Karagöz ve Hacivat Oyunu

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Karagöz ve Hacivat Oyunu

Deve derisinden veya mukavvadan kesilip boyanmış insan biçimlerini ya da resimleri, beyaz bir perde üzerine arkadan ışık vererek yansıtma yoluyla oynatılan gölge oyunudur.

Karagöz oyununun kaynağıyla ilgili farklı görüşler vardır ancak halk arasında yaygın söylentiye göre Karagöz ile Hacivat, Orhan Bey (14.yüzyıl) zamanında Bursa’da bir cami yapımında çalışmış işçilerdir. İkisi arasındaki nükteli konuşmalar, diğer işçileri oyaladığı için Orhan Bey’in emriyle öldürülmüşlerdir. Daha sonra Şeyh Küşterî, Hacivat ve Karagöz’ün deriden yapılmış tasvirlerini oynatmış ve onların şakalarını tekrarlamıştır. Bu nedenle Karagöz perdesine Küşterî Meydanı da denir.

Karagöz Oyununun Özellikleri

Karagöz özellikle 17.yüzyıldan sonra oldukça yaygınlaşmıştır. 19.yüzyılda Karagöz, kısaca, hayal oyunu olarak anılmış, bu oyunu oynatan sanatçılara ise hayalî (hayalbaz, karagözcü) denilmiştir.

Hayalî ya da karagözcü, bu oyunu yazılı bir metne bağlı kalmadan, karagöz geleneğine bağlı olarak oynatır.

Karagöz oyunu, halk kültürünün ortak ürünüdür. Bu oyunlarda işlenen konuları kimin düzenlediği belli değildir; oyun, usta-çırak ilişkisine bağlı olarak günümüze kadar gelmiştir.

Karagöz ve Hacivat; belirli bir mesleği, zihniyeti ya da çevreyi temsil eden, kalıplaşmış davranışlar ve konuşmalar sergileyen, aynısı veya benzeri başka eserlerde de karşımıza çıkabilecek kahramanlardır. Bu yönüyle Karagöz ve Hacivat birer “tip”tir.

Her tipin perdeye gelişinde ve oyunun sonunda müzikal öğelerden yararlanılır.

Karagöz Oyununun Bölümleri

Karagöz oyunu dört bölümden oluşur:

a)Mukaddime (Giriş):

Oyunun başlangıç bölümüdür. Perdede görüntü verilmeden önce müzik başlar. Sonra konuya uygun olarak bir görüntü ( göstermelik adı verilen çiçek, ağaç, gemi vb.) verilir. Hacivat “of… hay, Haak!” diyerek perde gazeline başlar. Karagöz’ü kızdırarak perdeye getirecek sözler söyler. Karagöz, perdenin sağ alt köşesinde Hacivat’ın üzerine atlayarak perdeye gelir ve aralarında kavga başlar. Hacivat kaçmak zorunda kalır ancak sonradan tekrar perdeye gelir.

b)Muhavere (Söyleşme):

Bu bölüm, Karagöz ile Hacivat arasında geçer ve asıl oyunla ilgisi olmayan, yanlış anlamaya dayalı söz oyunlarından oluşur. Bu bölüm, olmayacak bir olayın gerçekleşmiş gibi anlatılmasıyla başlar, sonra bunun hayal ürünü olduğu anlaşılır.

Bu bölüm; nükte ve cinaslarla, sözlerin yanlış anlaşılmasıyla komik bir yapı kazanır.

c) Fasıl (oyun):

Oyunun kendisidir. Hacivat ve Karagöz’ün dışındaki oyun kişileri de fasılda görünürler. Karagöz oyunları genellikle adını bu bölümün içeriğinden alır.

Bu bölümde, oyunun konusuna göre farklı tipler perdeye gelir ve yöresel ağızlarıyla seyirciyi güldürürler.

d)Bitiş:

Bu bölüm, Karagöz’le Hacivat’ın arasında geçer ve kısadır. Karagöz; oyunun bittiğini haber verir, kusurlar için özür diler, gelecek oyunu duyurur. Bu söyleşmede oyundan çıkarılacak sonuç da belirtilir.

Karagöz Oyununun Kişileri

Karagöz:

Oyunun en önemli kişisidir, okumamış halk adamıdır. Hacivat’ın kullandığı yabancı sözcükleri yanlış anlayarak çeşitli nükteler çıkarır.

Hacivat:

Yarı aydın bir tiptir. Yabancı sözcüklerle konuşmayı tercih eder.

Çelebi:

Genç bir mirasyedi, zevk düşkünü zengin bir kişi vb. olarak karşımıza çıkan nazik, ince bir tiptir.

Beberuhi:

Zeka bakımından fazla gelişmemiş olan kambur cüce bir tiptir.

Zenne:

Kadın

Tuzsuz Deli Bekir:

Kendilerine özgü giyiniş ve konuşma biçimi olan, argo kullanan, başıboş kabadayı, serseri, sarhoş, zorba bir tiptir. Olayın düğümlendiği noktada ortaya çıkar ve güç göstererek olayı çözer.

Acem:

Zengin tüccar

Matiz:

Sarhoş kişi

Himmet:

Sırtında baltası olan, kaba saba bir tiptir.

Diğer kişileri ise; Zenci Arap, Yahudi, Ermeni, Tiryaki, Kayserili, Kürt, Kastamonulu, Laz, Bolulu, Köçek, Arnavut, Rum vb.dir.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ