İsmet İnönü Kimdir? Hayatı ve Biyografisi - Ders Kitabı Cevapları

Yeni Yayınlar

Haziran 30, 2017

İsmet İnönü Kimdir? Hayatı ve Biyografisi

Edit
 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 
İsmet İnönü Kimdir? Hayatı ve Biyografisi
Mustafa İsmet İnönü, 24 Eylül 1884 tarihinde İzmir’de doğmuş, aslen Kürt olan Osmanlı askeri ve Türkiye Cumhuriyeti’nin eski siyasetçisi, orgenerali ve ikinci Cumhurbaşkanı’dır. Birkaç kez başbakanlık görevini üstlenen İnönü, Kurtuluş Savaşı’na da katılmış ve Lozan Antlaşması’nı imzalamıştır. 1938-1950 yılları arasında iktidarda kalmış, bu dönemde Türkiye ekonomisi yıllık %1,8 oranında ilerlemiş ve GSMH Dünya genelinin binde 6,52’sinden 6,43’üne düşmüştür.

İsmet İnönü’nün Hayatı ve İlk Görevleri
24 Eylül 1884’de dünyaya gelen İsmet İnönü’nün babası Reşit Efendi ve annesi de Cevriye Hanım’dır. Reşit Efendi aslen Bitlis’in tanınmış Kürt ailelerinden birine mensuptur. İnönü, ilköğretimini Sivas’ta tamamdı. Burada bir yıl Mülkiye İdadisinde okuduktan sonra, İstanbul’da bulunan Mühendishane İdadisine devam etti (1897). 1901 yılında günümüzdeki topçu okuluna girdi ve 1 Eylül 1903 tarihinde topçu teğmen olarak mezun oldu. 1906 yılında ise Erkan-ı Harbiye Okulu’nu başarıyla bitirdi ve Edirne’de yüzbaşı rütbesiyle bölük komutanı oldu.

İsmet İnönü
1908’de kurmay olan İnönü, 13 Nisan 1909’da Harekat Ordusu’nda görev almaya başladı. 1910 yılında 4. Kolordu kurmaylığına getirilmesinin ardından, 1912 yılında kurmay binbaşı oldu. Bulgaristan ile yapılan İstanbul Antlaşması’nın heyetinde askeri danışman olarak bulundu. 1914 yılında Harbiye nazırlığına (genelkurmay başkanlığı) atanan Enver Paşa’nın yeni kurulan ordusunda etkin bir rol oynadı. 29 Kasım 1914’te yarbay rütbesi alan İnönü, 2 Aralık 1914 tarihinde Genel Karargahın şube müdürü oldu. 2 Aralık 1915’te 2. Ordunun kurmay başkanı olduktan 12 gün sonra ise kendisine albay rütbesi verildi.

1. Dünya Savaşı sürerken Atatürk’le birlikte Kafkas Cephesi’nde yer aldı ve uzun süren dostlukları ile ülkenin geleceği hakkında ortak düşünceleri gelişti. O dönemlerde Mustafa Kemal Atatürk, 16. Kolordu komutanlığına atanmıştır. 1916 yılının yaz aylarında çarpışmaları yöneten İnönü, Atatürk’ün tavsiyesiyle, 12 Ocak 1917 günü 4. Kolordu komutanı oldu. Bir müddet sonra İstanbul’a çağrıldı ve Halep’teki 7. Ordu’nun kurulmasında görev yaptı. 1 Mayıs 1917 tarihinde Filistin Cephesi’nin 20. Kolordu komutanı, daha sonra ise 3. Kolordu komutanı oldu. Aynı dönemde 7. Ordu’nun komutanı olan Mustafa Kemal Atatürk ile bir kez daha yakın ilişkilerde bulundu. Nablus yenilgisi sırasında bayılan İnönü, bu olayın ardından tekrar İstanbul’a gönderildi.

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasına kısa bir süre kala rahatsızlanıp İstanbul’a geri gönderilen İnönü, Harbiye Nezareti’nin müsteşarlığına atandı. Paris Barış Konferansı için oluşturulan komisyonda askeri müşavir olarak bulundu ve daha sonra 4 Ağustos 1919’da sekiz günlük bir süre için Askeri Şura’nın Umumiye müdürlüğüne atandı. Yine aynı dönemde polis ve jandarma örgütünün düzenlenmesi amacıyla kurulan komisyonda üye olarak yer aldı, ancak tüm bunlar çok kısa süreli görevlerdi. 8 Ocak 1920 tarihinde ilk kez Ankara’ya giden İsmet İnönü, burada kısa bir süre için Atatürk ile beraber çalıştı.

23 Nisan 1920 tarihinde açılan TBMM’ye Edirne’den milletvekili olarak seçilen İnönü, 3 Mayıs 1920’de Genelkurmay Başkanlığı görevine atandı. Bu göreve getirildiğinde albay olan İnönü’nün kendisinden rütbe ve kıdemce üstün olan komutanlar da bulunuyordu. 6 Haziran 1920’de divan-ı harp tarafından İstanbul’da ölüm cezasına çarptırılan İnönü, daha sonra bu cezası kaldırılınca 1920 Kasım ayında, vekillik görevi gizli kalmak kaydıyla Garp Cephesi’nin Kuzey Komutanlığı’na atandı. İç isyanların ve özellikle Çerkez Ethem ayaklanmasının bastırılmasında etkin bir rol aldı.

İsmet İnönü Kimdir
1921’in Ocak ayında 1. İnönü Muharebesi ile Yunan ilerleyişini durdurdu ve beş yıldır sürdürdüğü Albaylıktan Mirliva rütbesine yükseldi. 2. İnönü Muharebesi’nde gösterdiği başarıdan sonra, 4 Mayıs 1921 tarihinde Garp Cephesi’nin komutanı oldu. 17 Temmuz 1921 tarihinde Kütahya-Eskişehir muharebeleri yenilgiyle sonuçlanınca TBMM tarafından görevinden azledildi ve yerine Fevzi Paşa atandı. Sakarya Meydan Muharebesi’nde TBMM’nin Başkomutanlığa getirdiği Mustafa Kemal Atatürk’ün yanında Tuğgeneral olarak görev aldı.


İsmet İnönü’nün Siyasi Yaşamı ve II. Dünya Savaşı Yılları
3-12 Ekim 1922’de Mudanya Mütarekesi görüşmelerinde Türkiye’yi temsil eden İnönü, 26 Ekim 1922’de hariciye vekilliğine getirildi. Lozan görüşmelerinde heyet başkanlığı yaptı, ayrıca yeni kurulan devletin egemenliğini ve bağımsızlığını onaylayan Sevr Antlaşması ile Lozan Antlaşmasını imzaladı. 1923-1927 yılları arasında TBMM ikinci döneminde milletvekili olarak yer alan İnönü, Fethi Okyar tarafından kurulan heyete tekrar hariciye vekili unvanıyla girdi. Lozan Antlaşması’nın 23 Ağustos’ta TBMM tarafından kabul edilmesi, İnönü’nün diplomatik ve siyasal başarılarının en önemlisidir. Cumhuriyet’in 29 Ekim 1923’te ilan edilmesi ile sonuçlanan bu süreçte, Atatürk’le yakın bir siyasal işbirliği içerisindeydi. 30 Ekim’de Cumhuriyet’in ilk hükümeti kuruldu, İnönü’de Halk Fırkasının genel başkan vekili oldu.

İsmet İnönü’nün başbakanlık döneminde Cumhuriyet’in ilk devrimleri yapılmıştır. 1939 yılında, Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından başlayan II. Dünya Savaşı sırasında, İnönü ülkeyi savaştan uzak tutmaya çalıştı. Ekonomik güçlükler sonucu Varlık Vergisi uygulamasına başlandı ve yine aynı dönemde Köy Enstitüleri kuruldu. Bu enstitüler sayesinde yaklaşık 20.000 köy öğretmeni mezun oldu. İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı sırasında müzik yeteneği olan çocukların eğitim alması amacıyla Harika Çocuklar Yasası çıkarıldı. Bu yasa sayesinde, Suna Kan ve İdil Biret gibi dünyaca tanınan sanatçılar yetişmiştir.

İsmet İnönü Biyografi
II. Dünya Savaşı’ndan hemen sonra, gerek ülke içerisindeki yeni oluşumlar ve gerekse uluslararası siyasette var olan gelişmeler, rejimin genel niteliklerinde bazı önemli değişikliklerin gündeme gelmesine neden oldu. Savaşın kazananları arasında olan Stalin’in (SSCB) Türkiye’den Artvin, Ardahan, Kars ve Sarıkamış’ı talep etmesi, ülkeyi savaşın diğer kazananları İngiltere ve Amerika ile yakın ilişkiler kurmaya mecbur bıraktı. Ekonomik ve askeri olarak destek vermeye hazır olduğunu ifade eden Amerika, zaman geçirmeden yardıma başlamıştı, ancak bu yardıma karşılık olarak Türkiye’de serbest seçimleri temel alan demokrasi düzeninin kurulmasını ve SSCB’yi taklit eden bazı uygulamaların kaldırılmasını istedi.

İnönü, 27 Mayıs darbesinin getirdiği sorunların çözümüyle uğraştı ve daha sonra 1962-1963 ayaklanmalarının önlenmesi için dönemin cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’e yardımcı oldu. Ayrıca Kıbrıs olayları (1964) yaşanırken, ABD’nin Türkiye’yi adaya müdahale konusunda engellemesi üzerine dış politikada geniş çaplı arayışlara girdi. 12 Mart 1971 tarihinde CHP’nin genel sekreteri olan Bülent Ecevit ile anlaşmazlığa düşen İnönü, olası bir müdahaleye onay vermiyordu. Ecevit’e göre bu müdahalenin amacı, CHP’de hakim olan “ortanın solu” politikasını bitirmek ve partinin iktidar olmasını engellemekti.

Kurulacak olan hükümete üye verilip verilmeyeceği konusunda ortaya çıkan anlaşmazlık üzerine Ecevit partiden istifa etti. İnönü, aynı dönemde Ecevit’le mücadeleye girdi ve 1972 Mayıs’ında toplanan kurultayda partinin kendi politikasını onaylamazsa istifa edeceğini belirtti. Parti meclisinin Ecevit’in yanında olmasıyla da 8 Mayıs 1972 tarihinde CHP genel başkanlığından istifa etti. Parti içi anlaşmazlık ve mücadele sonucunda değişen ilk genel başkan olan İsmet İnönü, 4 Kasım 1972’de önce parti üyeliğinden, daha sonra ise milletvekillikten tamamen ayrıldı.

İsmet İnönü
İsmet İnönü, 25 Aralık 1973’te hayatını kaybetti ve 27 Aralık’ta düzenlenen devlet töreniyle Anıtkabir’de gömüldü. İnönü, anılarının bir kısmını Genç Subaylık Yılları ve Hatıralarım adlı eserlerinde toplamıştır. Aynı zamanda farklı tarihlerdeki demeç ve söylevlerini içeren “İnönü Diyor ki, İsmet Paşa’nın Siyasi ve İçtimai Nutukları, İnönü’nün Söylev ve Demeçleri” gibi kitapları da yayımlanmıştır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder