Maninin Genel Özellikleri ve Mani Çeşitleri

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Maninin Genel Özellikleri ve Mani Çeşitleri

Anonim Halk Şiiri

Söyleyeni belli olmayan, halkın ortak malı olmuş şiirler, anonim halk şiiri olarak değerlendirilir. Mani ve türkü, bu şiir geleneğindeki en önemli nazım biçimleridir.

Maninin Genel Özellikleri ve Mani Çeşitleri

Maninin özellikleri şunlardır:

Genellikle hece ölçüsünün 7’li kalıbıyla söylenir.

Genellikle dört mısradan oluşur. Mısra sayısı 14’e kadar çıkan maniler de vardır.

Dört mısradan oluşan manilerin uyak dizilişi “aaba” şeklindedir. “abcb” uyaklı maniler de vardır.

Aşk, gurbet, kıskançlık, kırgınlık, doğa olayları gibi konular, manilerde tema olarak işlenir.

Manilerde asıl anlatılmak istenenler genelde son iki mısrada verilmiş, ilk iki mısra daha çok uyak oluşturma kaygısıyla düzenlenmiştir. Bu tür manilerde ilk iki mısraya “doldurma mısra” denir. Sadece birinci dizesi doldurma mısra olan maniler de vardır:

Elmayı bütün dildim

Çamura düştü sildim

Ben yârimin kıymetin

Gittikten sonra bildim ( ilk iki dizesi doldurma)

Kum birikmiş derede

Vefasız yar nerede

Geçersin belki dedim

Bekledim pencerede (ilk dizesi doldurma)

Bazı manilerde asıl vurgulanmak istenenler son iki dizede belirtilmişse de ilk iki dizenin de üçüncü ve dördüncü dizelerle yakın bir anlam ilişkisi vardır:

Şu giden kimin kızı

Giyinmiş al kırmızı

Hem gider hem sallanır

Alıyor aklımızı

Kaşların ok dedikçe

Kirpiğin çok dedikçe

Pek mi gönlün büyüdü

Sen gibi yok dedikçe

Çeşitli tören ya da günlerde mani söylemek bir geleneğe dönüşmüştür. Mani söyleyenlere halk arasında “manici, mani yakıcı, mani düzücü” gibi adlar verilir.

Maniler belli bir ezgiyle söylenir.

Bazı manileri kimlerin söylediği bellidir. Bu tür manilerde şairlerin mahlaslarına rastlamak da mümkündür.

1)Düz Mani (Tam Mani):

Dört dizeden oluşan 7’li hece ölçüsüyle söylenen, “aaba” şeklinde uyaklanan manilerdir.

Kaşlar yaydır kemandır  a

Yeşil gözler yamandır  a

O yar seyrana çıkmış  b

Herkes ona hayrandır  a

2)Cinaslı Mani (Kesik Mani):

Sözcükleri arasında cinaslı uyağın bulunduğu manilerdir. Bu tür manilerde ilk mısranın hece sayısı genellikle yediden azdır. Cinaslı manide mısra sayısı dörtten fazla olabilir.

Almadan

Kokun aldım almadan

Bir de yüzün göreyim

Tanrı canım almadan

Yaradan

Tabip bilir yaradan

Derdimi kimse bilmez

Ancak bilir yaradan

Çaresiz derde düştüm

Kurtar beni yaradan

Sevdiğime insaf ver

Yer göğü yaradan

Yetiş tabibim yetiş

Ölüyorum yaradan

3)Artık Mani (Yedekli Mani):

Düz maniye başka dizelerin eklenmesi suretiyle oluşturulan manilerdir. Bu tür manilerde asıl uyak değişmez. Cinaslı manide de dörtten çok mısranın bulunabileceğini söylemiştik. Artık maniyi bu tür manilerden ayıran özellik, artık manide cinaslı uyağın genellikle bulunmaması ve artık maninin ilk dizelerinin bir anlam taşımasıdır.

Şu dağlar garip dağlar

İçinde garip ağlar

Kimse garip ölmesin

Garip için kim ağlar

Ağlarsa anam ağlar

Küsûru yalan ağlar

4)Karşılıklı Mani (Deyiş):

İki kişinin karşılıklı söyledikleri manilerdir. Bu tür maniler için Doğu Karadeniz bölgesinde “karşı-beri” terimi kullanılmaktadır.

Bahçalarda gül var mı                         Bahçamızda gül de var

Gül dibinde yol var mı                          Gül dibinde yol da var

Gece yanına gelsem                            Hoş geldin safa geldin

Bana bir yerin var mı                          Gönülde yerin de var

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ