DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ!
Halk Hikayeleri Nedir, Özellikleri, Hakkında Bilgi
Aşk, kahramanlık gibi konuları, şiir ve düz anlatım olarak, aşıkların saz eşliğinde anlatıp söylemeleridir. (Düz anlatım içinde yer alan şiirler, saz eşliğinde türkü gibi söylenir.)
Halk hikayeleri, hikaye türünün en eski ve ortak (anonim) olanlarıdır.
Halk hikayeleri, oluşum şekilleri yönüyle destanlara benzer. Önce toplumu etkileyecek bir olay olur, bu olay sözlü geleneğe bağlı olarak saz eşliğinde nesilden nesle aktarılır. bu aktarma sırasında hikayeleri anlatanlar hikayenin bazı kısımlarına türkü eklerler.
Sonunda da saz şairleri, bir olay etrafında oluşan ve anlatmaya bağlı bu ürünleri düzenleyerek halka açık yerlerde anlatırlar.
Masallarda zaman, hayalidir ancak halk hikayelerinde zaman ( belirsiz olmasına karşın) gerçektir.
Halk hikayelerinde iyiler her zaman iyi, kötüler ise her zaman kötüdür; kişiler, tek yönlü oldukları için tip özelliği taşımaktadır.
Halk hikayelerinin anlatıcısı; her şeyi gören, bilen( ilahi) bakış açısına sahiptir.
Halk hikayesi anlatmak bir uzmanlık, bir ustalık işidir. Hikayeleri anlatan aşıklara “kıssa-han” da denir. En tanınmış halk hikayelerimiz arasında şunları sayabiliriz: Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Arzu ile Kamber, Tahir ile Zühre vb.
Halk hikayeleri kapsamlarına, boyutlarına ve konularına göre şöyle sınıflandırılabilir:
1)Kapsamlarına Göre
a)Tek bir olay çevresinde örülmüş, basit yapılı, anlatımı yaklaşık bir iki saat süren hikayelerdir. Bunlar çoğunlukla konularını bir efsaneden, masaldan veya gerçek yaşamdan alır.
b)Kahramanları kalabalık ve konuları art arda sıralanmış olaylardan oluşan, uzun hikayelerdir. Bunların anlatımları bir gece sürdüğü gibi, beş veya yedi sürenleri de vardır.
2)Konularına Göre
a)Aşk Hikayeleri
Aşk hikayeleri, aşık geleneğinin tüm özelliklerini en iyi yansıtan hikayelerdir. Bunların kahramanları kimi zaman gerçekten yaşamış olan aşıklardır ve hikayenin konusu da onların yaşam öykülerinden alınmıştır. Örneğin; Aşık Garip, Ercişli Emrah vb. kimi zaman da bu kahramanlar masal, destan, tarih gibi kaynaklardan esinlenerek yaratılırlar. Bu türlerde hayal ürünü öğeler, gerçekçi ayrıntılarla birleştirilerek anlatılır. Örneğin; Yaralı Mahmut, Arslan Bey, Elif ile Mahmut vb.
b)Kahramanlık Hikayeleri
Konusu kahramanlık olan bu hikayelerin en tanınmışı “Köroğlu” hikayesidir. Doğu Anadolu’nun kimi hikayecilerine göre Köroğlu hikayeleri 24 kol tutarındadır. Ayrıca, Doğu’da, Türkiye dışındaki Türk asıllı uluslarla, öteki kimi uluslar arasında da Köroğlu hikayeleri yaygındır.
Günümüzde giderek işlevini yitiren halk hikayeleri, eskiden uzun kış gecelerinde köy odalarında, düğünlerde, Ramazan gecelerinde kahvelerde anlatılırdı. Hikayenin saz eşliğinde söylenen türküler bölümüne, zaman zaman, dinleyicilerin de katıldığı da olurdu. Belirli bir ustalığa sahip olmaları gereken halk hikayecileri, bir çıraklık döneminden geçtikten sonra bu işe soyunurlar ve geçimlerini bu yolla sağlarlardı. Bu halk hikayelerinden bazıları önce taşbasması olarak daha sonraları da matbaa harfleriyle yayımlandı. Halk hikayelerinin düz anlatım bölümlerini oluşturan olay örgüsü, genelde, derleme olmakla birlikte, saz eşliğinde türkü şeklinde söylenen şiir bölümlerinin yaratıcıları çoğunlukla bellidir. Bu aşıklar, düz anlatımla şiirleri birleştirerek hikayeyi düzenlerler.