Türklerin Denizciliğe Başlaması ve Gelişimi

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Türklerin Denizciliğe Başlaması ve Gelişimi 

Türklerde denizcilik ne zaman başlamış ve nasıl gelişmiştir? Türklerin yaptığı Deniz Savaşları ve zaferleri nelerdir, hakkında bilgi.

Türklerin Denizciliğe Başlaması ve Gelişimi

1071 Malazgirt Savaşı‘ndan sonra Türklerin Anadolu’ ya hakim olması aynı zamanda Türk denizciliğinin de başlangıç noktasıdır.

Türklerin Denizciliğe Başlaması ve Gelişimi 

İlk Türk denizcilerinden birisi de Çaka Bey‘dir. Çaka Bey, İzmir ve çevresine hakim olmuştur.

Oluşturduğu donanma ile Bizans İmparatorluğu’ndan Midilli ve Sakız Adalarını almıştır. Bunun üzerine Bizans İmparatorluğu Çaka Beyi’ni I. Kılıçarslan’a öldürtmüştür.

Türkiye Selçukluları Anadolu’da ticareti geliştirmek için Antalya, Alanya ve Sinop gibi liman şehirleri fethettiler.

Alanya’da tersane kurarak donanma oluşturdular. Denizaşırı seferler yaparak Kırım’ın Kefe limanını ele geçirdiler.

Türkiye Selçuklular’ın yıkılması üzerine Anadolu’daki beylikler denizcilik faaliyetlerine devam ettiler.

Candaroğulları, Karesioğulları ve Aydınoğulları bunlardan bazılarıdır. Aydınoğlu Umur Bey, Ege Adalarına yaptığı fetihler sonucu büyük bir ün kazandı.

Osmanlı Devleti, kuruluş yıllarında henüz bir donanmaya sahip değildi.

Orhan Bey döneminde ilk kez Karamürsel’de donanma oluşturuldu. Karesioğulları’nın alınması Osmanlı donanmasının temelini oluşturdu. Karesi donanması ile İlk kez Rumeli’ye geçiş yapıldı. Rumeli’nin fethinde bu donanma önemli rol oynamıştır.

Yıldırım Bayezid dönemine gelindiğinde Gelibolu’da büyük bir tersane inşaa ettirildi. Bu gelişme Osmanlı Devleti’nin donanma gücünün büyümesinde önemli rol oynamıştır.

Yıldırım Bayezid, İstanbul’u dört kez kuşattı. Kuşatmalarda, oluşturulan bu donanmadan yararlanmıştır.

Çelebi Mehmet döneminde Venediklilerle ilk deniz savaşı yapıldı (1415). Osmanlı donanması bu savaşı kaybetti.

II. Mehmet döneminde İstanbul’un fethi sırasında 400 parçalık büyük donanma hazırlandı.

İstanbul’un fethi için donanma gücü önemli bir destekti. Oluşturulan donanma ile Ege Adaları ve Karadeniz’ deki önemli limanlar alınarak Ceneviz egemenliğine son verildi.

Fatih Sultan Mehmet döneminde Kaptanı Deya Gedik Ahmet Paşa komutasındaki donanma önemli adaları fethetti. Rodos Adası kuşatıldı. İtalya’nın Otranto Kalesi alındı.

II. Bayezid, Mora kıyılarındaki Venediklilere ait Modon ve Koron kalelerini ve Karadeniz kıyılarındaki Kili ve Akkerman kalelerini fethetmiştir.

Böylece hem Akdeniz ve hem de Karadeniz’de Osmanlı egemenliği güçlendi. Kırım’ın alınmasıyla Karadeniz bir Türk Gölü haline geldi. Yavuz Sultan Selim, Akdeniz’de faaliyet gösteren Türk korsanı Hızır Reis’e (Barbaros) hediyeler göndererek onu destekledi.

Osmanlı Devleti’nde asıl deniz gücü Kanuni döneminde gelişti.

Avrupa’da yapılan kara savaşlarında Osmanlılara üstünlük kuramayan Haçlılar mücadeleyi denizlerde sürdürdüler.

Kanunu’nin Alman seferi sırasında Haçlı donanma komutanı Andrea Doria’nın Mora kıyılarına saldırması Osmanlıları zor durumda bıraktı.

Bunun üzerine Kanuni, Hızır Reis‘i İstanbul’a çağırdı. Kendisini Kaptan-ı Deryalı‘ğa getirdi. Barbaros’un yeteneklerinden dolayı onu kutladı ve kendisine Hayrettin ünvanını verdi. Böylece Osmanlı donanmasının 2 başına Akdeniz’i çok iyi bilen Barbaros Hayrettin Paşa getirilmiş oldu.

Bunun sonucunda, Barbaros Hayrettin Paşa’ya bağlı olan Cezayir, Osmanlı yönetimine geçmiş oldu.

Barbaros Hayrettin Paşa çalışmalarını hızlandırdı. Oluşturulan büyük bir donanma ile Akdenize açıldı. Mora yakınlarındaki Preveze Körfezi’nde Haçlı donanmasıyla karşılaştı. Haçlı donanması İspanyolların öncülüğünde Portekiz, Fransa, Venedik ve Malta gibi devletlerin donanmasından oluşuyordu.

Başlarında ise ünlü komutan Andrea Dorla bulunuyordu. Yapılan savaşı Osmanlı donanması büyük bir üstünlükle kazandı. Preveze Deniz Zaferi, Avrupalılara karşı kesin üstünlük kurulmasını sağladı. Akdeniz Türk Gölü haline geldi. Türk denizcilik bayramının kutlama yılı olarak seçildi (28 Eylül).

Kıbrıs’ın Fethi

Kıbrıs, Doğu Akdeniz’in tam ortasında yer alan bir adadır. Coğrafi konum olarak hem Anadolu’ya, hem de Mısır’a yakındır. Baharat Ticaret Yolu üzerinde olması, kutsal topraklardan istanbul’a giden gemilerin adanın yakınlarından geçmesi bu adanın önemi artırmıştır.

Memlûk Devleti’nin, Osmanlılar tarafından yıkılması üzerine Venedikliler, Kıbrıs Adası için Memlüklere ödenen vergiyi Osmanlılara ödemeye başladılar. Ancak Kıbrıs’taki korsan ve şövalyeler Doğu Akdeniz’ den geçen ticari gemileri yağmalıyorlardı. Özellikle Müslüman ülkelerden II. Selim’e gelen hediyeler Kıbrıs korsanları tarafından yağmalandı. Bu durum Ada’ nın fethini gündeme getirdi.

Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa‘nın Haçlı seferine neden olur düşüncesine rağmen Ada, Lala Mustafa Paşa tarafından kuşatıldı. 11 aylık kuşatmadan sonra Magosa’nın da düşmesi üzerine Kıbrıs Adası fethedildi (1571).

İnebahtı Deniz Savaşı

Kıbrıs’ın alınması İnebahtı Deniz Savaşı‘na neden oldu. Sokullu Mehmet Paşa’nın düşüncelerinde haklı olduğu ortaya çıktı.

Papalık, İspanya, Malta ve Venedik’in biraraya gelmesiyle oluşan Haçlı donanmasının komutanı Don Juan idi. Mora yarımadası açıklarında Osmanlı donanmasıyla karşılaşan Haçlı donanması arasında yapılan savaşı Haçlı donanması kazandı.

Osmanlı Devleti bu savaşta Akdeniz hakimiyetini kaybetti. Savaşta birçok tecrübeli leventin ölümü Osmanlıların bir daha eski deniz gücüne kavuşmasını engellemiştir.

Savaşta birçok Osmanlı gemisi batırıldı. Kalan gemileri İstanbul’a getirmeyi başaran Uluç Ali Paşa, Kaptan-ı Deryalığa getirildi.

İnebahtı yenilgisi üzerine Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa huzuruna çıkan Venedik elçilerine:

“Biz Kıbrıs’ı almakla sizin kolunuzu kestik, siz İnebahtı’da bizi yenmekle sakalımızı traş ettiniz. Kesilen kolun yerine yenisi gelmez, ancak kesilen sakal daha gür çıkar.”

diyerek donanmanın yeniden eski gücüne kavuşacağını vurgulamıştır. Haliç’te yeniden inşa edilen donanma Akdeniz’e açılarak Tunus’u ispanyollardan almıştır.

Girit Adası’nın Fethi

Doğu Akdeniz hakimiyeti için Kıbrıs Adası’ndan sonra en önemli yer Girit Adası’dır. Bu ada coğrafi konum olarak da Ege Denizi ile Akdeniz arasındadır. Ayrıca Avrupalı devletlerin Doğu Akdeniz’deki son adaşıdır.

Girit Adası’nın alınma düşüncesi 1341 yıllarında başladı. Bu yıllarda Türkler adaya ayak basmıştı. Daha sonraki yıllarda yapılan tüm kuşatma ve taarruzlardan bir sonuç alınamadı. 1645 yılında başlayan fetih hareketleri 1669’a kadar sürdü. Bu tarihte Venedikliler Girit Adası’nı Osmanlılara bırakmak zorunda kaldı. Adanın alınmasıyla Doğu Akdeniz hakimiyeti pekişti. Ayrıca bu ada Osmanlı Devleti’nin fethettiği son adadır.

Deniz Baskınları

Çeşme Baskını (1770)

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı‘nda, Rus donanması Akdeniz’den geçerek Çeşme’de demirli halde bulunan Osmanlı donanmasını 6 Temmuz 1770 gecesi yaktı.

Bu durum Osmanlı devlet adamlarını yeni arayışlara yöneltti. Cezayirli Gazi Hasan Paşa tarafından bugünkü Deniz Harp Okulu’nun temeli atıldı. Tersane Hendesehanesi adıyla kurulan bu okul donanmayı modernleştirme ve teknik alanda deniz subayı yetiştirmeyi amaçlamıştır. 1784’te Mühendishane-i Bahri Hümayün adını almıştır.

Navarin Baskını (1827)

Osmanlı Devleti 1821 yılında Rumların bağımsız bir Yunan devleti kurmak için Mora’da çıkardığı isyanı bastırınca, Rumları destekleyen İngiliz, Fransız ve Rus donanmaları birleşerek Navarin‘de bulunan Osmanlı donanmasını yaktılar.

Sinop Baskını (1853)

Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı hakimiyetine giren Sinop, Karadeniz ve Kırım’a yapılan seferlerde askeri üs olarak kullanılıyordu.

1853 yılındaki Osmanlı Rus Savaşı’nda Rus donanması tarafından Sinop’taki Osmanlı donanması yakıldı. Bu durum Osmanlı Devleti’nin Karadeniz hakimiyetine büyük bir darbe indirdi.

Sinop Baskını Osmnalı devleti ile Rusya arasında Kırım Savaşı’na neden oldu. Bu savaşta İngiltere ve Fransa’nın desteğini alan Osmanlı Devleti Rusya ile Paris Antlaşması’nı imzaladı. Bu antlaşma ile Karadeniz tarafsız bir deniz haline geldi. Böylece Sinop askeri tersane özelliğini kaybetti.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ