Türkiye’nin dağları ve özellikleri

 DERS KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ! 

Türkiye’nin dağları ve özellikleri

Dağ, yerkabuğunun çıkıntılı, yüksek, eğimli yamaçlarıyla çevresine egemen durumda olan ve oldukça geniş bir alana yayılan, yüksek bölümlerine verilen isimdir. Türkiye’de yeryüzü şekillerinin büyük bölümü iç kuvvetler sonucunda olmuştur. Türkiye’de en çok etkili olan iç kuvvet orojenik hareketlerdir. Bu nedenle Türkiye’deki yeryüzü şekilleri içinde dağlar geniş yer kaplar.

Dağlar hakkında araştırma yapan bilim dalına “oroğrafya” adı verilir. Dağlar ve buna bağlı olarak yeryüzü şekillerinin büyük bölümü doğu-batı doğrultusunda uzanır. Türkiye’nin en yüksek dağı Ağrı Dağı‘dır.

Oluşumlarına göre dağlar

A. Kıvrımlı Dağlar

1. Toroslar

Batı Toroslar: Akdağlar, Sandras dağları, Bey dağları, Sultan dağları, Geyik dağları,

Orta Toroslar: Bolkar, Aladağlar, Tahtalı, Binboğa dağları

Güneydoğu Toroslar: Hakkari, Cilo-Sat dağları

2. Kuzey Anadolu Dağları

Batı:Ilgaz, Küre, Köroğlu dağları,

Orta: Canik dağları

Doğu: Çimen, Kop, Mescit, Yalnızçam, Allahuekber,

Marmara Bölgesi: Yıldız dağları

İç Anadolu dağları: Sündiken, Sivrihisar, Akdağlar, Hınzır, Tecer, Çamlıbel

Ege dağları: Eğrigöz, Murat

B. Kırıklı dağlar

Kıvrılmaya karşı dirençli kayaçların bulunduğu bölgelerde, gerilmenin etkisiyle blokların kırılması sonucunda kırık dağlar oluşur. Türkiye’de kırık dağlar en çok Ege Bölgesi’nde görülür. Kırılan bloğun yükselen tarafına horst (dağ), alçalan tarafına graben (ova) denilir.

Kırıklı Ege Dağları: Madra, Yunt, Bozdağlar, Aydın Dağları, Menteşe dağları

Ege Ovaları (grabenler): Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes

C. Volkanik dağlar

Yeraltındaki mağmanın çatlaklar boyunca yeryüzüne ulaşması sonucunda volkanik dağlar oluşur.Türkiye’de volkanizma en çok 3. zamanın sonu 4. zamanın başında gerçekleşmiştir. Volkanik arazinin en azla alan kapladığı bölge Doğu Anadolu’dur.

İç Anadolu Volkanları: Karadağ, Karacadağ, Hasan Dağı, Melendiz, Erciyes

Doğu Anadolu Volkanları: Nemrut, Süphan, Tendürek, Ağrı

Güneydoğu Anadolu Volkanları: Karacadağ

Ege Volkanları: Kula-Adala volkan konileri

Volkanizma nedir?

Mağmanın yeryüzündeki kırıklar boyunca yükselerek ortaya çıkmasına volkanizma denilir. Yeryüzüne çıkan mağma üst üste biriktiğinde konik volkan dağları oluşur. Volkanlardan çıkan mağma ve volkan küllerinin (tüf) çevreye yayılarak birikmesi ile lav platoları oluşur. Lav platoları Doğu Anadolu ve Ürgüp çevresinde görülmektedir. Türkiye’de çok sayıda sönmüş volkan bulunur. Özellikle Doğu ve İç Anadolu Bölgeleri volkanik alanların en fazla görüldüğü bölgelerdir. Volkanlardan çıkan kaya parçalarının tüflerin içinde birikmesi ve daha sonra bölgenin akarsularınca aşındırması sonucunda peri bacaları adı verilen yeryüzü şekilleri ortaya çıkar. Peri bacalarına en çok Ürgüp, Avanos, Uç hisar yöresinde rastlanır. Volkanik patlama çukurlarına krater adı verilir. Türkiye’de çok sayıda krater bulunmakla beraber, en önemlisi Nemrut Krateri’dir. Kraterlerin sularla işgal edilmesi sonucunda krater gölleri oluşur. Ova tabanında meydana gelen volkanik patlamalarla oluşan çukurluklara ise maar adı verilir. Türkiye’de en önemli maarlar Konya Karapınar’daki Meke Tuzlası ve Acıgöl’dür.

 DERS VE ÇALIŞMA KİTABI CEVAPLARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ