Anadolu’da kurulan ilk Türk devletleri hangileridir?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Anadolu’da kurulan ilk Türk devletleri hangileridir?

Türk tarihi açısından büyük önemi olan, Anadolu’da kurulan ilk Türk devletleri birçok kültür ve sanat eserine imza atmıştır. Malazgirt Savaşı’ndan sonra Alp Arslan Bizans imparatoruyla antlaşma yaptı. Bu antlaşma yeni Bizans imparatoru tarafından kabul edilmeyince, Alp Arslan da komutanlarına Anadolu’nun fethinin tamamlanması emrini verdi. Bu fetihlere katılan beyler Anadolu’da aldıkları topraklara yerleşerek birer beylik kurdular.

Anadolu’da kurulan ilk Türk devletleri kısa zamanda Anadolu’nun Türkleşmesini sağladı. Bu devletler, bulundukları bölgelerde Bizans, Gürcü ve Ermeni kuvvetlerine karşı koydular ve Haçlılara karşı da yeni yurtlarını başarıyla savundular.

Anadolu’da kurulan ilk Türk devletlerinin hükümdarları, Türklerin kurduğu küçük yerleşim yerlerini, büyük kentlere dönüştürdüler. Bu kentlerde medrese, cami, çeşme ve köprü gibi birçok kültür ve sanat eserleri yaptılar.

Saltuklular(1072-1202) 

Alp Arslan’ın komutanlarından Ebulkasım Saltuk tarafından kurulmuştur. Beyliğin merkezi olan Erzurum ve civarıdır. Gürcüler üzerine sefere çıkan Türkiye Selçukluları hükümdarı 2. Süleyman Şah, Saltuklu Beyi Melikşah’tan Erzurum’u alarak bu devlete son vermiştir.

Beyliğin bazı özellikleri; 

• Anadolu’da kurulan ilk beyliktir.

• Saltuklular, Danişmentlilerle birlikte Haçlılara karşı mücadele ettiler.

• Gürcülerle ve Trabzon Rum İmparatorluğu ile savaştılar.

• Saltuklular, Büyük Selçukluların taht kavgalarına katıldılar.

• Erzurum, Bayburt, Kars ve çevresine hakim oldular.

Mengücekler (1080 -1228) 

Alp Arslan’ın komutanlarından Mengücek bey tarafından Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar’da kurulmuştur. Mengücek devleti, Gürcüler ve Pontus Rum İmparatorluğu ile mücadele etti. Bu beylik Rumların güneye inmesini engelledi.

Danişmentlilerin hâkimiyetini tanıyan İshak’ın ölümünden sonra devlet iki kola ayrıldı (1142). Oğullarından Davud Erzincan ve Kemah’a; Süleyman ise Divriği’ye hakim oldu.

Erzincan-Kemah kolu: Şebinkarahisar’ı da içine alan bu kol, Alaaddin Keykubad tarafından ortadan kaldırıldı (1228).

Divriği kolu: Bu kol hakkında fazla bir bilgi olmamakla birlikte, 1250 yılına kadar Selçuklu hâkimiyeti altında varlığını sürdürdüğü bilinmektedir.

Danişmentliler (1080 -1178) 

Melikşah döneminde Danişmentoğlu Ahmet Gazitarafından Sivas merkez olmak üzere Tokat, Niksar, Amasya ve Kayseri civarında kurulmuştur. Danişmentliler, her zaman Haçlılara ve Bizans’a karşı başarılar kazanmışlar ve fethettikleri toprakların Türkleşmesini sağlamışlardı. Bu sebeple Türkiye Selçukluları, Türkler arasında itibarı çok fazla olan Danişmentlileri en büyük rakipleri olarak görmüşlerdir.

Emir Gazi döneminde en parlak devirlerini yaşayan Danişmentlilerde, bu hükümdarın ölümünden sonra taht kavgaları başladı ve zayıflayan devlet eski gücünü kaybetti. Nitekim taht mücadelelerinden faydalanan 2.nci Kılıçarslan, Danişmentli şehirlerini ele geçirerek bu devlete son vermiştir (1178).

Danişmentlilerin bazı özellikleri; 

• Anadolu’da kurulan ilk beyliklerin en büyüğü ve en güçlüsüdür.

• İç Anadolu’ya hakim olan Danişmentliler bir süre Türkiye Selçuklularını da hakimiyetleri ne alarak Anadolu’da en önemli siyasi güç haline geldiler.

• Gürcülerle, Bizans’la ve Haçlılarla mücadele ettiler.

Artuklular (1102-1409) 

Devlet adını Oğuzların Döğer boyundan Eksük-oğlu Artuk Bey’den alır. Anadolu’nun fatihlerinden olan Artuk Bey, hizmetlerinden dolayı Suriye Meliki Tutuş tarafından Kudüs valiliğine getirilmişti. Ancak Kudüs’ün Fatımîlerin eline geçmesi üzerine (1098) Artuk’un oğulları Sökmen ve İl-Gazi burada tutunamadılar. Artuk Bey’in oğulları bu bölgede Artuklular Devleti’ni kurdu. Artuklular üç kol halinde yaşadılar.

Hasankeyf kolu: Artukoğlu Sökmen Bey tarafından Diyarbakır’da kuruldu (1102). Mardin, Hasankeyf kolu Haçlılarla başarılı savaşlar yaptı. Nurettin Mehmet zamanında, Selahaddin Eyyubî’nin de yardımıyla Diyarbakır (Amid) ele geçirildi (1183) ve burası Artukluların merkezi oldu. Zaman zaman, Eyyûbilere, İlhanlılara, Zengilere ve Türkiye Selçuklularına bağlı kalan devlet, Eyyûbiler tarafından yıkıldı (1231).

Harput kolu: Harput’ta Artuklu hakimiyeti Belek Gazi tarafından sağlandı (1112). Harput Artuklularına I. Alaeddin Keykubat son verdi (1234).

Mardin kolu: İlgazi tarafından Mardin’de kuruldu (1108). Halep’e hakim olan Mardin kolu Haçlılarla da mücadele ettiler. Bu kolu Karakoyunlular yıktı (1409).

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ