Kan nedir? Nasıl oluşur? Görevleri nelerdir? - Ders Kitabı Cevapları

Yeni Yayınlar

Şubat 22, 2018

Kan nedir? Nasıl oluşur? Görevleri nelerdir?

Edit
 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Kan nedir? Nasıl oluşur? Görevleri nelerdir?

Vücudumuzun her dokusunda var olan kırmızı renkli sıvı, kan hangi maddelerden oluşur?..
Kan, vücutta kardiovasküler sistem dediğimiz kalp ve damarlardan oluşan ‘dolaşım sistemi’ içerisinde dolaşan plazma ve kan hücrelerinden oluşan bir yapıdır.
Kan; vücudun her dokusuna oksijeni, besin maddelerini, hormonları, vitaminleri ve antikorları taşıyan ve oluşan karbondioksit ve atık maddeleri vücuttan uzaklaştıran yaşamsal sıvıdır.


Dolaşım sistemi; kalp, atardamarlar, toplardamar ve kılcal damarlardan oluşur. Kalp bir pompa görevi yaparak kanın tüm vücutta dolaşmasını sağlar. Damarlar kanın dolaşması için özelleşmiş yapılardır. Kanın tüm dokulara taşınmasından sorumludurlar.

Kan nedir? Nasıl oluşur? Görevleri nelerdir?
Kan nedir? Nasıl oluşur? Görevleri nelerdir?

Kan; plazma denilen sıvı ve şekilli elementlerden oluşur. Pıhtılaşması engellenmiş olan bir tüp kan santrifüj edilirse altta kırmızı küreler ve üstte plazma olmak üzere iki ana kısma ayrılır. Arada kan pulcukları (platelet-trombosit) ve beyaz kürelerden oluşan çok ince bir hat kalır ki bu hata ‘buffy coat’ adı verilir. Plazma kanın yaklaşık % 55’ini oluşturur. Plazma içerisinde; su, proteinler ve suda çözünen diğer maddeler bulunur. Plazma, içinde birçok kimyasalın çözünmüş durumda bulunduğu sudan oluşmaktadır.

Kırmızı küreler aynı zamanda eritrositler olarak da bilinir. İngilizcesi ‘Red Blood Cells’dir. Bu nedenle bazen testlerde kısaca ‘RBC’ olarak yazılırlar. Kırmızı küreler kanın yaklaşık %40-45’ini oluşturmaktadır. Bu hücreler akciğerlerden oksijeni alan ve oksijeni tüm vücutta hücrelere dağıtan bir protein olan hemoglobinle doludur. Hemoglobin, ortasında demir yapısı ihtiva eden bir protein içerir. Bu yapı kırmızı kan hücrelerinin akciğerlerden dokulara oksijeni ve dokulardan da karbondioksidi taşımasını temin eder.

Beyaz küreler, aynı zamanda lökosit olarak bilinir. İngilizcesi ‘White Blood Cells’dir. Testlerde ‘WBC’ olarak kısaltılabilir. Vücudun enfeksiyonlara karşı savunmasını sağlar. Değişik türde beyaz kan hücreleri mevcuttur. Her hücre değişik bir şekilde savaşır. Düşük beyaz küre sayısı ‘lökopeni’ olarak bilinir.

Plateletler (Kan Pulcukları) kırmızı kürelerin onda biri boyutunda küçük hücre parçacıklarıdır ve vücuttaki yaralanma bölgesinde kanamayı durdurmaya yardım ederler. Örneğin bir kişide kesik oluştuğunda kan taşıyan damarlar yırtılıp açılır. Plateletler damarın yırtık yüzeyine tutunur, birlikte kümelenir ve kanama bölgesini tıkarlar. Daha sonra katı bir pıhtı oluşur. Ardından pıhtı bölgesinde damar iyileşmesi gerçekleşir ve damar normal durumuna döner.

Kırmızı küreler ve plateletlerin aksine beyaz küreler kanı terk ederler ve istilacı organizmalarla, yiyeceklerle ve enfeksiyonla mücadeleye yardım edecekleri dokulara girerler.

Kan nerede üretililir?

Kanın üretimi embriyo döneminde başlar. İlk olarak ‘sarı kese’de başlar. Bu üretim 3. ay gibi sonlanır. 1. aydan itibaren kan üretimi karaciğer ve dalağa kayar. Doğumdan itibaren üretim uzun ve yassı kemiklerde olur. Erişkin bir kişde 30 yaşından sonra üretim yassı kemiklere kayar.

Kan hücreleri vücutta kemik iliğinde üretilir. Kemik iliği bazı kemiklerin içinde bulunan süngerimsi bir yapıdır. Kemik iliğinde hematolojik kök hücreler bulunmaktadır. Bu hücreler çeşitli besleme faktörleriyle vücudun ihtiyaçlarına göre kırmızı, beyaz hücreler ve kan pulcukları (platelet-trombosit) üretirler.

Kök hücreler, her üç tip hücreyi de üretebilir; kendilerini çoğaltabilir ya da kopyalayabilirler. Bu kopya hücreler zaman içinde olgun kan hücrelerine dönüşür. Olgunlaşan kan hücreleri zamanı geldiği zaman kemik iliğini terk eder. Sağlıklı bir vücut rahatlıkla kendine yetecek kadar kan hücresi üretir.

Bu hücrelerden herhangi birisinin eksik olması ‘sitopeni‘ olarak adlandırılır. Kırmızı kan hücrelerinin eksik olduğu durumlar ‘anemi‘,beyaz kan hücrelerinin eksik olduğu durumlar ‘lökopeni‘, plateletlerin eksik olduğu durumlar ise ‘trombositopeni‘ olarak isimlendirilir.

Bazense 2 tip hücre eksik olur. O zaman, Latince iki anlamına gelen ‘bi’ eki kullanılarak ‘bisitopeni‘ tanımı kullanılır. Eğer her üç seri de eksikse ‘pansitopeni‘ denir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder