DNA nedir, ne işe yarar?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

DNA nedir, ne işe yarar?

İnsan ile muzun DNA’sı %55 oranında aynıdır… Peki, DNA nedir ve tüm canlılarda bulunur mu? DNA hakkında bilimsel ve ilginç bilgiler öğrenelim…

Deoksiribonükleik asit veya kısaca DNA, tüm organizmalar ve bazı virüslerin canlılık işlevleri ve biyolojik gelişmeleri için gerekli olan genetik talimatları taşıyan bir nükleik asittir.

DNA’nın başlıca rolü bilginin uzun süreli saklanmasıdır. DNA, Protein ve RNA gibi hücrenin diğer bileşenlerinin inşası için gerekli olan bilgileri içerir. Bu genetik bilgileri içeren DNA parçaları gen olarak adlandırılır. DNA dizilerinin farklı yapısal işlevleri vardır.

DNA nedir, ne işe yarar?

DNA nasıl bulundu?

DNA ile ilgili yapılan araştırmalar kronolojik olarak şöyledir;

- 1869 yıllarında ilk olarak Miescher tarafından hücre çekirdeğinde özel bir madde bulundu ve buna Miescher Nüklein adını verdi. Daha sonra ise nükleit asitlerin iki tipte olduğu anlaşıldı. Birincisi timüsten elde edilen timonükleik asit, ikincisi bira mayalarından elde edilen zimonükleik asit. Timonükleik asidin hayvanlar alemine, zimonükleik asidin ise bitkiler alemine özgü olduğu düşünüldü.

- 1924 yıllarında ise Feulgen ve Rossenbeck timonükleik asidin çok duyarlı bir tepkimesini tanımladılar. Böylece her iki nükleik asidin her iki Canlılar aleminde bulunduğu ispat edilebildi. Bu buluştan sonra timonükleik asit çekirdeğe, zimonükleik asit ise sitoplazmaya ait özgü yapı maddeleri sayıldı.

- 1929 yılında Levene ve Mori tarafından timonükleik asidin DNA, zimonükleik asidin ise RNA Olduğu anlaşıldı.

- 1953 yılında Watson ve Crick, DNA molekülünün kendine has özelliklere sahip bir çift sarmal yapı halinde bulunduğunu ileri sürdüler. Bu araştırıcıların önerdikleri DNA yapısı o tarihlerde başka araştırıcılar tarafından ortaya konulan DNA’ya ilişkin önemli bulgulara dayanmaktadır. Bu araştırmalar DNA’nın zincirinin düzenli biçimde dönümler yapan bir molekül olduğunu göstermiştir. Watson ve Crick, bir DNA molekülünün yapısına ait bir model geliştirdiler. Bu modele göre, bir çok sorunun açıklanması yapılabildiğinden dolayı 1962 yılında bu iki bilim adamına Nobel Ödülü verildi.

DNA’nın şekli nasıldır?

DNA bir organizmanın oluşuma ilişkin bilgileri taşır. DNA molekülleri, hücre çekirdeğinde bulunurlar ve vücudumuzda bulunan tüm proteinleri oluşumu sırasındaki kodlamış bilgileri içerir. Hücrelerde DNA, kromozom olarak adlandırılan yapıların içinde yer alır.

DNA molekülü, sarmal (heliks) şeklinde kıvrılmış, iki kollu merdiven şeklindedir. Kollarını, yani merdivenin kenarlarını, ester bağları ile birbirine bağlanmış şeker ve fosfat gruplarından meydana getirir. Bu iki iplik birbirlerine ters yönde uzanırlar. Her bir şeker grubuna baz olarak adlandırılan dört tip molekülden biri bağlıdır.

DNA’nın omurgası boyunca bu bazların oluşturduğu dizi, genetik bilgiyi kodlar. Protein sentezi sırasında bu bilgi, genetik kod aracılığıyla okununca proteinlerin amino asit dizisini belirler. Bu süreç sırasında DNA’daki bilgi, DNA’ya benzer yapıya sahip başka bir nükleik asit olan RNA’ya kopyalanır. Bu işleme transkripsiyon denir.

DNA hakkında ilginç bilgiler

dinozor1610- Dünya üzerindebildiğimiz tüm canlılar kalıtımlarını DNA molekülünün dört nükleotidiyle, yani Adenin, Timin, Guanin ve Sitozin, kodlarlar ve bu kodlar tüm canlılarda aynıdır.

- Evrensel kodlar diğer canlılara transfer edildiğinde de çalışır. Örneğin şeker hastalığında kullanılan insülün hormonu, bu genin bakterilere aktarılması sayesinde çok miktarda üretilebiliyor.

- DNA’mız tahmin ettiğinizden daha uzundur. Tek bir hücremizdeki DNA açılırsa 2 metre uzunluğa kadar ulaşabilir. Ancak hücre çekirdeklerimizde 0.09 mm boyutunda sarılmış biçimde durmaktadır.

- Araştırmacılar DNA‘nın yarı ömrünü yaklaşık 521 yıl olduğunu düşünmektedir. Her 521 yılda DNA molekülünün yarısı bozulmaktadır. Bu bilgiye göre, 5 yüzyıldan daha eski DNA dizileri kopyalanamaz, yani 65 milyon yıl önce nesli tükenen dinozorların ve başka canlıların DNA’larının kopyalanması imkansızdır.

- Tüm insanların DNA dizileri %99.9 oranında benzerlik göstermektedir, geri kalan %0.1 bizleri gelişimimizle birlikte biyolojik olarak farklı kılan kısımdır. Aynı zamanda bu %0.1 farklı insan DNA dizilerini belirlemek için yeterlidir.

- İnsan DNA dizisiyle muzun DNA dizisi %55 oranında benzemektedir.

- Her hücremizin DNA’sı günde ortalama 1 milyon kez hasara uğrar. Bu mutasyonların birçoğu etkisizdir. Nadiren faydalı ve zararlı etkileri de olabilir.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ