Deprem Nedir Nasıl Oluşur ?

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Deprem Nedir Nasıl Oluşur ?

Yer kabuğunun içerisinde bir anda ya da başka dolaylı nedenlerden dolayı meydana gelen titreşimlerin dalgalanarak yeryüzüne yansıması durumudur. Bahsi geçen dalgalar yayılma süreçlerinde geçtikleri her bölgeyi etkisi altına alara kırılmalar yaratmaktadır. Yani yaşadığımız kara parçası bizlere her ne kadar zararsız ve hareketsiz gözükse de en ufak deprem sarsıntısıyla her şeyin yerinden oynayabilme ihtimaline verilen genel bir ad olduğu da söylenebilir.

Bilim dünyasında depremlerle ilgili olayları inceleyen bilim dalına sismoloji adı verilmektedir. Sismoloji alanında depremin nasıl oluştuğu, deprem süresince yer kabuğunda hareketlenmelerin ne yöne olduğu ve kaç şiddetinde sarsıntıların meydana geldiği gibi değerlerin ölçümleri yapılmaktadır.

Deprem Nedir Nasıl Oluşur ?

Deprem nasıl oluşmaktadır?

Deprem tipi doğa afetlerinin yeryüzünden itibaren 12 kilometrelik bir derinliğe kadar ulaşma imkanı olan elastik kısımla üst kısımda yer alan kabuğun içinde gerçekleştiği söylenebilmektedir. Elastik üst kısımlarda biriken bir kaç santimetrelik yer değiştirme süreçleri, yüzyıllar içerisinde bir kaç metre olarak bir anda kendisini bir deprem şeklinde gösterebilir. Depremlerin geneline bakıldığında oluşma aşamalarının başlangıcının elastik alan sınırında olduğu görülmektedir.

Depremi oluşturan fay hatlarının faylanma durumunu meydana getirmesiyle birlikte, odak alanı denilen alandan sismik biçimdeki dalgalar yayılmaktadır. Bu dalgaların çeşitleri enine dalgalar, boyuna dalgalar ve yüzey dalgalar olarak üç farklı ana grupta incelebilmektedir. Enine dalgalar S dalgası olarak adlandırılırken boyuna dalgalar P dalgası olarak adlandırılmaktadır. P dalgası yayıldığı yön doğrultusunda parçacık hareketi oluşturmaktadır. S dalgasının ise oluşma hızı P dalgasınınkine göre daha yavaş olmaktadır.

deprem-olusumu

Depremin çeşitleri nelerdir?

Deprem türleri araştırıldığında başlıca 3 ana deprem şeklinden şu şekilde bahsedebilmek mümkün olmaktadır;

Çöküntü depremleri : Yer altındaki mağaraların tavanlarının çökmesi nedeniyle ortaya çıkan depremlere çöküntü depremleri denilmektedir. Bu depremler daha küçük çaplı alanlarda hissedilmekte ve etkilerinin çok da büyük olduğu söylenememektedir.

Tektonik depremler : Yer kabuğunun fay hatlarının yer aldığı kısımlarsan aniden kırılması ve sonuç olarak bu kırılmaların şiddetinin yeryüzünde deprem olarak hissedilmesi durumudur. Bu türdeki depremler bir anda ortaya çıkarak oldukça büyük zararlar meydana getirmektedirler. Türkiye’de en sık görülen deprem biçimi tektonik deprem biçimidir.

Volkanik depremler : Bu tip depremlerin meydana çıkış süreci, yerkabuğuna magma tarafından uygulanan basıncın etkisiyle oluşması durumudur. Türkiye’de volkanik depremlerin görülmesi durumu söz konusu değildir.

Açıklayıcı unsurlar

Bir bölgede deprem olduktan sonra o depremin bilimsel olarak açıklanması için bazı unsurlardan bahsedilebilmesi gerekmektedir. Bu unsurlar şu şekilde özetlenebilir;

Dış merkez : Deprem durumundan en ağır hasarı gören ve depremin en fazla hissedildiği bölgedir.

Odak noktası : Yer kabuğu içerisinde depremin ortaya çıktığı noktadır. (bir diğer adı da “iç merkez”dir)

Odak derinliği : Depremde başlangıç enerjisinin ortaya çıktığı nokta ile, yeryüzüne olan uzaklığı arasındaki mesafeye odak derinliği denilmektedir. Odak derinliği konusunda 0 noktasından 60 km. noktasına gelene kadar olan depremler sığ depremler, 70 km. ile 300 km. arasındaki derinliklerde olan depremler  orta derinlikteki depremler ve 300 km.’den daha derinde olan depremlerse derin depremler olarak sınıflandırılmaktadırlar.

Magnitüd : Depremin oluştuğu sırada ortaya çıkmış olan enerjiye magnitüd denmektedir.

Şiddet : Hangi derinlikte meydana gelirse gelsin, yeryüzünde hissedildiği noktada ölçümü yapılan ve etkisinin ne derece olduğunun söylenmesine imkan veren değerler şiddeti belirlemektedir.

Deprem sırasında ve sonrasında yapılacaklar

Her şeyden önce, depremin başladığını hissettiğiniz an mümkün oldukça panik hareketlerde bulunmayın.

Eğer kapalı bir ortamdaysanız masa gibi size koruyucu olarak bir şeyin altına girerek başınızı saklayıp hareketsiz durun.

Asla ve asla açık balkonlarda, açık pencere kenarlarında depremi izlemeye kalkmayın.

Eğer açık bir alandaysanız devrilme tehlikelerine karşı ağaçlık alanlardan, direklerin bulunduğu alanlardan ve riskli binaların olduğu bölgelerden mümkün mertebe uzak durmaya çalışın.

Yine sokaktaysanız ve bir arabanın içindeyseniz, çökme tehlikesi bulunan üst geçitlerden, köprülerde vs. uzak durmaya çalışın.

Deprem bittikten sonra bulunduğunuz yerden yavaşça çıkarak güvende olacağınız bir yere gitmeye çalışın.

Güvenli yere gitmeden önce etrafınızda kurtarılması gereken biri olup olmadığını kontrol edin.

Etrafınızda yaralı ve acil müdahaleye ihtiyacı olan biri olup olmadığını kontrol edin.

Kapalı bir alandaysanız hemen elektrik sayacını, doğalgaz sayacını ve su sayacını kapatarak kaynaklarını kesin.

Çevrenizde rahat hareket etmenizi engelleyecek her şeyi ortadan kaldırın.

Hemen en yakın radyoyu açarak durumun ne olduğu ve bundan sonraki durumlar için bilgi edinin.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ