DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ!
Atabetü’l Hakayık
İslami dönem Türk edebiyatının ilk ürünlerinden biri olan Atabetü’l Hakayık hakkında hazırladığımız ders notunu cemalaksoy.org sitesinden takip edebilirsiniz. 10. Sınıf Türk edebiyatının önemli konularından olan İslami dönem Türk edebiyatı ilk eserlerini sitemizden takip edebilirsiniz.
12.yüzyılda Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılan Atabetü’l Hakayık, bir ahlak ve öğüt kitabıdır. “Hakikatlerin Eşiği” anlamına gelmektedir. Aruz ölçüsüyle; giriş bölümü beyitlerle (aa, ba, ca….) asıl konuyla ilgili olan bölümler ve sonuç bölümü ise dörtlük şeklinde (aaba) yazılmıştır. Yapıtta Arapça ve Farsça sözcüklere sıkça rastlanır. On dört bölümden meydana gelen yapıtın her bölümünde ayrı bir konu işlenir.
Didaktik bir tarzda yazılmış bu yapıtta cömertlik, ilim, doğruluk gibi konular işlenmiştir. Edip Ahmet’e göre bilginin faydası veya bilgisizliğin zararı açıkça görülmektedir. Bilgi, mutluluk yoludur. Kemik için ilik ne ise, insan için de bilgi odur. Bilgisiz insan hiçbir şeydir, bir ölüdür. Bilgisize doğru söz ve öğüt tatsız, faydasız gelir. Yaradan Tanrı ancak bilgili olmakla bilinir; insanın kendisi de bilgi ile yükselir. Bilginin temeli olan kıl, insanın gerçek ziynetidir.
Aşağıdaki dörtlükler “Atabetü’l Hakayık”tan alınmıştır:
(Günümüz Türkçesiyle)
Akılsız adamın dili kendi başının düşmanıdır
Birçok adamın kanı dilleri yüzünden döküldü
Çok konuşanlar arasında pişman olanlar çoktur
Diline sahip olanlar içinde pişman olan kim var
Düşünerek konuşan adamın sözü, sözün iyisidir
Gevezelik eden dil, karşı konulmaz bir düşmandır
Sözünü başıboş bırakma, dilini sıkı tut
Dilin başıboşluğu bir gün başa bela olur
Yalancı insandan uzak dur ve kaç
Sen de ömrünü doğrulukla geçer
Ağzın ve dilin süsü doğru sözdür
Sözünü doğru söyleyerek dilini süsle
Doğru ol, doğruluk yap, adın doğruya çıksın
İnsanlar seni doğru diye bilsin
Eğrilik elbisesini bırakıp, doğruluk elbisesini giy
Elbiselerin en iyisi doğruluk elbisesidir