Ordovisiyen Dönem Hakkında Bilgi

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Ordovisiyen Dönem Hakkında Bilgi 

Ordovisiyen Dönem nedir? Ordovisiyen Dönem hangi zamanı kapsar, özellikleri nelerdir? Ordovisiyen Dönem hakkında bilgi.

Ordovisiyen Dönem

Ordovisiyen Dönem; Ordovisiyen Sistem kayaçlarının oluştuğu jeolojik zaman dilimidir. Yer’in jeolojik tarihinin ayrıldığı 11 dönem içinde, en eski ikinci dönemdir. Birkaç jeolojik bölüm bir dönemi, birkaç dönem de daha büyük bir jeolojik zaman birimi olan zamanı oluşturur. Ordovisiyen Dönem, Paleozoyik (Birinci) Zamanın (y. 570-225 milyon yıl önce) bir dönemidir ve Kambriyen Dönemden (y. 570-500 milyon yıl önce) sonra, Silüriyen Dönemden (y. 430-395 milyon yıl önce) önce gelir. Buna göre yaklaşık 500-430 milyon yıl öncesini kapsayan Ordovisiyen Dönem, Arenig, Llanvirn, Llandeilo, Caradoc ve Ashgill dizilerine ayrılır; bugüne değin Kambriyen Dönemin bir bölümü sayılagelen, İngiltere’deki Tremadoc Dizisi, günümüzde artık Ordovisiyen’e dahil edilmeye başlamıştır.

Ordovisiyen Dönem Hakkında Bilgi 

Büyük ölçüde kumtaşlarından, koyu renkli çamurtaşlarından ve şey İlerden, ender olarak da kireçtaşlarından oluşan Ordovisiyen tortulların, o dönemde Güney Yarıküre’de yer alan ve bugünkü Avrupa’nın batı kesimleri ile Afrika, Güney Amerika, Hindistan ve Antarktika’yı kapsayan Gondvana kıtasının kıyı platformlarını örten soğuk deniz sularında çökelmiş olduğu sanılmaktadır. Öte yandan, o dönemde gene Gondvana’ nın parçası olan Güney Afrika ile Antarktika’nın bazı kesimlerinde Ordovisiyen kayaçlara rastlanmamıştır. 

Levha tektoniği kuramına göre Gondvana kuzeydeki Lavrasya kıtasından İapetos Okyanusuyla ayrılıyordu (Lavrasya, bugünkü Kuzey Amerika, Grönland ve Spitzbergen ile İskoçya’nın küçük bir bölümünü, İrlanda’nın batısını ve Norveç’in batı kesimlerini kapsıyordu). 

Ordovisiyen Dönemde, Lavrasya’nın Ekvator’a bitişik kesimlerinde, kireçtaşları dahil olmak üzere, karbonat tortulları birikti. Bugünkü İskandinavya ile Baltık bölgesindeki kara kütlelerinin büyük bölümü, olasılıkla Lavrasya ile Gondvana arasındaki enlemlerde yer alıyordu; buna karşılık Sibirya’da ve Çin’de, Ordovisiyen kayaçların iyi gelişmiş olduğu kara kütlelerinin paleografik konumu daha belirsizdir. Fosil faunaları üzerinde yapılan çalışmalar, Ordovisiyen Dönem sırasında İapetos Okyanusunun giderek daraldığını ve Galler ile İngiltere’ nin kuzey kesimlerinde geniş volkanik kayaçların ve ada yaylarının oluştuğunu ortaya çıkarmıştır. İapetos’un daralması, İskandinavya’dan Britanya Adalarına kadar uzanan ve Kuzey Amerika’da Apalaş Dağlan biçiminde devam eden Kaledoniyen dağ dizisinin oluşmasına yol açmıştır. Silüriyen ve Devoniyen dönemlerde okyanus daha da daralmıştır. 

Mezozoyik Zamanda Atlas Okyanusunun açılmasıyla, bir zamanlar Gondvana’nın bir parçası olan Ordovisiyen kayaçlar ve fosiller Kuzey Amerika’nın doğu kıyılarında bulunur duruma gelmiştir. Buna karşılık, Kuzey Amerika’nın Ordovisiyen Dönemde Lavrasya’nın parçası olan bölümleri, bugünkü Atlas Okyanusunun doğusunda, Norveç’in batısından İrlanda’nın batısına kadar uzanan kesimi oluşturur.

Trilobitler Kambriyen Dönemde en bol bulunan deniz hayvanlarıydı. Ama Ordovisiyen Dönemde eski önemlerini yitirirken familya sayılan da büyük ölçüde azaldı. Bu gerileme olasılıkla öbür hayvan gruplarının artan baskısına dayanıyordu. Gerçekten öbür eklembacaklıların, Brachiopoda filumundan türlerin, derisidikenlilerin, mercanların, özellikle çiftçenetliler ve karındanayaklılar gibi yumuşakçaların sayıları ve çeşitliliği belirgin bir biçimde artmıştı. Uzunluğu 10 m’yi bulabilen kafadanayaklılar denizlerde etkin birer yırtıcı konumuna gelmişti. Bütün bu hayvanlar trilobitlerin büyük bölümüyle birlikte sığ sularda yaygındı. 

Bazı trilobitlerin ise göz biçimi ve boyutlarına bakılarak derin sulara ya da az oksijenli ortamlara uyarlandıkları sanılmaktadır. Koloni halinde yaşayan küçük yapılı soyu tükenmiş hayvanlardan graptolitler Ordovisiyen Dönemde sayıca artmış ve büyük bir çeşitlilik kazanmıştı. Bu özellikleri nedeniyle graptolitler birbirinden uzak yerlerde oluşmuş katmanlar arasında bağlantıların belirlenmesinde kullanılmakta ve Tremadoc Dizisinin zemini Rhabdinopora flabelliformis (eskiden Dictyonema flabelliforme) türünün ortaya çıkışıyla ayırt edilmektedir. R. flabelliformis evriminin bu noktasında bir plankton canlısı olarak serbest yaşamaya başlamış ve hemen hemen bütün yeryüzüne dağılmıştı. Ordovisiyen katlarının saptanmasında konodontlar ve çok daha küçük boyutlu, kökeni belirsiz organik fosiller önem taşımaktadır. 

Ordovisiyen Dönemin sonlarına doğru Afrika’nın kuzeybatısını, özellikle de Fas’ı merkez alan geniş bir buz takkesi gelişmişti. Birçok hayvan grubunun yok oluşu, Ordovisiyen Dönemden Silüriyen Döneme geçişe damgasını vurmuştur. Araştırmacılar bu yok oluş sürecinin nedenleri arasında deniz düzeyindeki genel alçalmanın denizleri büyük ölçüde geriletmesini, sıcaklığın azalmasını ve tuzluluk oranındaki olası değişiklikleri göstermektedirler.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ