Fabl nedir? Özellikleri nelerdir?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Fabl nedir? Özellikleri nelerdir?

Fabl nedir, fablın özellikleri nelerdir? Dünyada ve Türkiye’de fablın tarihçesi ve gelişimi nasıl olmuştur?

Fabl, sonunda ders verme amacı olan manzum öykülere verilen isimdir. Fabllarda hayvanlar konuşabilir, çünkü fabl kahramanları genellikle hayvanlardır. İnsan gibi düşünebilen bu hayvanlar, konuşaiblmenin yanı sıra insan gibi davranırlar. Fabllarda, insanlar arasında yaşanan olaylar hayvanlar, bitkiler veya cansız varlıklar arasında gerçekleşir. Başka varlıklar üzerinden insanlara ahlak dersi vermek, ibret olmasını sağlamak, örnek göstermek veya bir düşünceyi savunma amacı güdülür. Fabllar bir çeşit masaldır. Fabllarda teşhis ve intak sanatları yer alır.

Fabl nedir? Özellikleri nelerdir?

Şiir (manzum) veya düzyazı (nesir) şeklinde yazılabilen fabllar, hem nazım hem de nesir biçiminde olurlar. Fablların sonunda muhakkak bir ahlak dersi verilir. Bunlara kıssadan hisse de denilebilir. Hikayenin sonunda verilen ders kısa ve özdür. Öykünün sonunda doğal olarak ortaya çıkar ve anlamı açıktır. Öğretici yani didaktik bir amacı olan fabllarda, gündelik hayatımızla ilgili dersler vardır. Okurlar, genellikle verilen öğüdün ne olduğunu anlamakta zorlanmazlar. Öğütler ve dersler çok açıktır. Fablların sonunda, bu öğüt bir atasözü veya özdeyiş şeklinde okura sunulur.

Çocukların fabl okuması önemlidir. Çünkü bu öyküler sayesinde yardımseverlik, iyi niyet, fedakarlık gibi olumlu davranışlar çocukta iyi etki bırakacaktır. Bunların yanı sıra, insanların kusurlu yönleri de fabllarda yer alır.

Bir nevi masal olan fabllar, bu özelliği sayesinde sözlü gelenekle de yaşatılabilmektedir. İnsanların aklında kalıcı olur. Çocuklar açısından da, kavranması zor olan kıskançlık, tamahkarlık, fedakarlık gibi kavramların daha rahat anlaşılmasını sağlar.

Fabl 4 ana bölümden oluşur. Bunlar;

- Giriş bölümü: Burada olay ve kahramanlar tanıtılır.

- Gelişme bölümü: Olay entrikalarla örülü.

- Sonuç bölümü: Entrikalar çözülür.

- Ana fikir (kıssadan hisse) bölümü: Olayın arkasında yatan ana fikir burada açıklanır.

Fablın tarihçesi ve dünyada fabl

Fabl ilk olarak Hitit Uygarlığı’nda yazılmıştır. Hititler, fablları taş tabletlere yazmışlar ve resimlemişlerdir. Dünya edebiyatında ilk fabl yazarı Hintli Beydeba’ya aittir. Beydeba’nın fablları “Kelile ve Dimne” adlı eserde toplanmıştır. Kelime ve Dimne, fabl türünün en önemli eserlerinden biridir. Beydeba bu eserini, Debşelem isimli Hint hükümdarı için hazırlamış ve sunmuştur.

Kelime ve Dimne’de siyaset hayatına dair birçok farklı konu yer almaktadır. Siyaset, erdem, ahlak gibi konuların ele alındığı bu eser, devlet yönetimine yardımcı olacak öğretici masalları içinde barındırır. Kelime ve Dimne’de Kelile doğruluğu ve dürüstlüğü sembolize ederken, Dimne ise yalanı ve yanlışlığı sembolize eder. Beydeba’nınfabltüründe bir diğer eseri ise “Bülbül ve Bağcı”dır.

Fransız edebiyatında ise şüphesiz La Fontaine’in masallarını bilmeyen yoktur. La Fontaine, fabllarındaki konuları şark klasiklerinden almıştır. Bu masallar herkesin anlayabileceği kadar sade ve açıktır. Kahramanları genelde hayvanlardan seçen La Fontaine, masallarında insanlara da yer vermiştir. Masallarda en çok yer alan hayvanlar aslan, tilki, kurt, eşek ve horozdur. Fabllarında kötüyü göstererek iyiyi anlatmaya çalışmıştır.

Yunan edebiyatında ise Ezop’un fablları oldukça meşhurdur. Milattan önce 300 yılında derlenmiş ve yazıya geçirilmiştir. Aristotales, Ezop’un yolsuzluk yaptığı için yargılanan bir siyasetçiyi tilki ile kirpinin hikayesini anlatarak mahkemede savunduğunu anlatmıştır. Hikaye şöyledir; Ezop mahkemede “bir tilkinin, başı pirelerle derde girmiş, bir kirpi de onu pirelerden kurtarsın mı diye sormuş, tilki, ‘hayır, bu pireler doydu, artık fazla kan emmiyorlar. Onları kovalarsan, yerlerine yeni, aç pireler gelir’ demiş”, dedikten sonra, jüriye dönerek, sözlerini şöyle bitirmiş: “Dolayısıyla saygıdeyer jüri üyeleri, müvekkilimi cezalandırırsanız onun yerine onun kadar zengin olmayan birileri gelir ve sizi daha da beter soyar.” Bu hikayeden de kısa bir fabl örneği görmüş oluyoruz.

Türk edebiyatında fabl

Türk edebiyatında fablın ilk örneği Şeyhi’nin yazdığı “Harname”dir. Batılı anlamda ilk örnekleri ise Şinasi vermiştir. Ahmet Mithat “Kıssadan Hisse” adlı eserini ahlaki amaçlarla yazmıştır. Kıssadan Hisse’de, Ezop’tan ve La Fontaine’den çeviriler yapmış ve kendi yazdığı fabllara da yer vermiştir.

Recaizade Mahmut Ekrem de La Fontaine’den Horoz ile Tilki, Karga ile Tilki, Kurbağa ile Öküz, Meşe ile Saz, Ağustos Böceği ile Karınca gibi birçok çeviriler yapmış ve Türk edebiyatına katkıda bulunmuştur.

Nabizade Nazım’ın fabl türünde “Bir Sansar ile Horoz ve Tavuk” adlı eseri bulunur. Nurullah Ataç, Orhan Veli Kanık, M. Fuat Köprülü, Vasfi Mahir Kocatürk, Sabahattin Eyüboğlu fabl türü ile ilgilenmiş çeviri yapmış, araştırmalarda bulunmuşlardır.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ