Periyodik Sistem

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Periyodik Sistem

Periyodik Cetvel Ve Periyodik Özellikleri

Periyodik Cetvel ,elementlerin sembolleriyle gösterildiği ve özellikleri hakkında bilgi veren cetveldir. Periyotlar cetveli ilk defa dimitri Mendelev tarafından yapılmıştır(elementleri atom ağırlıkları=Kütlelerine göre düzenlemiştir )

Periyotlar cetveli yatay ve düşey sıralardan oluşmuştur

P E R İ Y O T

Periyotlar cetvelindeki yatay sıralardır

Elementler atom numarası en küçük ten en büyüğe doğru ( soldan – sağa ) sıralanırlar

Periyot numarası enerji seviyesini = yörünge sayısını gösterir

7 periyot bulunur

PERİYOTLAR CETVELİNDE SOLDAN SAĞA DOĞRU GİDİLDİKCE

1-Atom numarası artar

2-Kütle numarası artar

3-Metalik özellik azalır

4-Ametalik özellik artar

5-Elektron verme özelliği azalır

6-Elektron alma özelliği artar

7-Atom çapı küçülür

8-Asitlik özelliği artar

9-İyonlaşma enerjisi büyür

10-Elektro negatiflik büyür

LANTANİTLER :Atom numarası 58 – 71 olan elementler ( 6 periyotta )

AKTİNİTLER :Atom numarası 89 – 103 olan elementler ( 7 periyotta )

1. Periyotta 2 element

2 . “ 8 “

3 . “ 8 “

4 . “ 18 “

5 . “ 18 “

6 . “ 32 “

7 . “ 23 “ tamamlanmamıştır

G R U P

Periyotlar cetvelindeki düşey sıralardır

Elementler gruplara ortak kimyasal özelliklerine göre sıralanmıştır

18 tane grup vardır 8 tan A grubu

8 tane B grubu ( 8B grubu 3 gruptan oluşur ) )

1A Grubu ALKALİ METALLER

2A “ TOPRAK ALKALİ METALLER

3A “ METALLER

7A “ HALOJENLER

8A “ SOYGAZLAR

1A , 2A , ,3A , grubunda ……METALLER

4A , 5A , 6A , 7A grubunda ……AMETALLER

8A grubunda ……SOYGAZLAR

PERİYOTLAR CETVLİNDE YUKARIDAN AŞAGIYA DOĞRU İNİLDİKÇE

1-Atom numarası artar

2-Kütle numarası artar

3-Metalik özellik artar

4-Ametalik özellik azalır

5-Elektron verme isteği artar

6-Elektron alma isteği azalır

7-Atom çapı büyür

8-Bazlık özelliği artar

Her grup ve periyot boyunca elementlerin özellikleri genellikle sistematik bir biçimde değişiklik gösterirler. Aynı grupta olan elementler sertlik , parlaklık , iletkenlik , elektron alma veya verme yatkınlıları bakımından birbirine benzerdir.

M E T A L L E R

1- Katıdırlar ( Civa = Hg hariç )

2- Yüzeyleri parlaktır

3- Isı ve elektriği iyi iletirler

4- Tel ve levha haline gelebilirler

5- Tek atomludurlar ( atomik yapılıdırlar )

6- Kendi aralarında bileşik yapmazlar

7- Kendi aralarında alaşım yaparlar

8- Elektron verme özelliğindedirler ( katyon = +)

9- Ametallerle iyonik bileşik yaparlar

10- Canlıların yapısında çok az bulunur

11- Erime-kaynama noktaları yüksektir

12- 1A,2A,3A grubunda bulunurlar

13- Sulu çözeltileri BAZ özelliği taşır

Metaller ;

– periyodik tablonun sol tarafında bulunurlar.

– genellikle dayanıklı ağır , parlak maddeler olarak tanımlanır.

– ısı ve elektriği iyi iletirler.

– dövülerek tel ve levha haline getirilebilirler.

– üzerine vurulduğunda çınlama sesi duyulur.

A M E T A L L E R

1 – katı, sıvı, gaz halindedirler

( İyot=I , karbon=C , fosfor = P , kükürt = S katı )

( Brom= Br sıvı )

( Azot=N , Oksijen=O, Hidrojen=H klor=Cl gaz )

2 – Yüzeyleri mattır

3- Isı ve elektriği iyi iletmezler

4- Tel ve levha haline gelemezler

5- İki ve daha fazla atomludurlar ( molekül yapılı

6- Kendi aralarında bileşik yaparlar

7- Kendi aralarında alaşım yapmazlar

8- Elektron alma özelliğindedirler ( Anyon= – )

9- Kendi aralarında Kovalent bileşik yaparlar

10- Canlıların yapısında bolca bulunurlar

11- Erime-kaynama noktaları düşüktür

12- 4A,5A,6A,7A grubunda bulunurlar

13- Sulu çözeltileri ASİT özelliği taşır

Ametaller ;

– periyodik tablonun sağ tarafında bulunurlar.

– genellikle parlak olmayan ( mat ) maddeler olarak tanımlanır.

– ısı ve elektriği iyi iletmez.

– dövülerek tel ve levha haline getirilemezler kırılgan yapıdadırlar.

– ametaller ve bileşikleri değişik alanlarda kullanılırlar.

Örnek : Klor ve bileşikleri ;

Kuru temizlemede kirlerin çözünmesinde,

Yüzme havuzlarının bakterilerden arındırılmasında,

Tuvalet temizliğinde ,

Hidroklorik asit yapımında ,

Tarımda yabani otların temizlenmesinde,

İçme sularının bakterilerden arındırılmasında,

Antiseptik ve dezenfektan olarak kullanılan ilaçların yapımında

Y A R I M E T A L L E R

Hem metallerin hem de ametallerin özelliklerini bir arada taşıyan elementlere denir.

Yarı metaller bazı fiziksel özellikleri ve görünüşleri yönünden metallere , kimyasal özellikleri bakımından daha çok ametallere benzerler.

Yarı metaller sınıfında 8 element bulunur

Bor = B Silisyum = Si Germanyum = Ge Arsenik = As

Antimon = Sb Tellür = Te Polanyum = Po Astanit = At

1 – Parlak veye mat olabilirler

2 – Elektrik ve ısıyı ametallerden daha iyi metallerden daha az iletirler.

3 – İşlenebilirler ( tel ve levha haline getirilebilirler )

4 – Kırılgan değildirler.

Yarı metaller;

– elektronik devre elemanlarında ,

– değişik alanlarda ( mikroskop mercekleri , projektörlerde ) kullanılır.

S O Y G A Z L A R

1- Doğada gaz halinde bulunurlar

2- Kararlı yapıdadırlar

3- Bileşik oluşturmazlar

4- Tek atomludurlar

5- Erime kaynama noktaları düşüktür

6- Periyodik tabloda 8A grubunda yer alırlar

Helyum = He Argon = Ar Ksenon = Xe

Neon = Ne Kripton = Kr Radon = Rn

Periyodik tablo, kimyasal elementlerin sınıflandırılması için geliştirilmiş tablodur. Dilimizde periyodik tablo, periyodik cetvel, periyodik çizelge, elementler tablosu gibi birçok şekilde isimlendirilmiştir. Bu tablo bilinen bütün elementlerin artan atom numaralarına göre bir sıralanışıdır. Periyodik cetvelden önce de bu yönde çalışmalar yapılmış olmakla birlikte, icadı genellikle Rus kimyager Dimitri Mendeleyev ‘e mal edilir. 1869 ‘da Mendeleyev, tabloyu, atomların artan atom ağırlıklarına göre sıralandıklarında belli özelliklerin tekrarlanıyor olmasından oluşturmuştur. 117. Elementin güncellenmiş adı “Tennessine”dir.

Periyodik Cetvel Ve Periyodik Özellikleri .

Dördüncü periyotta yer alan, potasyumdan broma kadar sıralanan 17 elementin özellikleri farklıdır. yükseltgen özelliği azalır. Periyodik cetvelin özellikleri .

Periyodik Tablonun Özellikleri . Doğada 94 tane element bulunmaktadır. 3. Lityum (Li). Periyodik Cetveldeki Yeri: 2. periyot, 1A Grubu. Element Türü: Metal.

Periyodik cetvel ve özellikleri . Periyodik cetvel fiziksel ve kimyasal olarak biribirine ben zeyen elementleri gruplandırmak için oluşturulmuştur.

Periyodik cetvel özellikleri zaman içerisinde yapılan araştırmalar sonucunda elde edilmiştir. Periyodik cetvel içerisinde toplamda 107 element yer almaktadır.

elementleri özellikleri benzer(değerlik elektron sayıları aynı )olanlar alt alt gelecek şekilde atom numaralarının artışına göre dizilerek modern periyodik cetvel elde edilmiştir.

PERİYODİK CETVEL VE ÖZELLİKLERİ

19. yüzyıl başlarında kimyasal çözümleme yöntemlerinde hızlı gelişmeler elementlerin ve bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ilişkin çok geniş bir bilgi birikimine neden oldu. Bunun sonucunda bilim adamları elementler için çeşitli sınıflandırma sistemleri bulmaya çalıştılar.

Rus kimyacı Dimitriy İvanoviç Mendeleyev 1860'larda elementlerin özellikleri arasındaki ilişkileri ayrıntılı olarak araştırmaya başladı. 1869'da, elementlerin artan atom ağırlıklarına göre dizildiklerinde özelliklerinin de periyodik olarak değiştiğini ifade eden periyodik yasayı geliştirdi ve gözlemlediği bağlantıları sergilemek için bir periyodik tablo hazırladı.

Alman kimyacı Lothar Meyer de, Mendeleyev'den bağımsız olarak hemen hemen aynı zamanda benzer bir sınıflandırma yöntemi geliştirdi. Mendeleyev'in periyodik tablosu o güne değin tek başına incelenmiş kimyasal bağlantıların pek çoğunun birlikte gözlemlenmesini de olanaklı kıldı.

Ama bu sistem önceleri pek kabul görmedi. Mendeleyev tablosunda bazı boşluklar bıraktı ve bu yerlerin henüz bulunmamış elementlerle doldurulacağını ön gördü. Gerçekten de bunu izleyen 20 yıl içinde skandiyum, galyum ve germanyum elementleri bulunarak boşluklar doldurulmaya başlandı.

Mendeleyev'in hazırladığı ilk periyodik tablo 17 grup (sütun) ile 7 periyottan oluşuyordu ; periyotlardan, potasyumdan broma ve rubidyumdan iyoda kadar olan elementlerin sıralandığı ikisi tümüyle doluydu ; bunun üstünde, her birinde 7 element bulunan (lityumdan flüora ve sodyumdan klora) iki kısmen dolu periyot ile altında üç boş periyot bulunuyordu.

Mendeleyev 1871 de tablosunu yeniden düzenledi ve 17 elementin yerini (doğru biçimde) değiştirdi. Daha sonra Lothar Meyer ile birlikte, uzun periyotların her birinin 7 elementlik iki periyoda ayrıldığı ve 8. gruba demir, kobalt, nikel gibi üç merkezi elementin yerleştirildiği 8 sütunluk yeni bir tablo hazırladı.

Lord Rayleigh (Jonh William Strutt) ve Sir William Ramsay'in 1894 den başlayarak soygazlar olarak anılan helyum, neon, argon, kripton, radon ve ksenonu bulmalarından sonra, Mendeleyev ve öbür kimyacılar periyodik tabloya yeni bir "sıfır" grubunun eklenmesini önerdiler ve sıfırdan sekize kadar olan grupların yer aldığı kısa periyotlu tabloyu geliştirdiler. Bu tablo 1930'lara değin kullanıldı.

Daha sonraları elementlerin atom ağırlıkları yeniden belirlenip periyodik tabloda düzeltmeler yapıldıysa da, Mendeleyev ile Meyer'in 1871 deki tablolarında özelliklerine bakılarak yerleştirilmiş olan bazı elementlerin bu yerleri, atom ağarlıklarına göre dizilme düzenine uymuyordu.

Örneğin argon - potasyum, kobalt - nikel ve tellür - iyot çiftlerinde, birinci elementlerin atom ağırlıkları daha büyük olmakla birlikte periyodik sistemdeki konumları ikinci elementlerden önce geliyordu. Bu tutarsızlık atom yapısının iyice anlaşılmasından sonra çözümlendi.

Yaklaşık 1910'da Sir Ernest Rutherford'un ağır atom çekirdeklerin- den alfa parçacıkları saçılımı üzerine yaptığı deneyler sonucunda çekirdek elektrik yükü kavramı geliştirildi. Çekirdek elektrik yükünü elektron yüküne oranı kabaca atom ağırlığının yarısı kadardı.

A. van den Broek 1911'de, atom numarası olarak tanımlanan bu niceliğin elementin periyodik sistemindeki sıra numarası olarak kabul edilebileceği görüşünü ortaya attı. Bu öneri H.G.J. Moseley'in pek çok elementin özgün X ışını tayf çizgi- lerinin dalga boylarını ölçmesiyle doğrulandı.

Bundan sonra elementler periyodik tabloda artan atom numaralarına göre sıralanmaya başladı. Periyodik sistem, Bohr'un 1913'te başlattığı atomların elektron yapıları ve tayfın kuvantum kuramı üzerindeki çalışmalarla açıklığa kavuştu.

Periyotlar. Periyodik sistemin bugün kullanılan uzun Periyotlu biçiminde, doğal olarak bulunmuş ya da yapay yolla elde edilmiş olan 107 element artan atom numaralarına göre yedi yatay periyotta sıralanır ; lantandan (atom numarası 57) lütesyuma (71) kadar uzanan lantanitler dizisi ile aktinyumdan (89) lavrensiyuma (103) aktinitler dizisi bu periyotların altında ayrıca sıralanır.

Periyotların uzunlukları farklıdır. İlk periyot hidrojen periyodudur. Ve burada hidrojen (1) ile helyum (21) yer alır. Bunun ardından her birinde 8 element bulunan iki kısa periyot uzanır.

Birinci kısa periyotta lityumdan (3) neona (10) kadar olan elementler, ikinci kısa periyotta ise sodyumdan (11) argona (18) kadar olan elementler yer alır. Bunları, her birinde 18 elementin bulunduğu iki uzun periyot izler.

Birinci uzun periyotta potasyumdan (19) kriptona (36), ikinci uzun periyotta rubidyumdan (37) ksenona (54) kadar olan elementler bulunur.

Sezyumdan (55) radona (86) kadar uzanan 32 elementlik çok uzun altıncı periyot, lantanitlerin ayrı tutulmasıyla 18 sütunda toplanmıştır ve özellikleri birinci ve ikinci uzun periyottaki elementlerinkine çok benzeyen elementler bu elementlerin altında yer alır.

32 elementlik en son uzun periyot tamamlanmamıştır. Bu periyot ikinci en uzun periyottur ve atom numarası 118 olan elementlerle tamamlanacaktır. 

Gruplar. Helyum, neon, argon, kripton, ksenon ve radondan oluşan altı soy gaz, tümüyle dolu altı periyodun sonunda yer alır ve bunlar periyodik sistemin 0 grubunu oluştururlar.

Lityumdan flüora ve sodyumdan klora kadar uzanan ikinci ve üçüncü periyottaki yedişer element ise sırasıyla I., II., III., IV., V., VI., VII. grupları oluştururlar. Dördüncü periyotta yer alan, potasyumdan broma kadar sıralanan 17 elementin özellikleri farklıdır.

Bunların periyodik sistemde 17 alt grup oluşturdukları düşünülebilir, ama bu elementler geleneksel olarak 15 alt grupta toplanırlar ve demir, kobalt, nikel ve bundan sonraki periyotta benzer özellikte olan elementler tek bir grupta, VIII. Grupta yer alırlar.

Potasyumdan (19) manganeze (25) kadar olan elementler sırasıyla Ia, IIa, IIIa, IVa, Va, VIa, VIIa alt gruplarında, bakırdan (29) broma (35) kadar olan elementler de Ib, IIb, IIIb, IVb, Vb, VIb, VIIb, alt gruplarında toplanırlar. 

I. grup alkali metaller grubudur ; lityum ve sodyumun yanı sıra potasyumdan fransiyuma kadar inen metalleri kapsayan bu grup, farklı özelliklere sahip Ib grubu metallerini içermez.

Aynı biçimde, berilyumdan radyuma kadar inen elementleri kapsayan

II. grup toprak alkali metallerdir ve IIb grubundaki elementleri kapsamaz.

III. grubu oluşturan bor grubu elementlerinin özellikleri, IIIa grubunun mu yoksa IIIb grubunun mu, bu grupta yer alacağı sorusuna kesin bir yanıt getirmez, ama çoğunlukla IIIa grubu elementleri bor grubu olarak düşünülür.

IV. grubu karbon grubu elementleri oluşturur ; bu grup silisyum, kalay, kurşun, gibi elementleri kapsar. Azot grubu elementleri V. grupta toplanmışlardır.

VI. grup oksijen grubu elementlerinden,

VII. grup ise halojenlerden oluşur.

Hidrojen elementi bazı tablolarda Ia grubunda gösterilmekle birlikte kimyasal özellikleri alkali metallere ya da halojenlere çok benzemez ve elementler arasında benzersiz özelliklere sahip tek elementtir. Bu nedenle hiç bir grubun kapsamında değildir.

Uzun periyotların (4., 5. Ve 6. periyotlar) orta bölümünde yer alan IIIb, IVb, Vb, VIIb, Ib gruplarındaki ve VIII. gruptaki 56 elemente geçiş elementleri denir.

Bir Periyotta Soldan Sağa Doğru Gidildikçe ; 

a) Atom no, kütle no, proton sayısı, atom kütlesi, nötron sayısı, elektron sayısı, değerlik elektron sayısı artar. 

b) Atom çapı ve hacmi küçülür. 

c) İyonlaşma enerjisi artar. 

d) Elektron ilgisi ve elektronegatifliği artar. (8A hariç) 

e) Elementlerin metal özelliği azalır, ametal özelliği artar. (8A hariç) 

f) Elementlerin oksitlerinin ve hidroksitlerinin baz özelliği azalır, asitlik özellik artar. (8A hariç) 

g) Elementlerin indirgen özelliği azalır, yükseltgen özelliği artar. (8A hariç) 

Bir Grupta Yukarıdan Aşağıya Doğru İnildikçe ; 

a) Proton sayısı, nötron sayısı, elektron sayısı, çekirdek yükü, Atom no, Kütle no artar. 

b) Atom çapı ve hacmi büyür. 

c) Değerlik elektron sayısı değişmez. 

d) İyonlaşma enerjisi, elektron ilgisi ve elektronegatiflik azalır. 

e) Elementlerin metal özelliği artar, ametal özelliği azalır. 

f) Elementlerin, oksitlerin ve hidroksitlerin baz özelliği artar, asit özelliği azalır. 

g) Elementlerin indirgen özelliği artar, yükseltgen özelliği azalır

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ