Sosyalist Ekonomi Sistemi Nedir? Özellikleri

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Sosyalist Ekonomi Sistemi Nedir? Özellikleri 

Ekonomik sistemlerden sosyalist ekonomi sistemin özellikleri nelerdir? Sosyalist ekonomi sistemi ile ilgili terimler, olumlu ve olumsuz sonuçları.

Sosyalist Ekonomi Sistemi

Sosyalist ekonomi sisteminde üretim araçları üzerinde özel mülkiyete yer verilmez. Çünkü önemli olan eşitliğin sağlanmasıdır ve bu eşitlik üretim araçlarının kullanılmasında da söz konusudur. Üretim, toplum tarafından yapılacağına göre üretim araçları da toplumun malı olmalıdır.

Sosyalist ekonomi sistemi düşüncesi, kapitalist ekonomi sistemine getirilen eleştiriler sonucu ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, bu sistemde önce teorik temel oluşmuştur. Kapitalist ekonomi sisteminde aksadığı düşünülen bireyci görüş, liberalizm ve haz -elem düşüncesi, yerini toplumsal faydayı öne çıkaran ilkelere bırakmıştır.

Sosyalist ekonomi sisteminin özünde; kendi kaderine egemen olma isteği, toplumcu düşünce, hizmet ve refah isteği bulunur.

Kendi kaderine egemen olma isteği, liberalizme karşıdır. Liberalizm, işleri kendi gidişine bırakmakla güçlünün zayıfı ezmesine yol açmaktadır. Çünkü üretim araçlarının küçük bir kesimin elinde olması, bu kesimin zenginleşmesine, büyük bir kesimin ise yoksullaşmasına yol açar. Zengin ile yoksul arasında büyük mesafenin olduğu sınıflı bir toplum yapısı ise zenginin yoksulu ezmesine yani insanın insanı sömürmesine neden olmaktadır. Bu durumda birey, içinde doğduğu sınıfın kaderine boyun eğmekte ve seçimlerinde, haklarında kendi kaderine egemen olamamaktadır. Oysa insanların kendi kaderine egemen olma arzuları sayesinde adaletsizlikler ve sefalet yok edilebilir. Sosyal güvenlik ve refah sağlanabilir.

Toplumcu düşünce bireyciliğe karşıdır. Bireyin ve toplumun çıkarı aynı yönde olmayabilir. Bireyin çıkarına öncelik verilirse toplum bundan zarar görecektir. Bu nedenle toplum çıkarı önde gelmelidir. Böylece, kapitalizmin yarattığı adaletsizlikler giderilecek, herkesin bir işi olacak ve kalkınma hızlı bir şekilde gerçekleşebilecektir.

Hizmet ve refah isteği de kapitalizmdeki kâr isteğinin yerini almaktadır. Sosyalist ekonomi sisteminde bireyler; eğitim, sağlık, güvenlik gibi konularda refaha ulaşmak amacıyla toplum yararına çalışmak, topluma hizmet etmek isteğindedirler. Daha iyi koşullara ulaşılması sonucunda da insanlar yaşadıkları toplumu sevecek, yardımlaşma duygusu içinde çalışacaklardır.

Sosyalist sistemin amacına ulaşmasını sağlayan iki temel araç vardır. Bunlar;

• Üretim araçlarında kollektif mülkiyet,

• Merkezî planlamadır.

Sosyalist ekonomi sisteminde toprak, üretim araçları ve sermaye üzerinde özel mülkiyet kabul edilmez. Bunlar, toplumun malıdır ve onun adına devlet tarafından kullanılmaktadır.

Merkezî planlama, kapitalist ekonomi sistemindeki piyasa ve fiyat mekanizmasının işlevini görür. Bu sistemde plan emredicidir. Merkezden yönetilen bir planlamayla ekonomik sorunlar çözümlenir. Plan; toplumun ihtiyaçlarına göre hangi malın ne kadar üretileceği, kaynakların dağılımı, bölüşüm ve kalkınma sorunları, ücret düzeyinin, kimin nerde çalışacağının belirlenmesi gibi konuları İçerir. Sosyalist sistem, planlama sayesinde piyasa mekanizmasının yol açacağı adaletsizliklerin ortadan kaldırılabileceğini savunur.

Sosyalist ekonomi sisteminin temel sonuçları şöyle sıralanabilir:

• Bu sistem, toplum çıkarlarının daha iyi gözetilmesini sağlayabilir. Sosyal adaletsizliğin önlenmesinde, herkese iş olanağı sağlanmasında yardımcı olabilir.

• İnsanlardaki kâr hırsı ortadan kalkacağından daha huzurlu bir toplum ortamı yaratılabilir.

• Sosyalist ekonomi sisteminin olumsuz sonuçları da vardır ve sistem, insanlara özgürlük tanımadığı, bireyi topluma feda ettiği için eleştirilmiştir. Ayrıca, bu sistemde de yine eşitsizlikler ortadan kaldırılamamakta, sosyal adalet sağlanamamaktadır. Çünkü, merkezi planlamayı yöneticiler yapmakta ve uygulamaktadır. Bu nedenle de özneldir ve yine küçük bir yönetici grubun çıkarları söz konusudur.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ