ayarlanmış olur.

Optik Kısım:

Oküler ile objektifleri taşıyan ve dairesel dönebilen “rovelver” denilen bölümlerden oluşur.

Oküler, içinde mercek olan bölümdür, objektifin getirdiği görüntüyü büyütür.

Objektif, oküler gibi içinde mercek olan bölümdür. Cismin büyütülmüş ters görüntüsünü verir.

Mikroskop Çeşitleri

Stereoskopik mikroskoplar: Cisimlerin üç boyutlu görüntülerini elde etmek için kullanılır. Bu tip mikroskoplar biyoloji laboratuvarlarında kullanılır.

Metalurji mikroskobu: Maden parçaları ışığı geçirmediği için mikroskoba kuvvetli bir ışık kaynağı ilave edilmiştir. Kaynaktan gelen ışık incelenecek cisme çarptırılarak objektife yansıyan ışıklardan inceleme yapılır.

Elektron mikroskobu: Bir cismin büyük görüntüsünü elde etmek için kullanılan mikroskoptur. Görüntü birkaç milyon defa büyütülebilmektedir. Bilimsel araştırmalarda, atom ve virüs gibi çok küçük cisimlerin incelenmesinde kullanılır. Bir cismi büyütüp, bunu bir ekranda göstermek ve buradan fotoğrafını almak mümkündür.

Saha-emisyon mikroskobu: Metal veya yarı iletkenlerin yüzey görüntülerinden kristal yapılarını incelemek için saha emisyon mikroskopları kullanılır. Cisimleri, elektron mikroskop kadar büyütebilir. Görüntü, net ve ayrıntılıdır.

Polarıcı mikroskop:Genellikle boyanmış ve canlı hücreleri incelemeye uygun olan bu mikroskop hücre ve dokuların bazı kısımlarını polarize ışığa gösterdikleri özel tepkilerden hareketle geliştirilmiştir.

Zıt fazlı mikroskop: Bu mikroskop, incelenecek cisimden çıkan titreşimlerin çok küçük faz değişimlerini bulmaya yarar. Biyologlar tarafından canlı organizmaların incelenmesinde kullanılır. (fotoğraf: bakterilerin mikroskop altında görüntüleri)

Mikroskop nasıl kullanılır?

İncelenecek objeyi temiz bir “lam” üzerine koyun. Lam, mikroskop altında incelenecek maddelerin, üzerine konulduğu ya da yayıldığı, dar ve uzun, yassı cam parçası verilen isimdir.

Her zaman çalışmaya en düşük büyütme seviyesi ile başlamak gerekir.

Kaba ayar vidasını çevirerek nesneye göre görüntüyü ayarlayın.

Bir yandan okülerden bakıp bir yandan da nesneye bakarak görüntüyü ayarlayın. Görüntüyü ayarladıktan sonra kaba ayar düğmesini bırakıp ince ayar ile netlik sağlayın.

Büyütmeyi arttırmak için hareketli revolveri saat yönünde çevirerek ve her objektif değiştirildiğinde sadece ince ayar düğmesini kullanarak görüntüyü bulmaya çalışın.(fotoğraf: bakterilerin mikroskop altında görüntüleri)

Mikroskop kullanırken dikkat edilmesi gerekenler

Mikroskop sadece gövde kolu üzerinden tutulmalı ve bu kol üzerinden taşınmalıdır. Mikroskobu her zaman iki elle taşımak gerekir.

Mikroskobu kullandıktan sonra objektif oküler ile birlikte en düşük büyütme seviyesine getirilip bırakılmalıdır.

Aydınlatma sisteminin kapatılması unutulmamalıdır. Kabloların altta kalıp ezilmemesine dikkat etmek gerekir.

Toz, mikroskop ve optik aksamın en önemli düşmanıdır. Mercekleri yumuşak ve tüysüz bir bez ile silmek gerekir.

Mikroskop koruma örtüsüyle kapatılarak kaldırılmalıdır.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ