Orduyu Hümayun Hakkında Bilgi

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Orduyu Hümayun Hakkında Bilgi 

Orduyu Hümayun nedir, özellikleri nelerdir? Orduyu Hümayun tarihçesi, askeri sınıfları hakkında bilgi.

Orduyu Hümayun

Orduyu Hümayun; Osmanlı Devleti’nde kapıkulu ocakları, tımarlı sipahiler ve gönüllü birliklerden oluşan kara kuvvetleridir. Nizamiye ordusu kurulduktan sonra orduların her birine de bu ad verilmiştir.

Orduyu Hümayun Hakkında Bilgi 

19. yüzyıldaki modernleşme denemesi çerçevesinde yer alan silahlı kuvvetler reformlarına değin ordu-yu hümayun terimi, bağlantısız askeri örgüt ve birliklerin savaş ve sefer sırasında bir araya gelmesiyle ortaya çıkan büyük kara gücü için kullanılıyordu. 17. yüzyıla değin ordu-yu hümayunun başkomutanı padişahtı. Padişahın katılmadığı seferlerde onun vekili sadrazam, başkomutan vekili olarak ve serdar-ı ekrem sanıyla ordu-yu hümayunu cepheye götürürdü. Serdar-ı ekreme vezirler ve başka yüksek devlet görevlileri de eşlik ettiğinden, sefer bitinceye değin hükümet işleri, özellikle askeri ağırlıklı kararlar ve atama işlemleri ordu-yu hümayunda yapılır, bunlar için “ordu”, “ordu rüus”, “ordu şikâyet” defterleri tutulur, ordugâhta da toplantı ve divanlar düzenlenirdi.

Ordu-yu hümayunu oluşturan askeri sınıflar şunlardı: Tımarlı sipahiler, kapıkulu ocakları (yeniçeriler, kapıkulu süvarileri, topçular, top arabacıları, humbaracılar, lağımcılar, cebeciler), akıncılar, azaplar, yayalar ve müsellemler, yörükler, sarıcalar, sekbanlar, voynuklar, derbendciler, yasakçılar, meşaleciler, bozancılar, martoloslar vb. Mısır ordusu, Kırım süvari ordusu ve imtiyazlı eyaletlerden gelen küçük ordular da ordu-yu hümayuna katılırdı. Düzenleri, örgütleri ve disiplinleri farklı olan bu sınıflar komutanlarının serdar-ı ekremden aldığı buyruklara göre hareket ederdi. Çekirdek konumundaki kapıkulu birlikleri eğitim, disiplin ve ateşli silahlar açısından, tımarlı sipahiler de sayısal açıdan ordu-yu hümayunun iki temel öğesiydi. 

Tımarlı sipahilerin sayısı 75 bin Rumeli, 90 bin Anadolu sipahisi olarak toplam 165 bin dolayındaydı. Ağır piyade tümeni olan yeniçeri ortaları, 16. yüzyılda 12 bin, kapıkulu süvarileri 6 bin, öbür kapıkulu teknik sınıfları da toplam 20 bin kişiden oluşuyordu. Akıncılar, gönüllüler, Mısır ve Kırım orduları, seferin önemine ve hedefine göre değişik sayılarla ordu-yu hümayunu desteklerdi. 

Ordu-yu hümayunun savaş harcamaları “ordu hazinesi” denen maliye örgütünce ve özel ödenekten karşılanırdı. Sefer gidiş ve dönüş yolları, yemeklik yerleri, menziller, ikmal, iaşe, barınma işleri kanunnamelerle sistemleştirilmiş, bunlar için örgütler ve sınıflar oluşturulmuştu. Orduyla birlikte çok sayıda esnaf ve zanaatkâr da “orducu” sınıfı olarak orducu ağasının yönetiminde sefere giderdi. Ordu-yu hümayunun sıkça kullandığı İstanbul-Budin, İstanbul-Bağdat, İstanbul-Erzurum yollarının bakımı, bu yollarda haberleşme örgütlerinin çalışması, ikmal depolarının, su sarnıçlarının, buzhanelerin bulundurulması, ordu ağırlıklarının olanaklar ölçüsünde suyollarından taşınması (örn. Tuna suyolundan ince donanmayla yararlanılması) için de kanunnameler vardı.

18. yüzyılda ordu-yu hümayun çeşitli nedenlerle örgütsel bütünlüğünü yitirdi. Yalnızca savaş zamanında bir araya gelen ve merkeziyet derecesi düşük kalan böyle bir ordu Avrupa devletlerinin kapitalizm temelinde modernleşen askeri aygıtlarıyla baş edemez hale gelmişti. Tımarlı sipahiler piyade ateşine karşı koyamadıktan gibi Batı’daki “fiyat devrimi”nin Doğu Akdeniz’de yol açtığı enflasyonun etkisiyle tımarlarının reel geliri düştüğünden ordu-yu hümayuna katılmaları da olanaksızlaşmıştı. 

Aynca kapıkulu ocakları askeri niteliklerini yitirmiş, doğuda ve batıda birbirinden kopuk çok sayıda cephe açılmış, bu cephelere de serasker, serdar unvanlı ordu komutan-lan atanmıştı. II. Mahmud’un 1826’da Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmasından sonra tımar sistemi de dağıtıldı. Batı örneğini izleyen Asakir-i Mansure-i Muhammediye ve Nizamiye orduları oluşturularak altı ordudan her birine ordu-yu hümayun dendi.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ