Elektrik Nasıl Yapılır? - Ders Kitabı Cevapları

Yeni Yayınlar

Nisan 29, 2018

Elektrik Nasıl Yapılır?

Edit
 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Elektrik Nasıl Yapılır? 

Elektrik nasıl yapılır, nasıl elde edilir? Basit bir üreteç nasıl çalışır, elektrik akımının akması ile ilgili bilgi.


Elektrik Nasıl Yapılır?
Elektrik en faydalı enerji şekillerinden biridir; çünkü, kullanılacağı yere bir kablonun sonundan hemen ve çok az kayıpla taşınabilir. Elektrik akımı elektron denilen, çok küçük taneciklerin taşıdığı elektriğin akışıdır, Her elektronda aynı miktar negatif yük ya da elektrik «paketi» vardır. Normal olarak, elektronlar atomların en dış kısımlarını meydana getirir. Örneğin bakır gibi iyi iletkenlerde elektronların bazıları atomlara gevşek olarak bağlıdır. 

Elektrik Nasıl Yapılır?
Elektrik Nasıl Yapılır? 

Payına düşen sayıdan daha az elektronu olan bir atom, başka atomlardan elektron çeker. Telin iki ucu arasına bir elektrik «basıncı» ya da «gerilimi» uygulanırsa, elektronlar atomdan atoma sıçrayarak tel boyunca sürekli bir akış meydana getirir. Telin bir ucundaki atomlarda elektron eksikliği (bu atomlar pozitif yüklü olur) ve öteki ucundakilerde elektron fazlalığı (bunlar da negatif yüklü olur) sağlamakla «gerilim» sağlanır. Elektrik santrallerinde elektriği üreten makinelere üreteç adı verilir.

Bir elektrik üretecinin prensibi çok basittir: Bir tel, bir mıknatısın ucuna yakın bir yerde hareket ettirilince, tel boyunca bir gerilim meydana gelir. Magnetizmanın bu şekilde elektronların akmasına sebep oluşu hâlâ evrenin sırlarından biridir. Biz, sadece magnetik alan içerisinde hareket eden bir telin uçları arasında bir gerilim bulunduğunu ve telin uçlarını birleştiren herhangi bir devreden elektrik akımı akacağını kabul etmek zorundayız. Magnetik alan bir mıknatısın çevresindeki, bir mıknatısın etkisinin duyulduğu bölgeye verilen addır. Yandaki resimde, magnetik alan bir mıknatısın kuzey (N) kutbundan güney (S) kutbuna giden çizgilerle gösterilmiştir. Bunlar, magnetik ‘kuvvet çizgileri diye bilinir ve herhangi bir noktada magnetik alanın hangi doğrultuda etki yaptığını gösterir. Kuvvet çizgilerini kesecek şekilde, magnetik alan içerisinde hareket eden bir tel üzerinde gerilim meydana gelir. Tel ters yönde hareket ederse gerilimin yönü de ters olur. Tel hareket etmezse gerilim de olmaz. Gerilimin büyüklüğü, kuvvet çizgilerinin kesildiği hıza bağlıdır. O halde tel ne kadar çabuk hareket ederse, meydana gelen gerilim de o kadar büyük olur. Bütün telin kuvvet çizgilerini kesmesi şartıyla daha uzun bir tel parçası kullanarak da gerilim artırılabilir. Onun için, bir tek düz tel parçası yerine birçok sargısı olan bir bobin kullanmak daha iyidir. Fakat bobin daha çok yer kaplar ve daha toplu bir magnetik alan gerektirir. Birbirinin aynı olmayan (bir kuzey ve bir güney) kutupları karşı karşıya konmuş iki mıknatıs, kuvvet çizgileri tek bir mıknatısın içerisindeki yaygın çizgilere göre daha derli toplu ve daha düzgün olan bir alan meydana getirir. Bobindeki tellerin kuvvet çizgilerini kesmesini sağlamanın en kolay yolu, bobini mıknatısların arasında döndürmektir; böylece, her dönüşünde bobinin iki kenarı kuvvet çizgilerinin çoğunu keser.

Bobini mıknatısların arasında döndürmekle meydana gelen akım sürekli değildir. Bobin kuvvet çizgilerine paralel olduğu zaman, akım en büyüktür, çünkü bu konumda bobin kuvvet çizgilerini dikine kesmektedir. Bobin kuvvet çizgilerine dik olduğu zaman, akım meydana gelmez, çünkü bu kez bobin kuvvet çizgileri boyunca ilerlemektedir. Bobin dönerken bir kenarının hareketini izlersek, bobinin dönüşünün bir yarısında bu kenar kuvvet çizgileri içerisinde yukarı doğru hareket ediyorsa, öteki yarısında hareketin aşağıya doğru olduğunu görürüz. Bunun sonucunda, bobinin her dönüşünde akım iki kere yön değiştirir. Aslında bu akım, evlerdeki şehir şebekesi akımı gibi, bir alternatif akımdır (yani bir ileri, bir geri doğru akan bir akımdır). Bazen tek yönlü akım ya da doğru akım istenir.

Pratikte kullanılan bir üreteçte tekerlek parmakları gibi yerleştirilmiş birçok bobin vardır. Bunlar, kestikleri magnetik kuvvet çizgilerinin dağılmasını önleyen bir demir göbek üzerine sarılmıştır. Kuvvet çizgilerini meydana getiren mıknatıslar da sıradan, bayağı bir mıknatıs çubuğu gibidir. Gerçekte, bunlar bir çift elektromıknatıstır. Elektromıknatıs bir demir göbek üzerine sarılmış, alan sargısı (yani magnetik alanı meydana getiren sargı) diye bilinen bir bobindir. Telden bir akım geçtiği zaman bobinin ortasında bir magnetik alan meydana gelir ve bu alan, genellikle, sıradan, bayağı mıknatıslarınkinden çok daha şiddetlidir.

Elektromıknatıslar kendi akımlarını nereden alır? Elektrik santrallerinde üreteci çeviren mile bağlı küçük bir üreteç daha vardır ve bu üreteç için gerekli magnetik alan, bir sürekli mıknatıs tarafından sağlanır.

Dış devre dönen bobine nasıl bağlanır? İlk bakışta bu güç bir problem gibi görünür. Bu problem bobinin iki ucunu, bobini döndüren mile tutturulmuş bir çift pirinç bileziğe bağlamak suretiyle çözülmüştür. Dış devre bu dönen pirinç bileziklere sürtünen «fırça» lara (yumuşak karbon bloklara ya da madensel yaylara) bağlanmıştır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder