Alaşımlar ve özellikleri nelerdir?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Alaşımlar ve özellikleri nelerdir?

Alaşım nedir, alaşımlar ve özellikleri nelerdir? Hangi elementler, hangi alaşımları bir araya getirir? İşte alaşımlar hakkında bilgi…

Alaşım, bir metal elementin en az bir başka element (metal, ametal) ile homojen karışımıdır. Elde edilen malzeme yine metal karakterli malzeme olur. Alaşımlar karışıma giren metallerin özelliklerinden farklı özellikler gösterirler. En bilinen alaşımlara; tunç (bakır-kalay), pirinç (bakır-çinko), lehim (kalay-kurşun) ve cıva alaşımları olan amalgamlar örnek verilebilir. Alaşımlar, uygulamaların gerektirdiği fiziksel özelliklere sahip malzemeler üretilmesinde yaygın olarak kullanılır.

Alaşımların tarihi milattan önce 4. bin yıllara kadar uzanmaktadır. İran ve Mezopotamya bölgelerinde bulunan tunç (bronz) örnekleri bu zaman diliminde tarihlenmiştir. Demirden daha sert olan tunç; silah, kesici ve delici aletler, mutfak aletleri, süs eşyaları vb. yapımında günümüze değin kullanılmıştır.

Alaşımlar ve özellikleri nelerdir?

Yapılan arkeolojik çalışmalarda Çin’in Sincan bölgesinde M.Ö. 1000 yıllarına ve Hindistan’ın Merkez Ganj Vadisi ve Doğu Vindhyas bölgesinde M.Ö. 1800 yıllarına tarihlenen çelik buluntulara rastlanmıştır. Söz konusu buluntular çelik kullanımının en az 3000 yıllık bir tarihinin olduğunu belgelemektedir. Tunca göre daha sert ve dayanıklı olan demir-karbon alaşımı, çelik araç gereç yapımında yaygın olarak kullanılmıştır.

alasimlar-ve-ozellikleri 3 290415Alaşım, iki veya birkaç maddenin belirli oranlarda beraberce eritilerek meydana getirilen karışıma verilen isimdir. Alaşımda cıva bulunursa malgama (amalgam) adını alır. Cıva yalnız demir ve platin madenleriyle malgama yapmaz. Madenlerin çeşitli özellikleri vardır. Altın ve gümüş gibi bazı madenler yalnız başına kullanılamazlar. Bazı madenler ise döküme elverişli değildirler. Bakır gibi bazıları kolayca aşınabilir. Bazıları dayanıklı veya dayanıksızdır. Bazıları yüksek ve bazıları da alçak sıcaklıkta ergir. Örneğin; bakır döküme elverişli olmadığından bakırı kalayla birlikte eriterek tunç ve çinko ile eriterek pirinç alaşımları yapılmıştır. Alaşımlar, kendisini meydana getiren madenlerin erime noktalarından daha aşağı derecede eridikleri için teknikte kullanılmaya elverişlidirler.

Alaşımlar, birden fazla çeşitli maden parçaları eritilmek suretiyle elde edilir. Madenlerin oksitlenmelerine engel olmak için kömür tozu ile örtülür ve toprak bir pota içerisinde eritilir. Eğer madenlerden biri uçucu ise diğer maden erimekte iken diğeri ile karıştırılır. Uçmadan meydana gelecek eksikliği tamamlamak için biraz fazla miktar maden konur. Çok miktarda alaşım elde etmek için reverber fırınlarında ergitilerek yapılır.

Alaşımların özellikleri nelerdir?

* Alaşımlar yoğun olup, maden parlaklığında ısı ve elektriği iletirler. Bazıları beyazdır. Fakat bakır ve altın gibi renkli madenler yeteri miktarda bulunursa alaşımlar renkli olabilir.

* Genel olarak alaşımlar, kendini oluşturan maddelerden daha sert, fakat daha az levha haline gelebilir ve dayanıklıdırlar. Çok fazla levha ve yaprak haline gelebilen altın, antimon veya kurşun ile karıştırıldığı zaman sert ve kırılabilir. Bakır da, kalayla birleştiği zaman levha haline gelebilme özeliğini kaybeder.

* Alaşımlarda her iki metal, hem katı hem de sıvı halinde birbiri içerisinde ergimiştir.

* Metaller birbiri içerisinde erimezler. Bu takdirde alelade bir karışım meydana gelmiştir. Bu alaşım mikroskop altında iki çeşit kristal gösterir. Örneğin; Kurşun-Antimon alaşımı.

* Alaşım kristali, her iki atom sayıları oranında ihtiva eder. Sodyum malgaması, Bakır-Çinko alaşımı, Alüminyum-Bakır alaşımı, Demir- Karbon alaşımı gibi. Fakat bu şekildeki alaşımlar teknik bakımdan kullanılmaya elverişli değildir.

* Alaşımlar genellikle kendilerini meydana getiren metallerden daha az aktiftirler. Örneğin, sodyum malgaması suyu daha yavaş ayrıştırır. Halbuki sodyum suya çok kuvvetli etki yapar.

* Alaşımlar, yapılarına giren az eriyebilen madenlerden daha fazla ve daha kolaylıkla eriyebilir. Bir kısmı bu madenlerden en fazla eriyebilen madenin erime derecesinden daha aşağı bir derecede erir.

* Bakır ve kalay alaşımı zamanla dayanıklılığını kaybeder. Bakır birçok alaşımların yapısına girer. Kıymetli madenlerden gümüş ve altına sertlik verir. Parlaklık ve renklerini bozmadan, inceliklerini korur.

Önemli alaşımları bulunan elementler nelerdir?

* Bakır (Cu): Önemli alaşımların çoğunun bileşimine girer. Değerli madenlerle karışarak  onlara, renk ve parlaklıklarını bozmaksızın sertlik ve ince kısımlarını bile koruma özelliği verir.

* Bronzlar (tunçlar): Bakır, kalay ile çok önemli olan tunçları teşkil eder. Topların tuncu dayanıklılık bakımından önemlidir. Çanların tuncu, top tuncuna göre kalayın daha çok oranda bulunduğu tunçtur. Bu tunç kırılabilir, fakat çok tınlar. Bakır alüminyum ile çok sert bir tunç meydana getirir. Silisli ve fosforlu tunçlar da vardır. (Resim: Bronz eşyalar)

alaşımlar ve özellikleri

* Çinko (Zn): Bakır, çinko ile pirinci oluşturur. Çinko, nikel ile de mayekor (taklit gümüşü) yapar. Çinko, daima alaşımları halinde kullanılır. En önemli alaşımları pirinç, bronz ve beyaz metaldir. Pirinç; çinko ve bakır alaşımı olup, alaşımda bu iki metalin oranları çok değişiktir. Bronz; Bakır ve kalay alaşımı olup, bir miktar çinko ilave edilir.

* Beyaz metal: Çinko bakır,alüminyum ve magnezyum metalleri karışımından ibaret bir alaşımdır. Son zamanlarda, otomobil endüstrisinde karbüratör, yakıt pompası, radyatör, kapı kolları v.b. gibi parçaları yapmakta çok kullanılır.

* Çinkonun ikinci derecede önemli bir alaşımı Alman gümüşüdür (Yeni gümüş). Bileşimi; bakır, nikel ve çinko metallerinden ibarettir. Alaşımın gümüşle ilgisi olmamasına rağmen, gümüşe benzediği için bu isim verilmiştir.

* Alüminyum: Alüminyum tunçları, ekonomi bakımından, elektrik fırınında 70 kg bakır ile 40 kg korenden veya boksitle kömür parçalarından oluşan karışım ısıtılarak yapılır. Karbon monoksit çıkar ve %14 alüminyumu bulunan bir alaşım elde edilir. Bu alaşım yeter miktarda bakır ile beraber eritilirse, tunçtan daha çok dayanıklı alaşımlar elde edilir. Alüminyumun gümüş, altın ile olan alaşımları da ziynet yapmakta kullanılır.

* Demirli alüminyum: İşlemde bakır yerine font konularak, %90 demir ve %10 alüminyumu bulunan demirli alüminyum (Ferro-Alüminium) elde edilir. Bu alaşım demir veya çeliği arıtmak için kullanılır. 10 kısım alüminyum ve 90 kısım bakırdan ibaret alaşımlar alüminyum tuncunu yapar.

* Silimin: %86 alüminyum ve %14 silisyumdan ibarettir. Bunlardan başka duralüminyum, magnalyum ve elektron alaşımları da vardır.

* Kurşun: Kurşun alaşımlarını yapmada maksat, sert, sert olduğu kadar esnek ve kırılmaya karşı dayanıklı,erime noktaları düşük bir metal karışımı elde etmektir. Bunlar arasında en önemlileri;

1) Lehim; Erime noktası 182o C olan bu alaşım %40 kurşun, %60 kalaydan oluşur.

2) Kurşun-antimon alaşımı: Bileşimi: %13-25 kurşun, %75-87 antimondur. Çok sert olup kırılganlıkları biraz fazladır. Yüksek basınçlara dayanamazlar. Bu kötü özelliği ortadan kaldırmak için karışıma bir miktar kalay ilave edilir. Örnek; %73 kurşun, %15 antimon ve %12 kalaydan ibaret alaşımdan matbaa harfleri yapılır. Sert ve basınca dayanıklıdır.

alaşımlar ve özellikleriEn önemli alaşımlar nelerdir?

Bakır alaşımları

Bakır + Kalay —> Tunç

Bakır + Çinko —> Pirinç

Bakır + Çinko + Nikel —> Mayakor

Bakır + Çinko + Kalay —> Teknik eserler tuncu

Bakır + Alüminyum —> Fen aygıtlarında, deniz valfleri, pervaneler, dümenler.

Altın, gümüş ve altın, bakır alaşımları

Altın + Gümüş —> Yeşil altın

Altın + Gümüş —> Solmuş yaprak altını

Altın + Gümüş —> Su yeşili altını

Altın + Gümüş + Bakır —> Roz altını

Altın + Gümüş + Bakır —> Sarı, çok beyaz, değerli İngiliz altını

Kurşun alaşımları

Kurşun + Kalay —> Lehim

Kurşun + Arsenik —> Saçma ve mermi

Kurşun + Antimon + Kalay —> Matbaa harfleri

Demir alaşımları

Krom + Demir —> Tel-silindir yatakları

Demir + Nikel —> Fen aletleri

Demir + Nikel —> Ampul teli

Demir + Molibden —> Yüksek hızlı dökümde

Demir + Volfram —> Parça dökümünde (tungsten çeliği)

Demirin fosforlu, karbonlu, silisyumlu, çelikleri de önemli alaşımlardandır.

Nikel alaşımları

Bakır + Nikel —> Asit tankları (Monel Metal)

Nikel + Krom —> Elektrik demiri ve elektrik ızgarası.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ